عیار چه کسی واقعی است؟

طلا و جواهر؛ دو کلمه با عمق مالی بسیار. این روزها کسی نیست که به نوعی پیه خرید طلا و جواهر به مناسبت‌های گوناگون به تنش نخورده باشد. از اعیاد مذهبی گرفته تا جشن‌های ایرانی و مراسمی مانند ازدواج. بازاری که با همه گرانی‌ها و نوسانات قیمت این کالاها باز هم مشتریان خود را دارد. مشتریانی که بسیاری از آنها نگاهی سرمایه‌گذارانه به طلا و مصنوعات طلا دارند و به نوعی خرید هرچند گران و پرهزینه طلا و جواهر را نوعی پشتوانه مالی هم به حساب می‌آورند. از طرفی قرارداد سخت و محکم اما نانوشته خرید طلا و جواهر برای عروس و داماد هم این‌قدر در فرهنگ ایرانی ریشه دارد که هر کسی حتی اگر وسع مالی‌اش هم اجازه ندهد، با گرفتن وام و قرض و هزار بدبختی دیگر طلایش را می‌خرد.

وقتی پای طلا به‌عنوان ارزشمندترین فلز شناخته شده دنیا وسط باشد، هزار و یک نوع داستان‌های خوب و بد هم حول محورش می‌چرخد. چون طلا پوشاک و مواد‌غذایی نیست که با لمس کردن آن بتوان کیفیت آن را تشخیص داد. حتی خبره‌های این بازار هم از انجام چنین کاری عاجزند، چه رسد به مردم عادی و خریداران مبتدی. به همین دلیل هم همیشه حرف و حدیث‌های بسیاری در مورد تقلب‌ها و ناخالصی‌های موجود در مصنوعات طلا به گوش می‌رسد. مشتریان هم معمولا کاری از دستشان برنمی‌آید و تنها باید به خریدار اطمینان کنند.

ورود طلای کامل، ممنوع است

اخبار تقلب‌ها و قاچاق‌ها در حالی به گوش می‌رسد که واردات هرگونه مسکوک طلا به‌صورت کالای تمام‌شده، غیرقانونی است. اما وقتی وارد بازار طلا می‌شوید به‌ویژه در مراکزی که به نوعی بورس این کالا محسوب می‌شوند، از طلاها و اجناس کشورهایی چون ایتالیا، ترکیه و فرانسه حرف می‌زنند. یعنی دقیقا تکلیف مشتری معلوم نیست و اصولا مشخص نیست در بازار طلا چه کسی راست می‌گوید! از طرفی بحث ممنوعیت واردات کالای نهایی مطرح است و از سویی تب برندگرایی در بازار طلا بیداد می‌کند و از سوی دیگر اخبار تکان‌دهنده هم در بازارپیچیده است.

محمد اسدی جوزانی، رییس انجمن پخش‌کنندگان طلا و جواهر در این رابطه به «فرصت امروز» می‌گوید: روزانه یک تن طلا به‌صورت قاچاق از دوبی و ترکیه به ایران وارد می‌شود. طلاهایی که بسیاری از آنها عیار ادعایی را هم ندارند. با یک حساب سرانگشتی اعداد و ارقام جالبی به دست می‌آید. سوالی که پیش می‌آید این است که سالانه 365تن طلا وارد کشور می‌شود و در بازار ایران به فروش می‌رسد؟ البته محمد کشتی آرای رییس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر تهران به همه این سوال‌ها جواب داده که در ستون کنار همین صفحه می‌توانید بخوانید.

گردش مالی بازار طلا

شاید برای بسیاری از افراد این سوال پیش آمده باشد که گردش مالی بازار طلا چه حجمی از گردش مالی سالانه اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده است؟ به گفته اسدی جوزانی، گردش مالی سالانه بازار طلای ایران از بودجه کل کشور، 2درصد بیشتر است. سوال دیگری که می‌توان مطرح کرد و اغلب هم از طرف مسئولان بدون پاسخ می‌ماند، این است که اطلاق صنعت به بازار سنتی طلا و جواهر ایران محلی از اعراب دارد یا نه؟ زیرا که از معانی صنعتی شدن می‌توان به رسیدن به حدی از خودکفایی در استخراج، تولید، عرضه، درآمدزایی و اشتغال‌زایی کافی یک کالا اشاره کرد. اما وقتی فیروزه نیشابور را با مواد منفجره استخراج می‌کنند، طراحی‌ها وارداتی است و بازار پر از اجناس تقلبی است، چگونه این بازار سنتی به حد صنعتی شدن رسیده است؟

صادرات طلا و جواهر و سنگ‌های قیمتی

آنچه در بازار طلا و جواهر ایران به وفور یافت می‌شود، تناقضی است که در حرف‌ها و آمارهای مربوط وجود دارد. یکی بازار را پر از اجناس تقلبی وارداتی می‌داند و دیگری از صادرات مصنوعات طلا به کشورهای حاشیه خلیج فارس و ترکیه سخن به میان می‌آورد. درحالی‌که نفر دیگر صادرات طلای ایران را صادرات مواد اولیه و خام می‌داند که به نوعی اجحاف در حق این بازار است.

واحدهای تولیدی طلا و جواهر در ایران

بیش از 50هزار واحد تولیدی طلا و جواهر در ایران داریم. این آمار را رییس اتحادیه صادرکنندگان طلا و جواهر و سنگ‌های قیمتی ایران می‌گوید. عبادالله محمدولی مدعی است که 20درصد از منابع طلای دنیا در اختیار ایران است اما تنها نیم درصد از گردش مالی جهانی این کالا در اختیار ایران است. همچنین وی مدعی است که در طول سال 300تن طلا به مصرف بازار داخلی می‌رسد. همچنین 60درصد از طلای موجود در بازار را تولید داخل می‌داند.

مشتریان میلیونی بازار طلا

با توجه به اینکه خریداران طلا و جواهر را زنان و مردان در رده‌های سنی مختلف تشکیل می‌دهند، می‌توان نتیجه گرفت که بازار طلای ایران از موقعیتی استثنایی در این میان برخوردار است و از مشتریانی 80میلیونی سود می‌برد. گردش اقتصادی بازار طلای دنیا، 600میلیارد دلار و گردش مالی جواهرات دنیا 700میلیارد دلار است. یعنی جمعا چیزی حدود یک هزار و 300میلیارد دلار. محمدولی ضمن اضافه کردن این آمار می‌افزاید: ما به دنبال این هستیم که طی 10سال آینده سهمی دو ونیم تا سه درصدی از این بازار جهانی را به خود اختصاص دهیم. محمدولی معتقد است که برای رسیدن به این حد از درصد جهانی، بیش از 500هزار نفر باید وارد بازار کار طلا و جواهر شوند و در این راستا فعالیت کنند. قابل توجه است که در حال حاضر بیش از 18استان کشور از معادن طلا و جواهر برخوردار هستند.

صنعت طلا در حاشیه نگه داشته شد

اسدی جوزانی، رییس انجمن پخش‌کنندگان طلا و جواهر و سنگ‌های قیمتی از مهجور واقع شدن صنعت طلا در کشور سخن به میان می‌آورد و از ترکیه به‌عنوان یک نمونه موفق یاد می‌کند که طی یک دهه به دومین صادرکننده طلا و جواهر دنیا تبدیل شده است. اسدی جوزانی معتقد است: صنعتی با این گردش مالی عظیم و این حجم از مشتریان چرا باید در نقطه کور قاچاق و سوءاستفاده‌ها قرار گیرد. درحالی‌ که هم از توان اشتغال‌زایی بالایی برخوردار است و هم می‌تواند مهم‌ترین کالای ارزآور کشور باشد.

وی در ادامه بیان می‌کند که مهم‌ترین کاری که باید در این زمینه صورت گیرد، قطع کردن دست واسطه‌ها در بازار طلا است و اضافه می‌کند: ترکیه 15سال پیش این کار را کرد و الان شاهد صنعتی شدن بازار طلای این کشور هستیم.

برلیان‌های پرورشی یا اتمی در بازار ایران؟

برلیان‌های تقلبی در بازار طلا وجود دارد یا نه؟ جواب‌های متفاوتی به این سوال داده شده، برلیان‌هایی که با عنوان برلیان پرورشی از آنها یاد می‌شود که این روزها به وفور به کشور وارد می‌شوند و مشتریان هم توان تشخیص آنها را ندارند. برلیانی که عمده استخراجش از کشورهای آفریقایی صورت می‌گیرد و بیشترین مصرفش در کشورهای طراز اول جهان است. اما آنچه در بازارهای ایران عرضه می‌شود، بیشتر نوع تقلبی آن است. زیرا به گفته اسدی جوزانی، این سنگ قیمتی هر قیراطش بین 200 تا 10هزار دلار قیمت‌گذاری شده و بنابراین قیمت‌های موجود در بازار ایران خود از غیراصل بودن این برلیان‌ها حکایت می‌کند. وی همچنین اضافه می‌کند که واردات هر کدام از این سنگ‌های تقلبی در فرودگاه‌های کشوری چون آمریکا حداقل شش‌ماه زندانی دارد اما در ایران مثل آب خوردن این کار صورت می‌گیرد.

آمار و ارقام

60درصد از طلای کشف شده جهان به مصرف ساخت جواهرات می‌رسد و مابقی در صنایعی چون پزشکی، هوا فضا، الکترونیک و غیره استفاده می‌شود. هر قیراط برلیان اصل در بازار جهانی بین 200 تا 10هزار دلار به فروش می‌رسد. انگشتر با سنگ فیروزه در بازار ایران بین 70هزار تا 800هزار تومان به فروش می‌رسد. تابلوهایی با نوشته‌هایی چون وان‌یکاد و غیره که با سنگ‌های فیروزه‌ شکسته ساخته می‌شوند، بین 100هزار تا یک میلیون تومان در بازار به فروش می‌رسند. روزهای قبل از عید نوروز، قبل از محرم و صفر و مناسبت‌های مذهبی پیک فروش طلا و جواهر در ایران محسوب می‌شوند. جواهراتی با عناوینی چون درّ حسینی و درّ نجف در بازار بین 250هزار تا یک میلیون تومان به فروش می‌رسند.

گردش مالی سالانه بازار طلای ایران از بودجه کل کشور 2درصد بیشتر است... با توجه به اینکه خریداران طلا و جواهر را زنان و مردان در رده‌های سنی مختلف تشکیل می‌دهند، می‌توان نتیجه گرفت که بازار طلای ایران از موقعیتی استثنایی در این میان برخوردار است و از مشتریانی 80میلیونی سود می‌برد... گردش اقتصادی بازار جهانی‌طلا  600میلیارد دلار و گردش مالی جواهرات دنیا 700میلیارد دلار است. یعنی جمعا چیزی حدود یک هزار و 300میلیارد دلار