دلایل انتظار اقتصاد ایران برای ارز تک نرخی بررسی می شود / دردسرهای دونرخی بودن ارز برای اقتصاد

نرخ ارز یکی از شاخص های مهم اقتصادی ایران به شمار می رود که بر تمامی بخش های اقتصادی و حتی زندگی و معیشت مردم نیز تأثیر می گذارد. ازاین رو سیاست گذاری پولی و ارزی بر پایه تعیین منطقی و ثبات قیمت ارز برای رشد اقتصادی، یکی از دغدغه های مهم بانک مرکزی و مقامات اقتصادی همه دولت ها بوده است.

کارشناسان اقتصادی دونرخی بودن ارز را یک بیماری اقتصادی تلقی می کنند و بر این باورند که مهم ترین پیامد آن ایجاد رانت و فساد اداری است. به عقیده آنها دونرخی بودن ارز، آن را از قیمت واقعی خارج می کند و باعث ایجاد علامت های غلط در اقتصاد می شود که بازار سرمایه گذاری را نیز منحرف می کند.

دولت یازدهم از ابتدای فعالیت خود تمام تلاش خود را به کار گرفته تا تک نرخی شدن ارز را محقق سازد و با وجود تمام موانع و مشکلات، بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند اکنون شرایط برای تک نرخی شدن ارز آماده شده و دولت وعده داده تا در سال جاری شاهد ارز تک نرخی و ثبات قیمت ها در بازار ارز باشیم.

طی روز های گذشته در اولین گام خرید و فروش ارز برای بانک ها هم مجاز شد، امروز حدود سه سال از روی  کار آمدن دولت یازدهم می گذرد و در این  مدت مقامات پولی کشور بارها از تحقق ارز تک نرخی خبر داده اند که البته تاکنون این امر محقق نشده است.

در این گزارش، «فرصت امروز» در گفت وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی، تأثیرات تک نرخی شدن ارز را بر روند اقتصادی و فعالیت بخش خصوصی بررسی کرده است.

***

حسین سلیمی:

شرایط برنامه ریزی برای تولیدکنندگان مهیا می شود

حسین سلیمی، رئیس انجمن سرمایه گذاری های خارجی اتاق بازرگانی و عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران با اشاره به اینکه دونرخی بودن ارز همیشه برای صنعت، صادرات و واردات دردسرساز بوده است، گفت: برنامه ریزی برای تولیدکننده در شرایط تک نرخی بودن ارز کاملاً آسان است.

اگر ارز تک نرخی شود، مهم ترین مزایای آن چه خواهد بود؟

بلاتکلیفی و دونرخی بودن ارز، همیشه برای صنعت، صادرات و واردات دردسرساز بوده است. بالاترین مزایایی که تک نرخی شدن ارز خواهد داشت این است که چون اکنون تفاوت نرخ مبادله ای و نرخ ارز حدود 20 درصد است، همین مسئله رانتی را ایجاد می کند که متأسفانه بعضی  افراد از این رانت  استفاده می کنند و با نرخ مبادله ای ارز را وارد می کنند و با نرخ آزاد می فروشند، بنابراین این معضل با تک نرخی شدن ارز و مشخص کردن تکلیف آن از بین خواهد رفت.

همین مسئله به بهبود وضعیت اقتصاد و برنامه ریزی برای تولیدکننده کمک بسیاری می کند. همچنین برنامه ریزی برای تولیدکننده در شرایط تک نرخی بودن ارز کاملاً آسان است و برای خرید خود برنامه ریزی می کند و هجوم نمی آورد برای اینکه مواد اولیه مورد نیاز یک ساله خود را به طور یکجا و با نرخ پایین تر وارد کند.

تمام این مسائل در جهت ثبات اقتصادی است و تجربه نشان می دهد که در شرایط ثبات ارز، مشکلات اقتصادی ما بسیار کمتر از شرایطی بوده که ارز تفاوت نرخ داشته و نوسان قیمت ها همیشه در جهت بی ثباتی اقتصاد بوده است.

تأثیر تک نرخی شدن ارز روی رونق اقتصادی را چگونه ارزیابی می کنید؟

مهم ترین اثری که تک نرخی شدن ارز در اقتصاد دارد، این است که از بی ثباتی و بلاتکلیفی خارج می شویم و می توانیم برای واردات برنامه ریزی کنیم. این اقدام خواص بسیاری به همراه دارد و در تمام دنیا، با تک نرخی کردن ارز توانسته اند اقتصاد خود را رونق دهند.

چالش بزرگ ما این بوده که نتوانسته ایم با ارز تک نرخی کار کنیم. حال خوشبختانه با افزایش فروش نفت و افزایش امکان عرضه آن به دنیا و ارزآوری کافی به کشور، بانک مرکزی می تواند در جهت تک نرخی کردن ارز گام بردارد که تحقق این وعده را در سال  جاری داده  است.

آیا در حال حاضر از آمادگی لازم برای تک نرخی کردن ارز برخورداریم؟

هرچند بی ثباتی و بلاتکلیفی در اقتصاد وجود دارد، ولی تک نرخی کردن یکباره ارز هم با توجه به امکانات بودجه ای و ارزی مملکت ممکن نیست. در صورتی می توان ارز را تک نرخی کرد که ثبات اقتصادی و تورم پایین و نقدینگی کافی وجود داشته باشد و همه موارد در اقتصاد تعدیل شود.

اکنون برنامه ریزی شده تا نرخ تورم یک رقمی شود و تک نرخی کردن در اینجا معنا خواهد داشت.چون واردکننده از وضعیت تورم و نرخ ارز اطلاع دارد و برای تولید کالا به راحتی مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد و برای فروش آن نرخ تعیین و عرضه می کند. درواقع او دیگر با این بلاتکلیفی درگیر نخواهد بود که پس از تولید باید با چه نرخی کالای خود را عرضه کند و واردات مواد اولیه چطور انجام خواهد گرفت و مبنای نرخ محاسباتی گمرکات به چه ترتیب خواهد بود.

آیا ارز تک نرخی روی توسعه صادرات هم اثرگذار است؟

پیش از این مدتی این بلاتکلیفی وجود داشت که کسانی که صادرات می  کردند و منافع آن نصیب کشور می شد، باید مابه التفاوت نرخ ارز مبادله ای و ارز صادراتی خود را در قالب مالیات پرداخت می کردند که البته این موضوع با استدلالات اتاق بازرگانی رفع شد.

آیا تک نرخی کردن ارز منجر به افزایش سرمایه گذاری خارجی هم خواهد شد؟

اتفاق دیگری که در این بخش خواهد افتاد، این است که اگر خارجی ها بخواهند در ایران سرمایه گذاری کنند، با توجه به اینکه درخواست اکثریت آنها این است که تکلیف نرخ ارز مشخص باشد، بنابراین ارز تک نرخی به نفع جذب سرمایه گذاری خارجی خواهد بود. چون وقتی خارجی ها ارز را با نرخ مبادله ای وارد می کنند، وقتی بخواهند آن را با خود ببرند، اگر ارز با نرخ مبادله ای به اندازه کافی در اختیار نداشته باشیم، برای آنها ایجاد نگرانی می کند.

***

محمدرضا انصاری:

ارز همپای تورم تک نرخی شود

محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و رئیس انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی ایران با اشاره به اینکه تبعات منفی تک نرخی شدن ارز موقت است، گفت: تک نرخی شدن ارز و تعدیل قیمت آن، حداقل همپای تورم موجود در کشور، موجب می شود که کالاهای تولیدی داخلی و خدمات داخلی بتوانند با کالاها و خدمات خارجی، چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور رقابت کنند.

تأثیرات تک نرخی شدن ارز روی اقتصاد کشور و فعالیت بخش خصوصی داخلی و خارجی را که تمایل به فعالیت در ایران دارند، چطور ارزیابی می کنید؟

به نظر من تأثیر این موضوع یک امر بدیهی است؛ برای اینکه تک نرخی شدن ارز به اضافه تعدیل قیمت ارز، حداقل همپای تورمی که در کشور اتفاق می افتد، طبیعتا موجب می شود که کالاهای تولیدی داخلی و خدمات داخلی بتوانند با کالاها و خدمات خارجی، چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور رقابت کنند.

در داخل کشور به این معنا که تولیدات و خدماتی که در کشور ارائه می شود، در این رقابت ها موفق تر است. در خارج از کشور هم باز به همین ترتیب است. یعنی وقتی که ارز تک نرخی شود و حداقل همپای نرخ تورم تعدیل شود، صادرات کالاها و خدمات ایرانی در رقابت های بیرون موفق تر می شود.

آیا تک نرخی شدن ارز تبعات منفی هم می تواند به دنبال داشته باشد؟     

تبعات منفی تک نرخی شدن ارز موقت است. درواقع تک نرخی شدن ارز باید مطابق با نرخ بازار باشد که همین موضوع ظاهراً یک تأثیر می گذارد و ممکن است موج کوتاه گرانی و تورم را در بعضی بخش ها ایجاد کند، ولی درنهایت موجب رشد تولید و کاهش تورم می شود.

تک نرخی شدن ارز بر روند کار صادرکنندگان چه تأثیری خواهد داشت؟

به طور قطع ارز تک نرخی روی روند صادرات بسیار تأثیرگذار است. بخش بزرگی از فعالیت صادرکنندگان بستگی دارد به اینکه ارز، تک نرخی و به طور مرتب سالانه تعدیل شود. طی حدود 12 سال  که نرخ ارز نوسان داشته، صادرکنندگان گرفتار این موضوع بوده اند و آسیب آن را دیدند.

یکی از دلایل حمله و هجوم برای واردات کالاهای چینی نیز همین موضوع است که البته در حال حاضر هم این مشکل وجود دارد، درحالی که اگر نرخ ارز تنظیم شود تولیدات داخلی این گونه در مقابل واردات سرکوب نمی شوند.

آیا به نظر شما راهکار دیگری به جز تک نرخی شدن ارز وجود دارد که دولت یا بانک مرکزی در این بخش اجرایی کنند؟

قیمت ارز نمی تواند دونرخی باشد و انتظار داشته باشیم که نتایج مثبتی به دنبال داشته باشد و بعد هم در این شرایط بخواهیم کنترل کنیم که نرخ آن بالا نرود. پس به این ترتیب ممکن نیست و راه حل دیگری ندارد.

***

جمشید پژویان:

سرمایه گذاری خارجی با ارز تک نرخی تسهیل می شود

جمشید پژویان، کارشناس اقتصادی معتقد است اگر بانک مرکزی ارز را تک نرخی و بتواند آن را کنترل کند، قطعاً به نفع اقتصاد خواهد بود و چون ریسک نوسانات ارز سرمایه گذاران خارجی را تهدید نمی کند، آنها تمایل بیشتری برای سرمایه گذاری در کشور خواهند داشت.

به نظر شما تک نرخی شدن ارز چه تأثیراتی بر روند اقتصادی و فعالیت بخش خصوصی دارد؟

اگر امکان این باشد که بانک مرکزی ارز را تک نرخی و بتواند آن را کنترل کند تا ارز دچار نوسانات نشود قطعاً به نفع اقتصاد خواهد بود، چرا که نوسانات ارز ایجاد ریسک می کند و بازار را به هم می زند.

نوسان نرخ ارز چه پیامدهایی به همراه دارد؟

طبیعی است که هر قیمتی در اقتصاد اگر بیش از یکی باشد و با قیمت واقعی خود فاصله بگیرد، ایجاد اختلال و تخریب می کند، حال فرقی نمی کند که قیمت یک کالا، قیمت ارز یا قیمت سهام باشد. درنتیجه اگر بانک مرکزی با اتکا به امکانات خود و شرایط بازار، ارز را تک نرخی بکند، قطعاً به نفع اقتصاد است. چون بازار ارز به طور کلی در کنترل دولت و بانک مرکزی است و بخش خصوصی نقش کوچکی در این زمینه دارد.

آیا این امکان وجود دارد که با تک نرخی شدن ارز، سرمــایه گــذاران خــارجی بیشتری بتوانند وارد کشور شوند؟

بدون شک وقتی ارز تک  نرخی باشد، سرمایه گذاران خارجی دیگر ریسک نوسانات ارز را به آن صورت نخواهند داشت. حالا هرچند در شرایطی که نوسانات وجود دارد، برای کنترل این نوسانات راه هایی وجود دارد، ولی بهتر این است که ارز تک  نرخی باشد تا اطمینان بیشتری به وجود بیاید.