نقش نمایشگاه در توسعه و پویایی زیست شهری

فضاهاي شهري همواره یکی از موضوعات و دغدغه های اصلی مدیران و برنامه ریزان شهری به شمار می آید. این فضاها قادر هستند ادراك ذهنی شهروندان از شهر را در رابطه با نمادها و مصادیق فیزیکی آنها بازنمایی کنند و ارتباط پایدار میان مردم و شهر برقرار سازند.

نقش کارکردي فضاهاي شهري به عنوان مکان فعالیت هاي عمومی و عرصه تعاملات شهري، یکی از مهم ترین اموری است که در این راستا مورد توجه قرار می گیرد. این فضاها در دوران گوناگون تاریخی کارکردهای ویژه ای داشتند و حاوی اطلاعات مهمی به لحاظ مردم شناسانه بودند. به گونه ای که امروزه می توان با بررسی فضاهای عمومی شهر اطلاعات بسیاری پیرامون تاریخ آن به دست آورد. به این ترتیب همواره خلق فضاي شهري پویا به گونه اي که با نیازهاي اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی، فیزیکی، روانشناسانه و اقتصادي مردم جامعه هماهنگ باشد، دغدغه اصلی شهرداری ها به عنوان متولیان مدرن این امر بوده است.
تنوع، پویایی و عدم ثبات در طراحی معماری جدید موجب می شود که فضاهای شهری محلی برای ملاقات و مشارکت مردم باشد و بر میزان روابط اجتماعی در شهرها می-افزاید. نمایشگاه ها یکی از این فضاهاست که با توجه به خصوصیات کالبدی و اهمیت اجتماعی آنها علاوه بر کارکردهای اقتصادی، فضایی برای دیدار و اجتماع مردم، ایجاد همبستگی اجتماعی، انتقال فرهنگ در کنار دانش و تکنولوژی فراهم می آورد و در پویایی و رشد حیات شهری نقشی تعیین کننده دارد.

امروزه فضاهای شهری عمدتا به جهت افزایش سرعت زندگی به محل هایی برای گذار پرشتاب مبدل شده و کمتر به اهمیت توقف، همزیستی، مشارکت اجتماعی و ایجاد یکپارچگی و پیوستگی در آنها توجه می شود، با این حال نمایشگاه ها یکی از معدود فضاهایی است که به جهت قابلیت انعطاف و انطباق، این کارکردها در قالب آن تعریف شده و به صورتی طبیعی با حیات اجتماعی در پیوند است. این فضاها از آن جهت که اهداف سازماندهی آنها منطبق بر اهداف عملکردی شان تعریف می شود، فضاهایی معنادار محسوب می شوند و وضوح این معناداری زمانی آشکار می شود که به میزان مشارکت در فضا یعنی حرکت مردم، فعالیت ها و استفاده آنها از این فضا توجه کنیم. در نمایشگاه نظم فضایی، فعالیت ها و معانی عملکردی با یکدیگر سازگار می شوند و این امر به تقویت روابط اجتماعی می انجامد.

در نمایشگاه روابط به صورتی آگاهانه و هدفدار برمبنای منافع اقتصادی طرفین یعنی مشارکت کنندگان و بازدیدکنندگان تنظیم می شود که در کنار فضای سازمان یافته، مکانی مطلوب را برای شهروندان فراهم می آورد. این فضا میل به مشارکت در زیست اجتماعی را حول محور نیازهای اقتصادی افزایش می دهد و می تواند به منزله کانونی برای دیدارها، ملاقات ها و ارتباطات چهره به چهره نزد گروه های مختلف تلقی شود که برای مدتی محدود جامعه هدف نمایشگاه هستند. در این راستا مهمترین اصل در طراحی مجتمع های نمایشگاهی به جهت تسهیل فرآیند مشارکت مردم، اصل پویایی در کنار اطلاع رسانی صحیح است. به عبارت دیگر، ایجاد نوعی تحرک از اهداف مهم در فضای نمایشگاه محسوب می شود. همچنین اصل نوآوری، ابداع و بیان تفکری تازه به شیوهای نوین و ایجاد روابط تجاری و فرهنگی مواردی است که نمایشگاه می تواند در اختیار مخاطبین خود قرار دهد. نحوه شکل گیری و استقرار فضاها، وحدت بین عناصر و عوامل مجموعه در عین تنوع آنها شاخص هایی است که فضاهای نمایشگاهی را از دیگر فضاهای شهری متمایز می کند. به این معنا نمایشگاه کارکردی دوگانه و در ظاهر متضاد دارد یعنی در عین حال که محل گردهمایی و توقف است و مانند فضاهای کهن شهری منجر به انسجام اجتماعی و روابط انسانی می شود، محل پویایی و حرکت و دستیابی به آخرین دستاوردهای صنعتی و تجاری نیز محسوب می شود که ماهیتی جدید به آن می بخشد.

مراکز تجاری نمایشگاهی همسو با رشدوتراکم هرچه بیشتر توسعه شهری، دچار تغییر و تحول و ازدیاد خاصی شده اند. بر این اساس نمایشگاه های تجاری به عنوان بازوی توانمندی اقتصادی و نمادی از قدرت مالی، نقش تعیین کننده ای در شهرها دارند. مراکز نمایشگاهی در صورتی که معیارهای مناسب را از لحاظ موقعیت، عملکرد، مدیریت و برنامه دارا باشد، نقش بسزایی در توسعه شهری و همچنین تأثیر مستقیم برای جذب گردشگر تجاری و سرمایه گذاری در مناطق واجد شرایط خواهد داشت و می تواند در میزان پویایی و تحرک شهرها تأثیر قابل توجهی داشته باشد.

مدیرعامل شرکت نمایشگاه های بین المللی استان اصفهان*