روابط ایران و ترکیه در پساکودتا

تحولاتی که در ترکیه روی داده است بیشتر تحولات سیاسی بوده است و نمی تواند اقتصاد ایران را به صورت کلی تحت تأثیر قرار دهد. اما به هر حال طبیعی است که با توجه به بحران مقطعی ای که انجام شده و کنترل هایی که به تبع آن از سوی ترکیه بر مرزها و کل کشور صورت گرفته تا حدی وضعیت صادرات و ترانزیت ایران را به صورت مقطعی دچار محدودیت هایی بکند.

اما این وضعیت ادامه دار نخواهد بود و پس از یک تا دو هفته دوباره وضعیت مرزها به حالت عادی برخواهد گشت. دولت ترکیه در همین زمان هم نشان داده که به اوضاع مسلط است و پس از فروکش کردن هیجانات ناشی از کودتا دوباره همه چیز به شرایط عادی برخواهد گشت.

کودتا و شرایط سیاسی ناشی از آن شاید تا حدی بر روابط ترکیه با اروپا و آمریکا تأثیر منفی بگذارد اما این تغییر برای ایران نه تنها منفی نخواهد بود که حتی باعث تحکیم روابط سیاسی ایران و ترکیه می شود. به هر حال هر تغییری که در شرایط ترکیه ایجاد شود روابط اقتصادی ایران و ترکیه را اگر بهتر نکند بی شک بدتر نخواهد کرد. اما با همه این تفاسیر اتفاق خاص و بزرگی در ترکیه روی داده است و این بحران تا مدتی بی ثباتی با خود به همراه خواهد داشت ولی فکر می کنم این بحران ظرف یک ماه آینده به حالت عادی بازخواهد گشت.

در زمینه ترانزیت کامیون های ایرانی نیز با توجه به بحران های تروریستی و بحران فعلی که اتفاق افتاده، نگرانی ای متوجه ایران نیست و این مقوله تنها اقتصاد ترکیه را نشانه خواهد رفت، زیرا ایران بی شک مسیرهای جایگزین خود را پیدا خواهد کرد و ترانزیت خود را از مسیر های تازه ادامه خواهد داد. کسی که در این میان متضرر خواهد بود اقتصاد ترکیه است.

شرایط خاص ترکیه سبب شده که اقتصاد ترکیه به شدت تحت تأثیر قرار بگیرد. اقتصاد ترکیه در موارد چون گردشگری و صادرات به شدت از بحران کودتا و بحران تروریسم صدمه دیده است. اقتصاد ترکیه به شدت بر صنعت گردشگری متکی است که اتفاق های جاری سبب شده این صنعت به شدت دچار بحران شود و گردشگران تمایل کمتری به سفر به این کشور از خود نشان دهند، در نتیجه اقتصاد ترکیه از این نظر به شدت آسیب دیده است. در زمینه صادرات نیز این کشور بحران های اقتصادی را در کنار بحران های داخلی تجربه می کند.

اما درباره اقتصاد کل ایران باید گفت که اقتصاد ما به شدت اقتصاد بحران زده ای است، مواردی چون بحران ترکیه در برابر اقتصاد داخلی ایران بحران پیش پا افتاده ای است و نمی تواند چندان اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار دهد.

اقتصاد ایران اقتصاد به شدت شکننده و و بحرانی است که باید در ساختار داخلی فکر اساسی برای آن کرد. متأسفانه دولت یازدهم با همه اشرافی که به نیاز تغییرات بنیادین در اقتصاد ایران می بیند جز اقدامات معمول کار خاصی انجام نداده است که این اقدامات برای اقتصاد نابسامان ایران نمی تواند کارایی داشته باشد.

متأسفانه به دلیل دلایلی که برای خود دولت وجود دارد دولت یازدهم اقدام ریشه ای برای خروج از بحران انجام نداده که با توجه به نزدیک بودن موعد انتخابات ریاست جمهوری بعید است دولت در این زمان باقی مانده کاری انجام دهد و باید امیدوار بود که دولت بعد با آگاهی از شرایط بحرانی موجود و نیازی که در بستر اقتصاد وجود دارد، دست به تحولات اقتصادی بزند.

بی شک اگر دولت دوازدهم به ریاست حسن روحانی بر سر کار بیاید این دولت با آگاهی از شرایط ویژه اقتصادی باید تلاش کند تحولات اقتصادی که تاکنون به دلایل خاص اتفاق نیفتاده است به صورت جدی پیگیری شود. اگر هم دولت دیگری بر سر کار بیاید اولویتش باید تحولات اقتصادی باشد.

اقتصاد ایران متأسفانه به شدت دچار مشکلات داخلی است که بحران هایی چون بحران ترکیه نمی تواند تأثیر بسزایی بر آن بگذارد. چند دهه است که اقتصاد ایران دچار مشکل است و هر روز ریشه دار تر می شود و تا زمانی که تحولات ساختاری در اقتصاد ایران ایجاد نشود این مشکلات ریشه دار تر می شود و حتی ممکن است تبدیل به بحران شود.

متأسفانه طی این چند دهه این مشکلات جدی گرفته نشده و با سیاست های پولی و مالی متعارف نمی توان مشکلات اقتصاد را حل کرد. بعید به نظر می رسد که دولت در یک سال باقی مانده کاری از پیش ببرد و باید منتظر ماند و دید که دولت آینده چه روندی را در پیش می گیرد. تغییرات اقتصادی نیاز به پیش فرض تغییرات سیاسی دارد که بعید است دولت در این سال آخر بخواهد چنین ریسکی را بپذیرد.

دولت بعد اگر شجاعت لازم برای اقدامات لازم برای مقابله با بحران های موجود را داشته باشد، می توان امیدوار بود که اقتصاد از این مشکلات به در آید. اما در حوزه فعلی تنها درآمدهای نفتی می تواند ایجاد بحران را به تعویق بیندازد که با کاهش قیمت نفت این راه حل نیز بعید است کارایی داشته باشد و وضعیت نگران کننده ای بر اقتصاد حاکم است. به هر حال همانطور که اشاره شد وضعیت اقتصادی نگران کننده تر از آن است که بحرانی چون بحران ترکیه بتواند آن را تحت تأثیر قرار دهد.

کارشناس اقتصادی