تکرار یک پیشنهاد از زبان قائم‌مقام وزیر صنعت / قطعه‌سازان با ادغام به توسعه می‌رسند

محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت، به تازگی از قطعه‌سازان درخواست کرده تا به یکدیگر بپیوندند و مجموعه‌های بزرگ تامین‌کننده قطعات را تشکیل دهند. این نخستین درخواست وزیر صنعت از واحدهای تولیدی فعال در صنعت خودرو برای پیوستن به یکدیگر نیست اما نکته اینجاست که همه این درخواست‌ها تاکنون بدون پاسخ و نتیجه مانده است. زمستان سال گذشته، وزیر صنعت از واحدهای کوچک خودروسازی درخواست کرد تا به یکدیگر بپیوندند. پس از گذشت چند ماه از این درخواست و بی‌نتیجه ماندن آن، بار دیگر این درخواست از سوی وزارتخانه و سپس قائم مقام وزیر صنعت این بار درباره پیوستن قطعه‌سازان به یکدیگر مطرح شد.

ابتدای هفته جاری پس از گذشت تقریبا یک‌سال از این پیشنهادات، نعمت‌زاده در آخرین جلسه شورای سیاست‌گذاری خودرو، درخواست کرد که قطعه‌سازان مجموعه‌ساز شوند. وزیر صنعت در این زمینه گفته است: «برای رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز صنعت خودرو در سال 1404، ساختار صنعت قطعه‌سازی کشور باید اصلاح شده و این شرکت‌ها در هم ادغام و تبدیل به مجموعه‌سازان بزرگ شوند. بنابراین، خودروسازان برنامه خود را برای ادغام و تبدیل شرکت‌های قطعه‌سازی به شرکت‌های مجموعه‌ساز، ارائه کنند.»

شاید صنعت خودروی ایران از نظر قدمت از بسیاری از خودروسازان مطرح امروز دنیا برتری داشته باشد، اما در واقعیت از نظر کیفیت و توسعه سال‌ها با آنچه که باید باشد، فاصله دارد. یکی از نمودهای این عقب‌ماندگی، نبود مجموعه‌سازها در این صنعت است. موضوعی که خود وزیر صنعت نیز به آن معترف است. سال‌هاست که قطعه‌سازان در دنیا به شرکت‌های مجموعه‌ساز تبدیل شده‌اند این کار از آن جهت صورت می‌گیرد که هزینه راه‌اندازی و تولید در واحدهای تولیدی این صنعت، بسیار بالاست و از همین رو تولید در مقیاس کم، کاملا غیر‌اقتصادی‌است.

اما نکته اینجاست که سال‌هاست حرف این موضوع در همه محافل خودرویی مطرح است ولی در عمل هیچ اقدامی در راستای به نتیجه رساندن آن دیده نمی‌شود. رضا رضایی، مدیرعامل گروه صنعتی آذین خودرو، درباره به نتیجه رسیدن این اقدام به «فرصت امروز» می‌گوید: «عمده‌ترین دلیل این موضوع نبود فرهنگ ادغام در اقتصاد ایران است. متاسفانه فرهنگ شراکت آنگونه که باید در ایران شکل نگرفته و از سوی دیگر بسترها نیز برای چنین کاری آماده نیست.»

با اینکه سال‌هاست موضوع مجموعه‌سازی و ادغام خودروسازان مطرح است و هیچ خبری از ادغام نیست، اما تحقق این اتفاق نیاز جدی برای توسعه صنعت خودرو است. بیش از 30 سال است که اروپایی‌ها به مجموعه‌ساز شدن تن داده‌اند و نتیجه‌اش را امروز در کیفیت و تنوع این خودروها می‌توان به چشم دید.محمدرضا نجفی منش، عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان، درباره ضرورت این اتفاق، به «فرصت امروز» می‌گوید: «ما از دهه80 پیشنهاد داده بودیم که قطعه‌سازان کوچک با یکدیگر ادغام شوند و تامین‌کننده‌های بزرگ را تشکیل دهند.

اکنون ما در کشور متاسفانه برای هر قطعه چند تولید‌کننده داریم که به هیچ عنوان در دنیا مرسوم نیست و اقتصادی هم نیست. از سوی دیگر نمی‌توان این واحدها را منحل کرد، بنابراین بهترین راهکار این است که آنها را در یک مجموعه بزرگ ادغام کنیم.»او می‌افزاید: «شکل‌گیری قطعه‌سازان بزرگ، توان طراحی و تحقیق و توسعه را بالا می‌برد که در این صورت ما تولیدکنندگانی خواهیم داشت که هم توانایی طراحی دارند و هم در مقیاس اقتصادی تولید می‌کنند. امیدواریم که خودروسازان در این زمینه به کمک ما بیایند تا هر چه سریع‌تر این تحول در صنعت خودرو رخ دهد.»

همچنین رضایی نیز در این زمینه معتقد است: «صنعت خودرو همراه با تکنولوژی است، وقتی صحبت از تکنولوژی می‌شود یعنی باید دانش روز را در خود داشته باشد. تکنولوژی هر روز در صنعت خودرو به روز می‌شود که این به روز شدن نیازمند بستر و سرمایه است. نکته دیگر اینجاست که به روز شدن باید به‌صورت کار گروهی اتفاق بیفتد و مستلزم ارتباط صنعت و دانشگاه است. تحقق همه این موارد نیازمند برنامه است که بستر هیچ‌کدام در کشور ما آماده نیست.»

مدیرعامل گروه صنعتی آذین خودرو، با بیان اینکه مجموعه‌ساز شدن قطعه‌سازان یکی از عوامل مهم پیشرفت صنــعـــت خــودروسـازی اروپایی‌هاست، تصریح می‌کند: «دانش روز نیازمند فعال شدن واحدهای تحقیق و توسعه است که قطعه‌سازان کوچک توانایی آن را ندارند. تفکر مدیریت نوین و حرکت به سمت دانش‌بنیان بودن از لازمه‌های توسعه است. در اروپا حدود 30 سال پیش به این نتیجه رسیدند که باید واحدهای کوچک با یکدیگر مجموعه‌سازان بزرگ را تشکیل دهند.»

تنوع و کیفیت خودرو که امروز دومین صنعت بزرگ کشور به دلیل فقدان این دو، مورد انتقاد قرار می‌گیرد، وجود تامین‌کننده‌های بزرگ قطعات است که متاسفانه برخلاف آنچه که در زبان گفته شده، طی سال‌های گذشته برای هر قطعه چند تامین‌کننده شکل گرفته و همین موضوع به بی‌کیفیتی محصولات و وخیم‌تر شدن اوضاع قطعه‌سازان منجر شده است. حالا باید دید این بار که خود قطعه‌سازان پیشنهاد چنین ادغامی را داده و دولتی‌ها نیز از آن استقبال می‌کنند، در عمل هم تغییری رخ خواهد داد.