رج ماشینی‌ بر ترمه‌های دست‌ساز

ترمه یزد؛ همین دو کلمه به راحتی از هر کسی دل می‌برد. تصویر بته‌جقه‌های نقش بسته روی پارچه‌هایی به‌ویژه با نخ ابریشم، هوش از سر هر هنردوستی می‌رباید. این هنر اصیل و محبوب باستانی سابقه‌ای چندین هزار ساله دارد و به تمدن هند و ایرانی مربوط است تا جایی که در زمره صنایع هندوستان هم جایگاه ویژه‌ای دارد و در واقع از هند وارد فرهنگ ایرانی به شکل امروزی خود شده است. در زمان صفویه این صنعت در شهر یزد رونق گرفت و تا امروز جزو صنایع‌دستی استان یزد محسوب می‌شود  و  بازاری داغ و پرمشتری دارد. بازاری که حد و حدود نمی‌شناسد و مرزهای صادرات را هم پیموده است و به‌ویژه در کشورهای اروپایی خواهان زیادی دارد.

قدیمی‌های نایاب
ترمه‌های قدیم چون دستباف بوده‌اند از ارزش مادی و معنوی بسیاری برخوردارند، به طوری که در حال‌حاضر ترمه‌های قدیمی متری بیش از یک‌میلیون و 500 هزار تومان در بازار به فرش می‌رسند. هر چند این ترمه‌ها به سختی پیدا می‌شوند و بیشتر می‌توان آنها را از خانواده‌هایی خریداری کرد که از زمان قدیم در خانه شان دارند و در حال‌حاضر برای رفع مایحتاج خود آنها را می‌فروشند .

صنعتی که از دست به ماشین رسید
در‌حال‌حاضر صنعت ترمه در کشور دیگر دستباف نیست و بیش از 90درصد توسط ماشین بافته می‌شود، به طوری که اکنون کارخانجات ترمه‌بافی بسیاری در شهر یزد مشغول به کار هستند. به همین جهت به منظور بررسی صنعت ترمه سری به بازار تهران زدیم که در این راستا یکی از فروشندگان صنایع‌دستی به «فرصت امروز» گفت: در‌حال‌حاضر کارخانه‌های متعددی در شهر یزد با طرح‌های هاشمی، رضایی و حسینی و با برندهای مختلف مشغول به کار هستند. جنس ترمه‌ها در بازار یکسان است، اما در نوع طراحی با یکدیگر متفاوت هستند. به طوری که ترمه با طرح هاشمی روی آن نام بافنده نوشته شده و ترمه با طراحی رضایی هم نام بافنده در بافت آن حک شده است.
قیمت ترمه به نوع بافت و نخ بستگی دارد
قیمت ترمه به نوع بافت و نخی که در آن به کار رفته بستگی دارد. چنانچه جنس ترمه پلی‌استر باشد قیمت آن ارزان‌تر و اگر از نخ ابریشم باشد قیمت آن گران‌تر است که آن هم به دو نوع ریزبافت و درشت بافت تقسیم می‌شود که قیمت ترمه ریزبافت با نخ ابریشم گران‌تر از ترمه با درشت‌بافت نخ ابریشم است. در‌حال‌حاضر ترمه با نخ ابریشم طراحی هاشمی و طراحی رضایی از متری 80 هزار تومان تا 400 هزار تومان در بازار قیمت دارد. اگر روی ترمه با نخ ابریشم سرمه‌دوزی و طراحی‌های دست صورت گرفته باشد قیمت ترمه بیشتر هم می‌شود، به طوری که این نوع ترمه از متری 400هزار تومان به بالا در بازار به فروش می‌رسد. خانواده‌های ایرانی از ترمه برای تزئینات جهاز به‌عنوان سجاده، جانماز، بقچه، سرویس رومیزی، روتختی و جلد قرآن استفاده می‌کنند. در مجموع اگر روی ترمه با نخ ابریشم سرمه‌دوزی صورت گرفته باشد حدود 2میلیون تومان خرید ترمه برای خانواده عروس هزینه دارد و اگر سرمه‌دوزی نداشته باشد قیمت آن کمتر از یک میلیون تومان است.

رنگ لاکی، پرفروش‌ترین نوع ترمه در بازار
اشخاص براساس سلیقه و قیمت نوع ترمه را انتخاب می‌کنند، به طوری که اگر برای جهاز عروس باشد در درجه اول رنگ لاکی و زرشکی را انتخاب می‌کنند که این نوع رنگ به علت اینکه رنگ اصلی ترمه است قیمت بیشتری دارد و برای هدیه و سوغات، رنگ‌های دیگر را که ارزان‌تر است، خریداری می‌کنند. بازار فروش ترمه هم فصلی است، به طوری که در اعیادی چون نوروز و شب‌های عید که بازار عروسی‌ها رونقی می‌گیرد، در واقع روی بازار فروش ترمه هم موثر است. یعنی داغی خاصی در تن بازار ترمه رسوخ می‌کند.

صادرات ترمه به اروپا
ترمه به کشورهای اروپایی صادر می‌شود. همچنین ترمه در داخل کشور از سوی توریست‌ها و جهانگردان به‌عنوان هدیه و سوغات خریداری می‌شود، به طوری که برخی افراد در کشورهای اروپایی برای اینکه اصالت ایرانی بودن خود را نشان دهند ترمه را به‌عنوان سوغات و هدیه به دوستان خود می‌دهند.

دست کوتاه چشم‌تنگ‌های شرقی از بازار ترمه
در راسته ترمه‌فروشان یزد، یکی از فروشندگان ترمه مشهور رضایی درباره حضور پررنگ چینی‌ها و سایر توریست‌هایی که از آسیای شرق و جنوب شرق آمده‌اند، می‌گوید: خریداران ترمه ایرانی بیشتر اروپایی‌ها هستند. آنها به راحتی ارزش هنر را می‌فهمند و پولش را بدون چانه زدن پرداخت می‌کنند، اما این چشم‌بادامی‌ها و به‌ویژه چینی‌ها خرید که نمی‌کنند هیچ، به دنبال یادگیری طرح‌ها و نقش‌های ترمه هم هستند که آنها را کپی کنند، ولی تابه‌حال موفق نشده ‌اند.