نمایش های سنتی در محاق فراموشی

بسیاری معتقدند اجرای نمایش های سنتی و آیینی و گونه های این نمایش به پایان عمر حرفه ای خود رسیده است، اما شواهد نشان می دهد اجرای این نمایش ها اگر بر مبنای درست و بنا به نیاز مخاطب طراحی و اجرا شود، استقبال مخاطب را به همراه دارد.

به تازگی اجرای نمایش «انسانم آرزوست» نوشته و کارگردانی داود فتحعلی بیگی که از پژوهشگران و پیشکسوتان نمایش آیینی های آیینی - سنتی است به پایان رسیده است. در طول ۳۴ اجرای این نمایش در تماشاخانه سنگلج نزدیک به 7 هزار تماشاگر از آن دیدن کردند. آن هم در تماشاخانه ای که با احتساب تعداد صندلی های این سالن که نزدیک به ۲۰۰ صندلی است، می توان دریافت که این نمایش در طول اجرای خود با استقبال خوب مخاطب مواجه شده است. از سوی دیگر اجرای دو سئانس این نمایش در برخی روزها گواه همین ادعاست.

اما سوال اینجاست که 7 هزار تماشاگر در جمعیت میلیونی تهران، تنها علاقه مندان نمایش های سنتی - آیینی ایرانی هستند؟

متاسفانه باید گفت که این تنها پتانسیل نمایش های سنتی - آیینی ایرانی نیست؛ پتانسیلی که در بی توجهی مدیران دولتی گم شده است و اگر چراغ این نمایش ها روشن است به همت هنرمندانی است که سال ها در این حوزه کار کرده اند.

در کشورهای خارجی، نمایش های سنتی - آیینی در طول سال اجرا می شوند، توریست ها با پرداخت بلیت های نه چندان ارزان فرهنگ، آیین و سنت های یک کشور را می بینند، اما در کشور ما با وجود تنوع آیین ها، نمایش های سنتی برای گروه سنی مختلف با موضوعات متنوع این امکان وجود ندارد. به عبارت دیگر اگر توریستی به ایران بیاید و بخواهد نمایش خیمه شب بازی، سیاه بازی، تعزیه (اعم از تعزیه شادی آور یا تعزیه مذهبی) ببیند، جایی برای مراجعه ندارد، مگر اینکه شانس بیاورد یکی از نمایش ها در یکی از سالن ها در حال اجرا باشد.

این حرف به این معنی است که نه تنها در تهران بلکه در هیچ کجای ایران سالنی مخصوص برای اجرای نمایش های سنتی - آیینی وجود ندارد، امری که هم می تواند به رونق تئاتر سنتی کمک کند، هم توریست جذب کند و هم هنرمندان این عرصه در تنگنا و تنگدستی زندگی نکنند.

نمایش «انسانم آرزوست» نشان داد پتانسیل نمایش های آیینی - سنتی به اندازه ای است که مخاطبان راضی از سالن بیرون بروند. متاسفانه اجرای این نمایش بعد از ۳۴ اجرا به پایان رسید؛ نمایشی که این قابلیت را داشت که بعد از ۳۴ اجرا در سالن های دیگر تئاتری چه در تهران و چه در شهرستان روی صحنه برود هم مخاطبان زیادی از آن دیدن کنند، با نمایش آیینی - سنتی آشتی کنند و هم محل خوبی برای درآمدزایی هنرمندان این عرصه باشد.

حمایت مدیران در اینجا خودش را نشان می دهد، اختصاص دادن محلی برای نمایش های سنتی - آیینی و امکان رپرتوار برای این نمایش ها؛ امری که باعث می شود این گونه نمایش ها از بین نرود و هنرمندان برای تولید تئاتر ایرانی با مضمون فرهنگ و سنت ها تشویق شوند.

۳۴ اجرا عدد مناسبی برای بستن پرونده یک نمایش که حداقل شش ماه تمرین پشت سر دارد نیست. با احتساب بلیت مهمان و بلیت با بهای میانگین ۱۵ هزار تومان و تعداد صندلی های محدود تماشاخانه سنگلج می توان گفت نه تنها هزینه های جاری گروه بلکه هزینه های دیگر هم درنمی آید. امکان رپرتوار، داشتن مکان اختصاصی برای نمایش های سنتی - آیینی یعنی سودآوری برای گروه های نمایشی که تا به امروز با عشق چراغ صحنه نمایش های آیینی - سنتی را روشن کرده اند، تا مدیران در رزومه کاری خود از اجرای این نمایش های مبتنی بر فرهنگ ایرانی به خود ببالند.

روزنامه نگار هنری