زمین خشک صنعت پوشاک نیاز به سرمایه‌گذاری و حمایت دارد

صحبت از سرمایه‌گذاری درصنعت پوشاک در شرایط امروز حاکم بر این صنعت شاید به نظر بسیاری از افراد بیشتر شبیه یک شوخی باشد چرا که مشکلات صنعت پوشاک و نساجی در کشور انگار هیچ راه چاره‌ای جز تعطیلی تدریجی خرده تولیدی‌ها و حتی شرکت‌های معتبر این صنعت باقی نمی‌گذارد. صنعت نساجی و به دنبال آن صنعت پوشاک کشور که روزی حرف‌های زیادی در بازار‌های منطقه برای گفتن داشت حالا به یک بازار وارداتی برای چین و ترکیه و کشور‌هایی از این دست تبدیل شده است. گروه سرمایه‌گذاری «فرصت امروز» در گفت‌وگو با بهرام‌رهبر، مدیر شرکت الیزه تکستیل در استانبول و یکی از افراد با سابقه تقریبا 20ساله در صنعت پوشاک ایران و ترکیه به بررسی برخی از مشکلات و راهکار‌های توسعه این صنعت پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.

***

وضعیت صنعت پوشاک در کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟

در چند سال اخیر وضعیت پوشاک ایران متاسفانه از حالت تخصصی به سمت غیر‌تخصصی در حرکت است. در قسمت تولید با مشکلات بزرگی روبه‌رو هستیم و عدم وجود افراد متخصص کاملا از ظواهر امر مشخص است. علاوه بر این در دسترس نبودن مواد اولیه وعدم استفاده از تکنولوژی روز و ماشین‌آلات جدید هم به نوبه خود جزو مشکلات این صنف به حساب می‌آید. عدم رقابت‌پذیری و ترس و بزرگ‌نمایی از رقبای دیگررا هم باید به این موارد اضافه کرد. از سوی دیگر در سمت بازار در قسمت فروشگاهی و فروش پوشاک در مغازه‌ها هم به نوبه خود مشکلاتی هست که تاثیر مستقیم بر تولیدات این بخش می‌گذاردو طبیعتا فضای سرمایه‌گذاری در این صنعت را نیز با مخاطرات بیشتری روبه‌رو می‌کند.

چالش‌های موجود برسر راه توسعه صنعت پوشاک کشور را چه می‌دانید؟

به‌نظر من کشور ما هنوز آمادگی ایجاد تحول بزرگ در بخش صنعت پوشاک را ندارد. توسعه این صنعت در چنین فضایی مانند این است که بخواهیم در زمینی کم آب و خشک گل کاری کنیم. برای هر تحولی نیاز به پایه‌سازی محکم است یعنی ابتدا باید زمینه‌های تحول و توسعه را فراهم کنیم. گرچه فعالان صنعت پوشاک در کشور ارتباط مستقیم هر روزه‌ای با عوامل بازار و مشکلات این بخش دارند ولی متاسفانه به‌صورت عمیق به این مقوله نگاه نشده و همین عامل یک نقطه ضعف برای توسعه این صنعت در کشور است هرچند استعدادهای نهفته بسیاری در این کار داریم وبا اندکی تامل و حمایت به یک صادر‌کننده بزرگ تبدیل خواهیم شد.

در حال حاضر وضعیت سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها و شرکت‌های خصوصی در تولید پوشاک در ایران با مشکلاتی همراه است که به بخشی از آنها اشاره کردید. با این تفاسیر فرمول توسعه صنعت و گذر از این بحران را در چه چیزی می‌دانید؟

در بحث فرمول حمایت از کارخانجات داخلی مهم‌ترین مسئله ایجاد مشوق‌های صادراتی، ایجاد رقابت وعدم ترس از وجود شرکت‌های خارجی است از این رو باید راهکار‌های منطقی و علمی با نگاه کارشناسی طراحی شود ولی مسئله‌ای که بسیار اساسی است موضوع برند و برند‌سازی است یا باید در بخش برند‌سازی سرمایه‌گذاری شود یا از پتانسیل‌های برند‌های موجود داخلی و خارجی برای توسعه و تولید استفاده شود. به‌طور مثال در ترکیه کارخانه‌ای هست که برای یکی از برندهای معروف اروپایی تی‌شرت تولید می‌کند. این تولیدات مستقیم به کشور اسپانیا ارسال و سپس بین شعبه‌های سراسر دنیای این برند توزیع می‌شود و آن برند در ترکیه نیز شعبه دارد و برای این شعبات داخلی هم همین اتفاق می‌افتد. به‌نظر شما این تولید‌کننده کشور ترکیه سود می‌کند یا ضرر؟ خب شاید در نگاه اول بگویید که لزومی ندارد تولید‌کننده ترک برای یک برند اروپایی کالایی تولید کند که برای فروش آن در کشور خودش باید این کالاها دوباره از سوی این برند برای فروشگاه‌هایش در ترکیه توزیع شود ولی واقعیت این است که این تولیدکننده سود می‌کند چون هم مالیات بر فروش می‌گیرد و هم یک کارخانه هزار نفری در اینجا مشغول به کار هستند و از آخرین تکنولوژی اروپا استفاده می‌کنند و این مسئله یعنی رویش یک صنعت در کشور.

مثال‌هایی از این دست زیادند و می‌توان موارد دیگری را هم به آن اضافه کرد. من نمی‌گویم ایران نیز از این راهکار‌ها استفاده کند اما می‌توان از این تجارب الگوبرداری و نسخه‌ای مناسب ایران طراحی کرد.

چه ضرورت‌هایی برای توجه بیشتر بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی به پوشاک وجود دارد؟

ترکیه در سال بیش از 20میلیارد دلار صادرات پوشاک آماده داشت و این یعنی افزایش تولید، درآمد و اشتغال که می‌تواند گامی برای توسعه اقتصاد باشد. توسعه اشتغال و تولید یکی از اهداف کلان اقتصاد است. برای این کار باید توجه بیشتری به تولید و سرمایه‌گذاری شود اما نه با این راهکار‌هایی که در حال حاضر اجرا می‌شود، باید به سمت تکنولوژی بهتر و تولید ارزان حرکت کرد.

با توجه به اینکه کشور تـرکـیه سرمایه‌گذاری مناسبی در صنعت پوشاک داشته و برند‌های شناخته شده‌ای هم در این صنعت به دنیا معرفی کرده علت این موفقیت را در چه چیزی می‌دانید؟

در ترکیه دولت کاملا از کارخانه‌ها و برندها حمایت می‌کند. در بخش مصرفی از آب، گاز، برق و کارگر گرفته تا تشویق صادرات، در دسترس بودن مواد اولیه از قبیل پارچه و... همه و همه را به‌صورت یک پکیج برای فروشنده و خریدار و تولید‌کننده آماده کرده است و این یک کار تخصصی و برنامه‌ریزی شده است. در جایی که واردات پوشاک آزاد نیست یا واردکنندگان شرایط بسیار دشواری پیش‌رو دارند هیچ فضایی برای رقابت و رشد وجود ندارد و طبیعتا پیشرفتی در تکنولوژی و تولید صورت نخواهد گرفت بنابراین در چنین شرایطی چطور می‌توان به صادرات و بازار‌های صادراتی فکر کرد.

تولید‌کنندگان و سرمایه‌گذاران ایرانی برای موفقیت باید چه نکاتی را مدنظر قرار دهند؟

در حال حاضر، ایران یکی از گــران‌تـریـن کشور‌های منطقه در صنعت پوشاک است. به همین دلیل است که واردات از کشور‌های دیگر بسیار به صرفه‌تر از تولید و سرمایه‌گذاری در کشور است. دلیل این امر چیست؟ شاید بتوان دلایل زیادی برای آن مطرح کرد اما چند دلیل مهم قطعا مهم‌تر از سایر عوامل است. اول اینکه رقابت در اینجا استاندارد نیست و هیچ معنا و مفهومی از بازار رقابتی در کشور وجود ندارد. دوم هزینه‌های بالای فروش در ایران است که اگر مقایسه‌ای با ترکیه انجام شود هزینه اجاره محل کسب در ایران نسبت به ترکیه خیلی بیشتر است. از سوی دیگر رونق بازار هم به‌مراتب کمتر است. این هزینه‌ها باید از جایی تامین شود و چه جایی بهتر از جیب مصرف‌کننده داخلی با بستن در‌های تجارت به سوی کشور.

همین امر باعث شده که مسافران ایرانی به کشور ترکیه که بالغ بر 3 میلیون نفر هستند اکثرا چمدان خود را پر از لباس کنند (در یک جلسه‌ای، یکی از برندهای ترکیه که قرار بود در ایران شعبه‌ای دایر کند 10 نفر مسئول شدند به فرودگاه بروند و بر سر‌کانترهای پروازهای ایرانی دو سوال مطرح کنند؛ سوال اول: در چمدان‌تان چه چیزهایی خرید کردید. سوال دوم: سالی چند بار به‌طور متوسط برای خریدبه اینجا سفر می‌کنید. پاسخ‌ها جالب بود: 95درصد با خودشان پوشاک داشتند و 60درصد گفتند سالی یک یا دو بار برای تفریح و خرید به استامبول سفر می‌کنند. با یک حساب سر انگشتی 3 میلیون نفری که به ترکیه سفر می‌کنند (کمتر یا بیشتر) اگر هر نفر 3کیلو لباس برای خود و خانواده و دوستان خود خریداری کنند، سالی 90میلیون کیلو و حتی بیشتر لباس وارد ایران می‌شود همه اینها سهم فروشگاه‌ها و کمی هم سهم کارخانجات ما بود. چرا در ترکیه خرید می‌شود؟ تازه این افراد مالیات بر لباس را هم در فرودگاه از دولت پس می‌گیرند و فروشندگان ایرانی به‌راحتی آن بازار را از دست می‌دهند و با عدم فروش دلخواه مواجه خواهند شد و مجبورند قیمت را بالا ببرند تا برایشان صرفه اقتصادی داشته باشد. هزینه ریسک تولید و حتی ارسال و فروش پوشاک در ایران متاسفانه بالا است. ترکیه تنها یک‌سوی ماجراست در کنارش کالای بی‌کیفیت چینی هم به وفور وارد کشور می‌شود که خود این هم بلای جان صنعت نیمه جان پوشاک شده و مشکل را مضاعف کرده است.

آینده صنعت پوشاک ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟

در مورد صنعت پوشاک ایران در یکی دو سال اخیر کارهای خوبی انجام شده اما تا زمان به بار نشستن آن راهی طولانی پیش‌روست و باید پیمود. آینده را خوب می‌بینم. حمایت دولت خیلی مهم است. حمایت مالی و خصوصا آموزش آموزش و آموزش. این نکته بسیار اهمیت دارد که دولت در بخش آموزش کاری انجام دهد. در این رابطه دولت می‌تواند با هزینه خودش افرادی را برای آموزش به کارخانجات معتبر دنیا معرفی کند تا این کار را از فرم سنتی به‌شیوه‌ای مدرن و تخصصی ارتقا دهند و تا این اتفاقات رخ ندهد پیشرفتی حاصل نخواهد شد. اما نکته آخر ایجاد رقابت است که شرط لازم برای رشد و توسعه هر صنعتی به شمار می‌آید.