چرا لیزینگ بازار خودرو را تکان نداد

رکودی که سال گذشته دامن همه صنایع به ویژه صنایعی که با کالای مصرفی پرهزینه مانند خودرو در ارتباطند را گرفت، بیش از پیش این افسوس را در ذهن صاحبان صنایع پررنگ کرد که ای کاش لیزینگ ها نقشی پررنگ تر در بازار ایفا می کردند؛ سازوکاری که به اعتقاد کارشناسان پا گرفتن آن موجب دو برابر شدن فروش خودرو در بازار و به دنبال آن رشد تولید و اقتصاد می شود. 

صنعت خودرو به عنوان دومین صنعت بزرگ کشور، نقشی اساسی در رشد اقتصادی ایفا کرده و دولت همواره روی رشد این بخش حساب باز کرده است، اما این حساب بدون اصلاح فضای کسب و کار و ساختارهای اقتصادی بوده است. ناتوانی مالی مشتریان یکی از اصلی ترین دلایل کاهش فروش خودروسازان در سال گذشته بود؛ کاهشی که منجر به انبار شدن خودروها در پارکینگ خودروسازان و در نتیجه کاهش چشمگیر رشد بخش صنعت شد.

دولت سال گذشته برای خالی کردن پارکینگ های خودروسازان و جلوگیری از تعطیلی خطوط تولید خودرو، اقدام به برقراری طرح تحریک تقاضا با وام 25 میلیون تومانی کرد. اما چند بار دیگر دولت توان و بودجه چنین حمایتی را دارد؟ آن هم در شرایطی که با وجود تورم تا چند سال آتی خبری از افزایش توان مالی مشتریان نخواهد بود. راهکاری که سال هاست کشورهای توسعه یافته برای حفظ تقاضا و در پی آن چرخش چرخ های تولید در پیش گرفته اند، فروش کالاهایی نظیر خودرو از طریق لیزینگ است. اما لیزینگ نه به مفهوم فروش قسطی که در ایران رواج دارد.

لیزینگ چیست؟

فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در تعریف لیزینگ و فرآیند صحیح آن به «فرصت امروز» می گوید: «لیزینگ یک نوع اجاره اعتباری است و صرفاً به معنای تملک یک کالا با پرداخت قسط یعنی همان شیوه ای که سال هاست در ایران در پیش گرفته شده، نیست. در سایر کشورها به این صورت است که شما با یک پیش پرداخت کم و اجاره ماهانه، یک خودرو در اختیار می گیرید، بعد از تمام شدن مدت قرارداد، می توانید با پرداخت مابه التفاوت مالک خودرو شده یا خودرو یا شرکت لیزینگ را تغییر دهید. این شیوه نسبت به خرید اقساطی پیش پرداخت و اجاره ماهانه کمتری دارد. ضمن اینکه هزینه تعمیر و نگهداری نیز به ازای یک کیلومتر مشخص بر عهده شرکت لیزینگ خواهد بود.»

چرا لیزینگ در ایران موفق نیست؟

با اینکه لیزینگ یکی از بهترین راه های تحریک تقاضا بوده، اما هیچ گاه به مفهوم واقعی در ایران اجرایی نشده و موفق هم نبوده است. اعتماد کم افکارعمومی به لیزینگ ها از یک سو و ساختار قانونی و اقتصادی کشور از سوی دیگر مانع از پا گرفتن لیزینگ ها شده است.

زاوه در پاسخ به اینکه چرا هیچ گاه لیزینگ ها در صنعت خودرو موفق عمل نکرده اند، تصریح می کند: «حدود 40 سال است که ما تورم دورقمی را تجربه می کنیم و تازه یک سال است که تورم یک رقمی داریم. وقتی تورم در کشور وجود دارد، موضوع تملک برای خریدار بسیار جذاب است، زیرا اگر شما با پرداخت ماهانه صاحب یک کالا نشوید، ممکن است چند سال بعد توانایی خرید آن کالا را داشته باشید. این موضوع مانع از آن شده که فرآیند فروش خودرو از طریق لیزینگ در کشور پا بگیرد.»

او می افزاید: «دلیل دیگر این است که نیروی انتظامی چنین مالکیتی را به رسمیت نمی شناسد و قوانین بانک مرکزی و اداره مالیات هم اجازه ایجاد لیزینگ های واقعی را نمی دهند. مجموعه این فرآیند موجب شده لیزینگ در ایران به فروش اقساطی تبدیل شود که در فروش اقساطی کلاهبرداری اتفاق می افتد، زیرا ابتدا از مشتری پول دریافت می کنند سپس خودرو را تحویل می دهند درحالی که در فرآیند لیزینگ واقعی تا زمانی که خودرو به مشتری تحویل داده نشود، هیچ پرداختی صورت نمی گیرد.»

امرالله امینی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این زمینه در گفت وگو با «فرصت امروز» بیان می کند: «لیزینگ ها به دلیل نرخ بهره بانکی بالا، تورم و بازدهی سرمایه گذاری غیرشفاف نمی توانند در ایران موفق عمل کنند. در کشورهای دیگر به دلیل پایین بودن نرخ بهره بانکی و پایین بودن تورم، لیزینگ ها فعالیت خوبی دارند.»

او ادامه می دهد: «لیزینگ ها در جایی فعالیت می کنند که نرخ سود بالاتری دارد، بنابراین در ایران برای لیزینگ ها نمی صرفد که بخواهند فعالیت کنند. لیزینگ ها در همه جای دنیا هم به تقاضا کمک می کنند و هم به صنعت، اما در کشور ما که بازار غیر رسمی پول وجود دارد، هیچ کارایی ندارند زیرا هزینه پول شان بالاست.»

به اعتقاد کارشناسان، لیزینگ یکی از بهترین راه های تحریک تقاضا در بازار و به ویژه در حوزه کالاهایی نظیر خودرو است. به گفته زاوه، پاگرفتن لیزینگ ها موجب دوبرابر شدن تقاضا و در نتیجه دو برابر شدن تولید خودروسازان می شود، اتفاقی که می تواند رشد اقتصادی چشمگیری را رقم بزند. اما برای اجرایی شدن آن نیاز به اصلاح ساختارهای قانونی است.

ارتباط با نویسنده : [email protected]