گفت‌وگو با عبدالرضا امیرتاش، کارشناس اقتصادی / کالبد شکافی رشد 1000 واحدی شاخص

پس از دو ماه و نیم ریزش بازار سهام، شاخص کل روزچهارشنبه رشدی 1000 واحدی را تجربه کرد؛ رشدی که به اعتقاد تحلیلگران بازار سهام در این وضعیت غافلگیر‌کننده بود. روزهای ابتدایی فعالیت بازار سهام در سال 94 بود که قرائت بیانیه لوزان و تحلیل‌های خوشبینانه از آن در فضای سیاسی کشور، جو مثبتی را در بازار سهام رقم زد که به دنبال آن شاخص کل گام‌های مثبت بلندی را تجربه کرد. اما هنوز چند روزی از این ماجرا نگذشته بود که ورق در عرصه سیاسی برگشت و موج انتقادها به بیانیه لوزان، شاخص کل را در وضعیت ریزش قرار داد؛ ریزشی که برخلاف صعودهای شتابان، با تانی و سرعت به‌مراتب کمتری رخ داد. این ریزش فرسایشی شرایط نومیدانه‌ای را در بازار سهام به وجود آورد به‌گونه‌ای که فعالان بازار از مثبت شدن شاخص‌ها تا زمان قطعی شدن توافق پس از بررسی‌های کنگره آمریکا نومید شدند. بنابراین مثبت 1000واحدی روز چهارشنبه، شگفتی تحلیلگران را در پی داشت. با عبدالرضا امیرتاش کارشناس و تحلیلگر بازار سهام در این باره به گفت‌وگو نشستیم.

***

بازار در روز چهارشنبه شاهد پدیده عجیبی بود. پس از آنکه در دو ماه گذشته شاخص کل هر روز با ریزش مواجه بود، روز چهارشنبه با هجوم خریداران حقیقی مواجه شد. در حوزه هسته‌ای در این روز اتفاق خاصی رخ نداده است جز اینکه آقای عراقچی اعلام کرده‌است که تحریم‌های هسته‌ای از روز اول اجرای تعهدات، لغو می‌شوند. اما اظهارات عراقچی مشروط به عوامل بسیار زیاد دیگری از جمله تصمیم کنگره آمریکاست. با توجه به این موضوع آیا این اظهارات موجب افزایش شاخص کل شده است؟

چند دلیل برای کاهش شاخص کل می‌توان در نظر گرفت: 1- کاهش نرخ سود بانک‌ها جذابیت سپرده‌گذاری را کمتر کرده و افرادی که محاسبات دقیقی را روی نرخ بازده سرمایه شان انجام می‌دهند، مقداری تمایل به بورس پیدا کرده‌اند. 2- باوجود این اظهارات، پالس‌های مثبتی داده می‌شود، کما اینکه وزیر امور خارجه آمریکا گفته ما با گذشته کاری نخواهیم داشت و بحث آینده مطرح است و این مسئله بحث بازدید از مراکز نظامی را منتفی کرده و در مجموع فضای مثبتی همراه با خوش‌بینی به‌وجود آمده است تا در زمان مقرر یا کمی دیرتر توافق در هر صورت انجام شود. تا حدی هم این احساس به وجود آمده که وزیر صنایع اقداماتی برای جذب سرمایه‌گذار خارجی انجام می‌دهد و دعوت‌ها و رفت‌و‌آمد‌هایی انجام می‌شود که سرمایه‌های خارجی را به ایران بیاورد و تعدادی از نماینده‌های کشورهای خارجی برای مذاکره درخصوص سرمایه‌گذاری به ایران آمده‌اند.

به هر حال ارتباطات بر قرار است. برخی علنی و برخی غیر‌علنی. همچنین وزارت نفت برنامه افزایش صادرات نفت و افزایش تولید را پیگیری می‌کند که حرکت مثبتی است و در مجموع این باور به وجود آمده است که بورس می‌تواند بازدهی خوبی در آینده داشته باشد. منتهی هنوز این امر به واقعیت تبدیل نشده‌است. این احساس خوش‌بینی باعث شده تا مردم به بورس تمایل نشان دهند اما باید منتظر ماند و دید که آیا این خوش‌بینی‌ها تحقق می‌یابد یا خیر. البته من فکر می‌کنم که در هر حال توافق انجام خواهد شد و ممکن است کمی دیرتر رخ دهد اما منتفی نخواهد شد. زیرا هر دو طرف مذاکرات، در شرایطی هستند که راه بازگشتی وجود ندارد بنابراین اکنون بحث چانه زنی در میان است و اینکه توافق‌نامه نهایی نوشته و انجام شود.

در حال حاضر، به‌طور مرتب جلسات انجام می‌شود و خبرهایی که از مذاکرات بیرون می‌آید، منفی نیست در نتیجه من فکر می‌کنم که توافق انجام خواهد شد که در آن صورت تصور مثبتی که نسبت به انجام توافق نهایی و ورود سرمایه‌گذار خارجی در ایران وجود دارد، تحقق می‌یابد. به نظر می‌رسد که بورس با افت زیادی همراه نشود، به‌خصوص با این نرخ سودی که برای بانک‌ها تعیین شده است، البته به شرطی که راه انحرافی برای آنها پیدا نشود تا بانک‌ها نرخ سود را جابه‌جا کنند که آن هم می‌تواند اثر مثبتی در این زمینه داشته باشد. 

بازار ارز تحت تاثیر فضای مذاکرات مدتی است که با روندی ریزشی مواجه است. آیا این موضوع یک سیگنال مثبت برای بازار سهام تلقی می‌شود؟ 

بله. این مسئله نیز سیگنال مثبتی برای بازار سهام است زیرا یکی از بازار‌هایی که در ایران برای درآمدزایی و به‌دست آوردن سود جاذب سرمایه بوده، بازار ارز است. بازار ارز نیز تقریبا با ثبات بوده و روند نزولی دارد. از آنجا که طلا هم از نرخ ارز تاثیر می‌پذیرد این باعث شده است طلا نیز سیر نزولی داشته باشد و مقداری از سرمایه‌ها به بازار سرمایه منتقل شود. در مجموع این‌ها عواملی هستند که می‌توانند در زمینه افزایش قیمت سهام اثرات مثبتی داشته باشند. 

روز چهارشنبه شاخص کل رشد هزار واحدی را تجربه کرد و شاهد توقف نمادهای پالایشی به دلیل تعدیل مثبت بودیم. به نظر شما آیا این رشد شاخص موقتی خواهد بود یا ادامه خواهد داشت؟ 

من بعید می‌دانم این رشد موقتی باشد زیرا چند عامل وجود دارد که به این مسئله مرتبط است. یکی از عوامل قیمت طلا است، دوم قیمت ارز است، سوم بحث نرخ سود بانک‌هاست و چهارم بحث مذاکرات هسته‌ای است که زیربنای آن سه مورد اول نیز مسئله مذاکرات هسته‌ای است و همان‌طور که گفته شد با توجه به اینکه در این زمینه پالس‌های مثبتی داده می‌شود و به زمان توافق نیز نزدیک‌تر می‌شویم و و حتی امکان دارد از دهم تیر ماه که تعیین شده است بیشتر به طول بینجامد ولی در نهایت راه بازگشتی نیست و توافق باید انجام شود. بنابراین من بعید می‌دانم شاخص کل مجددا ریزش سنگینی داشته باشد. 

در روز چهــــارشنبــه درحالی‌که حقیقی‌ها عطش خرید داشتند، حقوقی‌ها به‌خصوص در نمادهایی مانند بانک صادرات عرضه‌های سنگینی انجام دادند. حقوقی‌ها چنین رفتاری را پس از بیانیه لوزان نیز داشتند. به نظر شما حقوقی‌ها چه قصدی از این عرضه‌ها دارند و چه سودی می‌برند؟ آیا برنامه و هدفی پنهان در کار است؟ 

من فکر نمی‌کنم هدف یا برنامه‌ای پنهانی در کار باشد. به هر حال حقوقی‌ها نیز می‌خواهند از فضای به‌وجود آمده در بازار حداکثر استفاده را کنند و سهام خود را بفروشند. البته شاید فکر کنند که سهام مجددا کاهش خواهد یافت که به نظر من دلیل آن همین مسئله است. من بعید می‌دانم دلیل دیگری داشته باشد و بخواهند عمدا قیمت سهام را پایین بیاورند زیرا در حال حاضر، فضا به‌صورتی است که اگر در همین روند سکته‌ای ایجاد نشود یا اتفاق غیر‌منتظره‌ای نیفتد که باعث بد بینی شود همین روند ادامه خواهد داشت و حقوقی‌ها نیز نمی‌توانند نقشی داشته باشند. رفتار حقوقی‌ها طبیعی است و در واقع از فرصت به دست آمده استفاده می‌کنند تا سود سهامشان را به‌دست آورند. 

برخی از اهالی تالار حافظ در روز چهارشنبه فرضیه‌ای را مطرح کردند با این عنوان که صف‌های سنگین خرید در این روز به‌وسیله سرمایه‌های سنگین به وجود آمده است. این سرمایه‌ها پیش از این در سامانه قدیم تحت عنوان معاملات گروهی قابل رویت بود اما با تغییر سیستم معاملاتی، معاملات گروهی هم با عنوان حقیقی درج می‌شود. آیا این احتمال وجود دارد که صف‌های خرید روز چهارشنبه توسط عده‌ای خاص به وجود آمده باشد و آنها با در نظر گرفتن نوسان، بازار را دوباره منفی کنند؟ 

اصل و ریشه نوسانات شاخص کل شرایط سیاسی کشور است. در حال حاضر شرایط اقتصادی کشور بهبود پیدا کرده است. اگرچه هنوز شرایط اقتصادی مطلوب نیست اما بهبود یافته و از طرفی شرایط سیاسی نیز مثبت است. در نتیجه این مانند جریان آبی است که شنا کردن برخلاف آن بسیار دشوار خواهد بود کما اینکه وقتی که یک جو منفی عمومی به وجود می‌آید و ریزش ایجاد می‌شود باز هم مقاومت در مقابل آن سخت خواهد بود. بنا بر این به نظر من بعید است چنین تئوری‌ای در نظر باشد. 

تحلیل شما از حجم معاملات روز چهارشنبه چیست؟ آیا حجم معاملات نشان‌دهنده روندی قوی یا روندی ضعیف است؟

به نظر من حجم معاملات نشان‌دهنده این امر است که سرمایه‌ها به سمت بازار بورس روانه شده و تنها این تحلیل را می‌توان داشت که بازار سرمایه نسبت به بازار‌های دیگر جذابیت بیشتری پیدا کرده است و سرمایه‌های بیشتری جذب این بازار خواهد شد.