روش‌های جذب سرمایه برای یک ایده

اگر ایده‌ای دارید اما هیچ پولی برای رساندن ایده به مرحله تولید ندارید، راه‌هایی پیش رویتان هست. البته اغلب این راه‌ها در کشورهای پیشرفته در قالب‌های مختلف ایجاد شده‌اند، اما دسترسی به این امکان‌ها در همه جای دنیا مقدور نیست. در عوض در کشورهایی که راه‌های مدنی به روی تامین سرمایه بسته است، دولت‌ها کمک هزینه‌هایی برای این کار تخصیص داده‌اند. اما راه‌های مدنی در این مورد هم مثل بسیاری از موارد دیگر جذاب‌ترند و ایده‌ها را از وابستگی و سفارشی شدن دور می‌کنند. در بسیاری از نقاط بدون داشتن سرمایه نمی‌شود قدم از قدم برداشت. اما بعضی راه‌ها در جهان امتحان‌شان را پس داده‌اند.

کمک هزینه‌‌های دولتی

در بعضی از کشورها برای نخبگان و مخترعان و کسانی که برای به نتیجه رسیدن ایده‌هایشان به پول نیاز دارند وام‌ها و امکاناتی در نظر گرفته شده است. در ایران هم نخبگان از طرف بعضی از نهادها مثل سازمان پژوهش‌های علمی و صنعت، بنیاد ملی نخبگان و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از تسهیلاتی مثل وام بلاعوض برای نوآوری بهره‌مند می‌شوند. اما این کمک هزینه‌ها محدودند و هر کسی شرایط دریافت آنها را ندارد. اما جدا از چنین کمک‌هایی، راه‌های دیگری هم برای تامین مالی پروژه‌های خوب پیدا شده است.

جمع‌سپاری

یکی از شیوه‌های معمول تامین سرمایه در جهان جمع‌سپاری یا crowdfunding است که توسط سایت‌های مشهوری مثل کیک استارتر انجام می‌شود. به این ترتیب که صاحب ایده، طرحش را برای مخاطبان شرح می‌دهد تا نظر آنها را برای کمک در سرمایه‌گذاری جلب کند. اما سرمایه‌گذار در این پروژه‌ها یک نفر نیست، بلکه ده‌ها نفری هستند که هر یک تصمیم می‌گیرند مبلغی را برای تحقق پروژه‌ای‌ که برایشان جذاب بوده اهدا کنند. اما این اهدا بی‌دلیل نیست و برای آنها مزایایی در آینده خواهد داشت.

این مزایا طبق مدل‌های مختلفی به آنها تعلق می‌گیرد. در یکی از مدل‌ها، بعد از تولید محصول تک‌تک سرمایه‌گذارانی که سرمایه مورد نیاز را با همکاری همدیگر تامین کرده‌اند در سود و زیان محصول شریک می‌شوند. آنها سهامدارانی هستند که بخشی از سود متعلق به آنهاست. در مدلی دیگر، سرمایه‌گذاران به ازای مقدار پولی که گذاشته‌اند، هدایایی از تولید‌کننده دریافت می‌کنند. این هدایا ممکن است تعدادی از محصول تولید شده باشد یا چیزی جز محصول مثل تی‌شرت و... معمولا هدایا از قبل مشخص و سرمایه‌گذارها با علم به آنچه در آینده دریافت خواهند کرد، در کار مشارکت می‌کنند.

در بعضی از مدل‌های جمع‌سپاری اشخاص ابتدا فقط اعلام می‌کنند که قصد پرداخت سهم‌شان را دارند اما تا زمانی که اعلام‌ها به میزان مورد نیاز برای تولید نرسیده پولی رد و بدل نمی‌شود. به این ترتیب ضرری هم در میان نخواهد بود و اگر محصول به اندازه کافی سرمایه تامین نکرد تا تولید شود، کسی پولی از دست نداده است. در ایران سایت‌هایی ایجاد شده‌اند که مدعی آغاز جمع‌سپاری ایرانی هستند اما هنوز چنین شیوه‌ای رواج پیدا نکرده است و جلب اعتماد کاربران ایرانی برای مشارکت در این طرح‌ها کمی دشوار به نظر می‌رسد.

شتاب دهنده‌ها

استارتاپ‌ها یا کسب‌و‌کارهای نوپایی که اغلب در حوزه فناوری طراحی می‌شوند، می‌توانند روی کمک شتاب‌دهنده‌ها حساب کنند. البته اگر ایده اولیه‌شان آن قدر ناب باشد که به مراحل بعدی و رقابتی راه پیدا کنند. شتاب‌دهنده‌ها یا اکسلریتورها سازمان‌های سرمایه‌گذار هستند که روی ایده‌های خوب که از میان چندین ایده انتخاب می‌کنند، سرمایه‌گذاری می‌کنند و به برگزیدگان آنها کمک هزینه‌ای برای رسیدن به مرحله تولید پرداخت می‌کنند. در واقع پول از آنهاست و کار از صاحب ایده.

البته علاوه بر کمک هزینه مالی، تامین امکانات مورد نیاز از مکان گرفته تا لوازم مورد نیاز برای انجام پروژه و رسیدن تا مرحله آخر آن هم جزو وظایف آنهاست. به این ترتیب آنها در سود و زیان بعدی محصول سهیم می‌شوند و از آنجا که این محصول را از میان تعدادی ایده دیگر انتخاب کرده‌اند به سودآوری آن اطمینان دارند و آن را متعلق به خودشان می‌دانند. پس موفقیت ایده موفقیت آنهاست و برایشان سود به همراه دارد. در واقع آنها به شریک صاحب ایده تبدیل می‌شوند و در تمام مراحل بعدی حضور دارند.

در ایران توسعه‌دهنده‌های معدودی مشغول فعالیت هستند که نوپا محسوب می‌شوند و هنوز مشخص نشده است بازدهی حمایت‌هایشان از ایده‌ها چگونه خواهد بود. از طرف دیگر، بسیاری از صاحبان ایده با آنها آشنایی ندارند و حلقه وصلی میان آنها و شتاب دهنده‌ها شکل نگرفته است. بنابراین ایده‌های زیادی نیستند که از این طریق حمایت شده و به تولید رسیده باشند. اما مسابقاتی که شتاب‌دهنده‌ها ایرانی برگزار کردن‌شان را شروع کرده‌اند به جریان افتاده و ممکن است در آینده نتایج جالبی در بر داشته باشد. همه چیز بستگی دارد به اینکه ایده‌هایی که از نظر شتاب دهنده خاص و ناب شناخته شده‌ و برای سرمایه‌گذاری انتخاب شده‌اند از نظر دیگران هم ایده‌هایی شایسته توجه باشند یا نه.