زلزله، اقتصاد ایتالیا را از چاله به چاه انداخت

ایتالیا،پس از ژاپن و چین سومین کشوری است که بیشترین میزان خسارت ناشی از زمین لرزه را دیده

از سال 1900 تاکنون، 32 زمین لرزه شدید در ایتالیا رخ داده است. سال 1980، زلزله ای در نزدیکی شهر ناپل ایتالیا، به مرگ بیش از 5000 نفر انجامید و هزینه ای معادل 20 میلیارد یورو بر جای گذاشت و بازسازی آن تا سال 2010 ادامه داشت. سال 2009 نیز 300 نفر بر اثر زلزله در ایتالیا جان خود را از دست دادند و هنوز پس از هفت سال، برخی از خرابی ها به جای مانده است.

هفته گذشته نیز، در تاریخ 24 آگوست زلزله دیگری با قدرت 6.2 ریشتر در ایتالیا رخ داد. امروز، با گذشت حدود یک هفته از زمین لرزه ایتالیا در حالی که هنوز صدها نفر مفقود هستند و ده ها تن از قربانیان هنوز در شرایط بحرانی در بیمارستان به سر می برند، شمار کشته شدگان زلزله ایتالیا به بیش از 270 نفر رسیده است.

اما تلفات سنگین انسانی، تنها پیامد حوادث طبیعی نیست. پس از اقدامات اولیه در زمینه مدیریت بحران حادثه، اکنون زمان ارزیابی آسیب اقتصادی این فاجعه فرا رسیده است.فرا تر از تراژدی تلفات انسانی، چالش دیگر حوادث طبیعی، هزینه ها و خسارت های برجای مانده است. خرابی و ویرانی شهر ها و روستا ها، خسارت اقتصادی به دولت ها تحمیل می کنند. در زلزله اخیر، به غیر از وارد شدن خسارت به اموال مردم، محصولات کشاورزی و دامی نیز آسیب دیدند.

چالش جدید دولت رنتسی

برای دولت ماتئو رنتسی، نخست وزیر فعلی ایتالیا، در حالی که متهم به سوءمدیریت شرایط بحران مالی کشور است، مدیریت عواقب زلزله موضوع مهمی است. این دولت علاوه بر بودجه اولیه 235 میلیون یورویی که برای بازسازی بخش های خسارت دیده اختصاص داده، برای جلب رضایت منتقدان خود 50میلیون یوروی دیگر نیز به آن اضافه کرده است.

کشور ایتالیا بار ها و بار ها دچار چنین بحرانی شده است، در حالی که قوانین کشور و سیستم بیمه با خشم طبیعت سازگار نیست. در واقع عدم همخوانی ساختار کشور ایتالیا با استاندارد های ضد زلزله، هزینه های ناشی از زمین لرزه را در این کشور تشدید می کند.

زمین لرزه اخیر هم به دلیل عدم وجود یک سیستم سازگار با برنامه های حقوقی و بیمه ای خسارت سنگینی بر جای گذاشت. این هزینه ها شامل هزینه های خرابی شهر ها، ویرانی ساختمان های مسکونی و تجاری قدیمی، خرابی زیرساخت های عمومی مانند بیمارستان ها و بازسازی این  آسیب هاست. 79درصد ساختمان های ایتالیا با استاندارد های جهانی ضد زلزله تطابق ندارد و با وقوع زمین لرزه، به سادگی فرو می ریزند.

سال 2013، مطالعه ای توسط شرکت خدمات بیمه سوییسی Swiss Re انجام شد که براساس آن، 280میلیون نفر در جهان در معرض زمین لرزه های شدید قرار دارند. این مطالعه، شهر های بزرگ را مدنظر داشته و زلزله اخیر ایتالیا هم در نزدیکی شهر رم رخ داده است. مقامات ایتالیا در حال ارزیابی خسارات وارد شده هستند. برخی از ساختمان ها به طور کلی تخریب شده اند و خطر فروپاشی و ریزش برخی دیگر که آسیب زیادی هم دیده اند، تهدید می کند.

با توجه به مرکز آمار و تحقیقات حوادث طبیعی، در ایتالیا از سال 1900 تاکنون 115 هزار نفر در زلزله جان خود را از دست داده اند و کشور هزینه ای نزدیک به 50 میلیارد دلار برای بازسازی و خسارت ناشی از زمین لرزه متحمل شده  است. همچنین از سال 1900 تاکنون در ایتالیا تلفات سنگین انسانی و هزینه بزرگ اقتصادی ناشی از زمین لرزه ها در این کشور، ایتالیا را به سومین کشوری که بیشترین خسارت  های مالی را داشته اند، تبدیل کرده است.

تجربه سال های 2009 و 2012

از 10 بلای طبیعی پرهزینه و مرگ بار در ایتالیا، هفت حادثه در 35 سال اخیر رخ داده است. زلزله سال 2012، پرهزینه ترین زلزله ایتالیا در سال های اخیر است که هزینه ای معادل 15 میلیارد دلار برجای گذاشت.

9 آوریل سال 2009 هم، زلزله ای در آکویلای ایتالیا رخ داد که شهردار منطقه درباره خسارت این زمین لرزه می گوید: «تاکنون نزدیک به 3.5 میلیارد یورو صرف بازسازی مرکز تاریخی آسیب دیده شده و هنوز تا اتمام کار ترمیم آن تا سال 2017، باید 4 میلیارد یوروی دیگر هزینه شود.»

ضعف مدیریتی و عدم سازگاری قوانین بیمه ای کشور

زلزله هفته گذشته، سی ودومین زلزله شدید ایتالیا از سال 1900 تاکنون است. زلزله نگاران و متخصصان زمین شناسی، سال هاست که خطرات وقوع زلزله در این منطقه را که صفحات تکنوتیکی آفریقایی و اوراسیایی به هم می رسند، به مسئولان گوشزد می کنند. با این حال، به نظر می رسد که هنوز کشور ایتالیا آمادگی لازم را برای مقابله با چنین بحران هایی ندارد. رئیس سازمان زمین شناسی این کشور می گوید: «ما زمین شناسان، سال هاست که می گوییم با معیار ها و استاندارد های جهانی فاصله زیادی داریم و فرهنگ کشور تا فرهنگ پیشگیری فاصله زیادی دارد.»

وزیر حمل و نقل و زیرساخت های کشور ایتالیا درباره هزینه های زمین لرزه می گوید: «به منظور تحکیم ساختمان ها و جلوگیری از تخریب ساختمان ها، کلیسا ها، مراکز تاریخی، بیمارستان ها و... دربرابر زلزله، راه حل های فنی مختلفی وجود دارد. مانند جداسازی پایه ساختمان از زمین و نصب دستگاه هایی که شدت زلزله را برای ساختمان کاهش می دهد. اما این راهکار ها هزینه بر است. برای به روزرسانی، نو سازی و بازسازی بافت  های شهر ها هزینه ای معادل 360 میلیارد یورو برآورد شده است.»

کشور ایتالیا درصدد جبران غرامت به بازماندگان و قربانیان و تامین هزینه های بازسازی است. اما از آنجایی که ایتالیا، برنامه منسجمی برای مقابله با چنین بحران هایی ندارد و قوانین این کشور با بیمه  ها و خدمات پشتیبانی سازگاری ندارد، اکنون با چالش روبه روست. در ایتالیا بیمه ها یا به صورت خصوصی فعالیت می کنند یا اجباری نیستند و در شرایط بحرانی جبران خسارات به عهده دولت خواهد بود.

به همین دلیل مردم اموال شان، به خصوص ساختمان ها را بیمه نمی کنند. بنابراین از سال 1970 تاکنون، بخش اندکی از هزینه ها (به طور متوسط تنها 1 تا 2درصد) توسط شرکت های بیمه پرداخت شده اند. این در حالی است که خسارت های مالی زلزله در ایتالیا از سال 1979 تا 2012، حدودا 55 میلیارد یورو برآورد شده است.

وزنه مافیا

عامل دیگری که هزینه های ناشی از زمین لرزه های ایتالیا را افزایش می دهد، انحراف از بودجه است. همانطور که از آمار به دست می آید مرگبار ترین زلزله 50 سال گذشته در ایتالیا در سال 1980 رخ داد که هزینه ای بسیار گزاف هم برجای گذاشت.

دولت مجبور به پرداخت 20 میلیارد یورو برای بازسازی و جبران خسارات شد. بخش زیادی از این مبلغ در انحصار باند مافیایی کامورا بود که از طریق واسطه ها و شرکت های نفوذی برای ساخت و ساز دوباره به سود می رسید. بنابراین بخشی از هزینه های بازسازی در عملیات  اختلاس باند های مافیایی از بین می رود.