چگونه می‌توان با اعتبارات اسنادی، واحد‌های تولیدی را احیا کرد

اعتبارات اسنادی داخلی به دلیل حذف ریسک عدم پرداخت و همچنین فرصتی که برای خریدار ایجاد می‌کند، به‌عنوان ابزاری مفید هم برای خریدار و هم فروشنده به شمار می‌رود.

با توجه به ضرورت احیای واحدهای تولیدی و گسترش تولید برای خروج اقتصاد کشور از رکود و رسیدن به رشد و پویایی، اعتبارات اسنادی می‌تواند به‌عنوان ابزاری مهم و کاربردی برای کمک به تحقق این امر مورد استفاده قرار گیرد. چنانچه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری نیز در اظهارات اخیر خود از اعتبارات اسنادی داخلی به‌عنوان نجات‌دهنده واحدهای تولیدی یاد کرد و بانک‌ها را به کمک به واحدهای تولیدی متعهد برای افزایش تولید و پس دادن تعهدات‌شان تشویق کرد.

مصطفی بهشتی روی، عضو هیات‌مدیره بانک پاسارگاد با اشاره به کارکرد اعتبارات اسنادی داخلی به «فرصت امروز» گفت: اعتبارات اسنادی داخلی یا LC داخلی یک ابزار خرید است که از طریق این ابزار خریدار و فروشنده بانکی را وارد صحنه می‌کنند تا در صورتی که فروشنده کالای خود را براساس استانداردهایی که با خریدار تفاهم کرده است تامین کند و تحویل شخص خریدار دهد، بانک نسبت به پرداخت وجه آن به فروشنده متعهد شود. در واقع فروشندگان تمایل دارند با دریافت LC، ریسک عدم پرداخت را از خریدار حذف و به یک بانک منتقل کنند.

وی ادامه داد: اعتبارات اسنادی داخلی عموما برای استفاده از نقدینگی و استفاده از فرصتی است که فروشنده در اختیار خریدار قرار می‌دهد تا به وسیله آن خریدار کالای مورد نیاز خود را تهیه کند.

فرآیند گشایش اعتبارات اسنادی

بهشتی روی با اشاره به فرآیند گشایش LC داخلی افزود: از آنجا که بانک باید تعهد کند وجه فروشنده چه به‌صورت دیداری و چه مدت‌دار به وی پرداخت شود، باید نسبت به ارزیابی اعتباری شخص خریدار اقدام کند. ارزیابی اعتباری مکانیسم مفصلی دارد که طی آن مقدار سرمایه، مقدار کالای خریداری شده، قدرت پرداخت خریدار، نحوه پرداخت و... مورد بررسی قرار می‌گیرد و براساس این اعتبار‌سنجی بانک گشایش‌کننده LC این مسئولیت را می‌پذیرد که پرداخت را انجام دهد.

عضو هیات علمی بانک پاسارگاد با اشاره به اینکه مقداری وثیقه براساس اعتبارسنجی‌های صورت گرفته توسط بانک گشایش‌دهنده LC از خریدار دریافت می‌شود، گفت: مقدار وثیقه‌ای که شخص خریدار باید در بانک گشایش‌دهنده ال‌سی بگذارد رقم یا مقدار مشخصی نیست بلکه با توجه به اعتبار‌سنجی تعیین می‌شود. ممکن است بانک گشایش‌دهنده LC از یک مشتری قدیمی که سال‌ها سابقه کار دارد وثیقه کمتری بگیرد اما از مشتری دیگری که تازه وارد کار شده و سابقه زیادی ندارد وثیقه بیشتری دریافت کند. تمام اینها در مرحله اعتبار‌سنجی که بانک گشایش‌دهنده LC از شخص متقاضی به عمل می‌آورد، مشخص می‌شود.

وی ادامه داد: به طور کلی اینکه شخص از چه ابزاری استفاده کند فرقی ندارد، خواه ال سی داخلی باشد یا یک ضمانت‌نامه یا اهدای تسهیلات، در هر صورت رقمی که فروشنده و خریدار توافق می‌کنند باید توسط خریدار پرداخت شود و بانک در واقع پول مردم را در قالب تسهیلات قرار می‌دهد، بنابراین باید اطمینان حاصل کند که خریدار توان بازپرداخت آن را دارد. به این منظور توان افراد در بازپرداخت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و برای احراز آن اعتبار‌سنجی می‌شود و براساس آن اعتبار‌سنجی وثایقی تعیین می‌شود بنابراین نمی‌توان مقدار مشخصی را برای تمام افراد تعیین کرد یا وثیقه را براساس فرمول مشخصی حساب کرد. فرض کنید فردی تنها منبع درآمدی‌اش 2 میلیون تومان است. توان بازپرداخت این فرد با کسی که درآمد بیشتری دارد یکی نیست. هر شخص با توجه به ظرفیت کاری خودش سنجیده می‌شود و در بخش اعتباری بانک‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اگر بانک‌ها از چنین فردی وثیقه نگیرند، در صورتی که شخص پولش را ندهد بانک به چه کسی می‌تواند مراجعه کند؟

معیارهای سنجش اعتبار

مصطفی بهشتی روی با اشاره به بخش‌نامه بانک مرکزی مبنی بر تکلیف بانک‌ها هنگام گشایش اعتبار اسنادی داخلی، متناسب با توان و ظرفیت اعتباری متقاضی افزود: براساس این بخش نامه بانک‌های گشایش‌دهنده LC داخلی مکلفند در اعتبار اسنادی داخلی دیداری حداقل 10درصد را هنگام گشایش اعتبار از فرد متقاضی دریافت کنند، ضمن اینکه 10درصد نیز هنگام تحویل کالا پرداخت می‌کنند که این میزان در اعتبارات اسنادی داخلی مدت‌دار حداقل 15درصد در زمان گشایش اعتبار است و حداقل 15 درصد نیز هنگام معامله است و مابقی مبلغ طی سررسید اسناد پرداخت می‌شود.

وی با تاکید بر اهمیت دریافت وثیقه در اعتبارات اسنادی داخلی افزود: هنگامی که اسناد ارائه می‌شود و کالا تحویل داده می‌شود، ریسک عدم پرداخت مبلغ کالا وجود دارد. فروشنده زمان تحویل کالا پول خود را از بانک گشایش‌دهنده LC دریافت خواهد کرد. در طرف دیگر اگر در حساب خریدار پول باشد که بانک از آن مبلغ برداشت می‌کند اما اگر پولی در حساب خریدار نباشد بانک مجبور است از طریق وثیقه اقدام کند، در غیر ‌این صورت برای بانک دارایی‌های معوق یا اصطلاحا دارایی سمی به وجود می‌آید. دارایی سمی یعنی دارایی که بازده ندارد.

نقش LC در تولید و اقتصاد کشور

بهشتی روی در خصوص استفاده از ال‌سی داخلی برای احیای واحدهای تولیدی گفت: ال سی داخلی برای واحد‌های تولیدی این فرصت را ایجاد می‌کند با پرداخت 10 درصد هنگام گشایش و 10 درصد هنگام دریافت کالا، مواد اولیه خود را تامین کرده و تولید را شروع کنند و پس از شش ماه که به بهره‌برداری رسید و محصولات‌شان فروش رفت، پول آن را بپردازند. بنابراین استفاده از ال سی داخلی کمک زیادی به بخش تولید می‌کند.

وی با اشاره به محدودیت‌های تولیدکنندگان در گشایش اعتبار اسنادی داخلی عنوان کرد: بیشترین محدودیت‌ها در بحث بررسی اعتباری و اعتبار‌سنجی است. همچنین مدت بازپرداخت این اعتبارات توسط بانک مرکزی شش‌ماه تعیین شده است. یعنی فرآیند تولید و فروش نباید بیشتر از شش ماه باشد و این نیز نوعی محدودیت است زیرا تولیدکننده‌ای که ال سی باز کرده است باید طی این مدت پول را بپردازد. ازطرف دیگر فروشنده نیز به پول خود احتیاج دارد و در صورتی که این مدت طولانی‌تر شود فروشنده نیز دیر‌تر پولش را دریافت می‌کند. بنابراین اگر بانک مرکزی هم مهلت بیشتری بدهد، فروشنده راضی نمی‌شود و پولش را زودتر می‌خواهد.

وی در خصوص احتمال بروز تخلفات و مقابله با آن اظهار کرد: تخلفات در این خصوص به این طریق بوده که فروشنده می‌پذیرفت پول خود را شش ماه دیگر بگیرد، اما به پولش نیاز داشت. بنابراین حقی که از بانک گشایش‌کننده ال سی در آینده دارد، نزد بانک ثالثی تنزیل می‌کرد. یعنی درصدی از آن مبلغ را کم می‌کرد و باقیمانده را دریافت می‌کرد. از این رو بخش‌نامه‌های بانک مرکزی کنترل‌هایی را برای جلوگیری از این کار قرار داد که براساس آن بانك یا موسسه اعتباری غیربانكی، مجاز به تنزیل اعتبار اسنادی داخلی نیست.

* ارتباط با کارشناس: M_farazmand_1366@yahoo. com