سهم لبنیات در بازار داخل از دست رفت

بازار لبنیات در سال‌های اخیر با افت‌وخیزهای فراوانی همراه شده است. گاهی دامداران برای تامین نهاده‌های تولید در مضیقه هستند و گاهی نیز برای فروش شیر خام به قیمت مصوب با کارخانه‌های لبنی دچار مشکل می‌شوند. در سوی دیگر صنایع لبنی نیز از وضعیت بازار مصرف ابراز نارضایتی می‌کنند. به‌ویژه پس از اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها که قدرت خرید مردم کاهش یافته و قیمت شیر و لبنیات روند افزایشی داشته است.

در حال حاضر شیر و لبنیات مانند ریسمانی شده که یک سر آن در دست دامدار و سر دیگر در دست کارخانه‌هاست و هر کدام برای افزایش و کاهش قیمت تلاش می‌کنند. دامداران دلایل افزایش قیمت شیر خام را گرانی نهاده‌ها و علوفه دامی اعلام می‌کنند و کارخانه‌ها که خواستار ثبات قیمت‌های فعلی و حتی کاهش آن هستند، می‌گویند مصرف‌کننده بیش از این توان خرید ندارد. اگر در جایگاه هر یک از آنها قرار بگیریم، شاید دلایل‌شان درست و منطقی به نظر‌ آید اما باید دید که چگونه می‌توان این گره کور را باز کرد.

دامداران و صنایع لبنی ناراضی هستند

تولید و تامین محصولات غذایی و دسترسی تمامی مردم به غذای سالم از وظایف اصلی دولت‌هاست. این وظایف در تمامی کشورهای غنی و فقیر، پیشرفته و عقب مانده تفاوتی ندارد و دولت‌ها مکلف به اجرای آن هستند. شیر نیز یکی از محصولات غذایی است که نقش اساسی در تامین سلامت جامعه دارد بنابراین دولت‌ها باید راهکارهایی بیندیشند و تمهیداتی برگزینند تا این ماده حیاتی در سبد غذایی خانوارها به میزان لازم قرار گیرد.

تا پیش از اجرای مرحله نخست قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، دولت به شیر یارانه پرداخت می‌کرد اما از سال 89 این یارانه قطع شد و آزادسازی شیر و لبنیات در دستور کار قرار گرفت. حالا پس از گذشت نزدیک به پنج سال از حذف یارانه‌ها، نه‌تنها مصرف شیر و لبنیات در کشور کم شده بلکه دامداران و صنایع لبنی نیز از این وضعیت نابسامان رنج می‌برند و ناراضی هستند.

آغاز افزایش 10 درصدی لبنیات در ابهام

اوج این نابسامانی در ماه‌ها و هفته‌های اخیر بود و دامداران به نشانه اعتراض، تحصن‌هایی را به راه انداختند تا کارخانه‌های لبنی را مجاب کنند که شیر خام را به قیمت مصوب 1440 تومان خریداری کنند. در مقابل کارخانه‌های لبنی کاهش توان خرید مردم را دلیلی بر اجرا نکردن این مصوبه می‌دانند و همچنان از خرید شیرخام به قیمت مصوب سر باز می‌زنند.در بیست‌ویکم تیرماه گذشته زمانی که محمدرضا نعمت‌زاده در نشست خبری افزایش 6درصدی قیمت برخی کالاهای اساسی را اعلام کرد، تولیدکنندگان لبنیات آن را مجوزی برای افزایش قیمت محصولات خود دانستند. تا جایی که علی رجبی، مدیرعامل اتحادیه فروشندگان لبنیات در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها گفت: افزایش 10درصدی قیمت فرآورده‌های لبنی در بیشتر برند‌ها اعمال شده و وزیر صنعت نیز بر آن صحه گذاشته است. این افزایش قیمت در برخی از برند‌های صنایع لبنی معلق مانده است. 

وی می‌افزاید: با توجه به لزوم افزایش 190 تومانی قیمت شیر خام به‌منظور جلوگیری از ضرر و زیان دامداران، بهتر بود که دولت این مابه‌التفاوت را در قالب یارانه شیر به دامداران پرداخت می‌کرد تا از افزایش فرآورده‌های لبنی در جامعه جلوگیری می‌شد. مدیرعامل اتحادیه فروشندگان لبنیات، با بیان اینکه افزایش قیمت سالانه لبنیات مصرف شیر را در جامعه کاهش داده است، می‌گوید: درصورتی‌که مابه‌التفاوت نرخ شیرخام دامداران به طرق مختلف مانند اعطای علوفه تامین شود از کاهش سرانه مصرف لبنیات جلوگیری می‌شود.

مصوبه افزایش 10 درصدی نداریم

درحالی‌که اتحادیه فروشندگان لبنیات خبر از افزایش 10 درصدی این محصولات می‌دهد اما سازمان حمایت آن را به‌شدت تکذیب می‌کند. غلامرضا کاوه، سخنگوی سازمان حمایت، در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، تصریح می‌کند: تا به امروز هیچ مصوبه‌ای از هیات دولت مبنی بر افزایش قیمت 10 درصدی شیر و لبنیات در کشور نداشته‌ایم.  وی با استناد به این موضوع می‌گوید: هر کسی که از افزایش قیمت 10 درصدی لبنیات سخن می‌گوید و مدعی است که براساس مصوبه دولت است، مصوبه را رو کند. بنابراین هرگونه افزایش قیمت در لبنیات تخلف به شمار می‌رود و در صورت مشاهده با متخلفان به‌شدت برخورد می‌کنیم.

بازار لبنیات ظرفیت افزایش قیمت ندارد

سخنگوی سازمان حمایت ادامه می‌دهد: استراتژی افزایش قیمت کهنه و منسوخ شده است و در معادلات جدید اقتصادی بازار دیگر جایی ندارد. در زمینه شیر و لبنیات هم باید واقع‌بین باشیم که دیگر مصرف‌کننده‌ای نمانده است و در بازار ظرفیت و قدرت خرید وجود ندارد. صنایع لبنی نیز بر این مسئله به‌خوبی آگاه هستند و به آن اذعان دارند پس چرا باید افزایش قیمت در این بازار اجرا شود؟ لبنیات سهم بازار را در کشور از دست داده است.

حسین نعمتی، رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران، در همین خصوص به «فرصت امروز» می‌گوید: کارخانه‌های لبنی نه‌تنها از خرید شیر خام به قیمت مصوب 1440 تومانی سر باز می‌زنند بلکه مدت پرداخت بهای شیر خام به قیمت 1200 تومان به دامداران را نیز طولانی‌تر کرده‌اند. پیش از این زمان پرداخت بهای شیر خامی که کارخانه‌ها از دامداران می‌خریدند تا 45 روز بود اما اکنون به دو تا سه ماه رسیده است.

خرید تضمینی سلاحی ناکارآمد

دولت برای کمک به دامداران و حمایت از تولید باز هم از سلاح ناکارآمد خرید تضمینی استفاده کرد و از زمستان پارسال خرید تضمینی شیر خام را در دستور کار خود قرار داد. با توجه به پیشینه نه‌چندان موفق دولت در زمینه خرید تضمینی محصولات و هشدارهای برخی کارشناسان صنایع شیر مانند حسین چمنی که در روزنامه «فرصت امروز» به چاپ رسید، گویا این بار هم این طرح موفق به تامین اهداف نشده است. دامداران استان قزوین که نخستین گام را برای خرید تضمینی شیر خام برداشته بودند، پس از خلف وعده‌های دولت در پرداخت بهای شیر یا نهاده‌های دامی به آنها از ادامه همکاری در خرید تضمینی شیر انصراف داده‌اند.

دامداران مطمئن نیستند

نعمتی اظهار می‌کند: در خرید تضمینی شیر خام دولت در ازای شیر دریافتی کلزا و ذرت علوفه‌ای به دامداران می‌داد و گویا انبارها خالی شده است. همچنین منابع نقدینگی دولت نیز کم است و قدرت پرداخت هم ندارد. دامداران نیز اطمیان ندارند که می‌توانند پول محصول خود را زمان نزدیک دریافت کنند. بنابراین خرید تضمینی شیر خام در استان قزوین که روزانه 150 تن شیر خام تحویل می‌داد از پنجشنبه گذشته قطع شد. رییس هیات‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران، با بیان اینکه وضعیت دامداران بدتر شده است، می‌افزاید: اگر دولت حمایت نکند، صنعت دامداری کشور نابود می‌شود. تنها امید ما به افزایش قیمت‌هاست که دولت وعده داده بود پس از ماه رمضان انجام شود.

***

توقع دامداران بجاست

معاون تولیدات امور دام وزارت جهادکشاورزی گفت: دامداران خواستار عملیاتی شدن مصوبه خرید شیرخام به قیمت ۱۴۴۰ تومان توسط کارخانه‌های لبنی هستند و این توقع کاملاً بجاست. دامداران توقع جدیدی در این زمینه ندارند. حسن رکنی در گفت‌وگو با مهر با اشاره به مصوبه سال گذشته دولت مبنی بر خرید شیرخام به قیمت ۱۴۴۰ تومان از دامداران توسط کارخانجات صنایع لبنی، اظهارداشت: سازمان حمایت یک جمع‌بندی از این مصوبه آماده کرده و در حال منعکس کردن آن به ستاد تنظیم بازار است تا رهنمود نهایی را از آنجا دریافت کند و اقدامات بعدی در این زمینه انجام شود.

معاون وزیر جهادکشاورزی درباره ادامه تداوم اجرای طرح خرید تضمینی شیرخام توسط سازمان تعاون روستایی گفت: نامه‌ای در این زمینه به وزارت جهاد کشاورزی نوشته و این موضوع از وزیر جهاد استعلام شده است. ضمن اینکه در صورت موافقت وزارتخانه این کار استمرار پیدا می‌کند و سازمان تعاون روستایی آن را ادامه می‌دهد. فعلاً منتظر نظر وزیر جهادکشاورزی در این باره هستیم.