دوام مدیر از مدیر مهم‌تر است

هر ساله با آغاز دهه فجر شاهد برگزاری جشنواره فیلم فجر هستیم. جشنواره‌ای که برای سینماروهای حرفه‌ای سینما از اهمیت خاصی برخوردار است و یادآور خاطرات صف‌های طولانی و تجربه تماشای فیلم‌ها در سانس‌های پی‌در‌پی زیر برف و باران است. اتفاقی که سال هاست دیگر تکرار نمی‌شود. این خاطرات ناب از مشقت‌های فیلم دیدن دیگر مجال تکرار ندارد. آیا حذف این صف‌های طویل و مشقت‌های شیرین، ناشی از مدیریت مناسبی است که در این سال‌ها بر اجرای جشنواره فجر اعمال شده یا آنکه سینمای ایران مانند گذشته دیگر آن‌همه مشتاق و عاشق ندارد. اینکه اساسا در هر دوره جشنواره چه فاکتورهایی مورد مدیریت قرار می‌گیرد و کجاها مدیر جشنواره دخل و تصرف می‌کند از جمله سوالات بنیادینی بود که قرار بود با علیرضا رضا داد، مدیر جشنواره سی و سوم مطرح کنیم.

علاقه‌مند بودیم تا همگام با خوانندگان روزنامه، گستره اختیارات مدیر جشنواره فیلم فجر را ورق بزنیم و ببینیم در این گستره کجاها در همه این سال‌ها کم کاری شده و کجاها با تغییرات اندک می‌توانستیم شاهد برگزاری جشنواره بهتری باشیم. اما متاسفانه علیرضا رضا داد که امسال دومین سال پی‌در‌پی است که مدیریت جشنواره را بر عهده دارد، قرار گفت و گو را به زمان دیگری موکول کرد که سبب شد سوال‌ها بی‌پاسخ بماند.

از این روی سراغ اهالی سینما رفتیم و در حضور آنها مدیریت جشنواره فجر را مورد سوال قرار دادیم. پرسش‌هایی که ما را بر این گمان استوار کرد که اهالی سینما اطلاع زیادی از گستره اختیارات مدیر جشنواره ندارند. به هر حال ما و مصاحبه‌شوندگان گرانقدر، علیرضا رضا داد و مدیر جشنواره فیلم فجر نیستیم فقط از زاویه دید اهالی سینما مدیریت جشنواره را بررسی کرده‌ایم.

***

محمود کلاری:
مدیر جشنواره نباید تغییر کند

محمود کلاری، مدیر فیلمبرداری فیلم مرگ ماهی معتقد است: فردی که برای مدیریت جشنواره انتخاب می‌شود هر ساله نباید تغییر کند.

ارزیابی شما از مدیریت جشنواره فیلم فجر چیست و آیا تغییر مدیران تغییری در ساختار جشنواره ایجاد می‌کند؟!

به نظر من با تغییر مدیران در جشنواره فجر اتفاقی نخواهد افتاد. من فکر می‌کنم مدیرجشنواره فجر باید یک مدیر پایدار باشد و هر ساله تغییر نکند. مدیریت جشنواره فیلم کن چندین سال است که بر عهده آقای ژیل ژاکو است و مدیر جشنواره برلین و جشنواره ونیز همه و همه نشان می‌دهد که مدیریت جشنواره باید یک روند متداوم باشد و نباید مدام دستخوش تغییر مدیران باشد. یک مدیر باید مدیریت را بر عهده بگیرد و در پی هر دوره ضعف‌های مدیریتی خود را ببیند و با آگاهی نسبت به آنها در دوره بعد تلاش کند تا آن مشکلات را برطرف کند. برخی شرایط لازمه جشنواره است که برخی آن را ضعف جشنواره می‌بینند مانند مشکلاتی که در روند فروش بلیت و ازدحام و شلوغی به وجود می‌آید. اما برخی اتفاق‌ها واقعا ضعف مدیریتی و برنامه‌ریزی است که با یک برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب قابل پیشگیری است.

جدا شدن بخش جشنواره را چطور می‌بینید، به‌نظر شما این یک استراتژی مناسب بود که در جشنواره اعمال شد؟!

این درست‌ترین اتفاقی بود که در جشنواره روی داد. حال ما جشنواره بین‌الملی داریم که زیر سایه جشنواره داخلی نادیده گرفته نمی‌شود. جشنواره‌ای که ارزش‌های خاص خودش را دارد و کمک می‌کند تا در این شرایط راهکاری برای جذب بیشتر و بهتر فیلم‌های بین‌المللی پیدا شود. با توجه به محدودیت‌هایی که ما داریم هر فیلمی را نمی‌توانیم در داخل کشور نمایش دهیم بی‌شک فیلم‌هایی متناسب با این فضا در این جشنواره وارد خواهند شد. همین امر کمک می‌کند که این جشنواره جایگاه مناسب خود را پیدا کند و به معنای واقعی کلمه بین‌المللی عمل کند.

***

همایون ارشادی:
تداوم مدیریت، جشنواره منظم‌تری می‌سازد

همایون ارشادی، بازیگر فیلم بادبادک باز معتقد است که جدایی بخش بین‌الملل برنامه مدیریتی مناسبی بوده است.

شما مدیریت جشنواره فیلم فجر را چطور ارزیابی می‌کنید و آیا امسال تغییر مثبتی در روند اجرای این جشنواره می‌بینید یا خیر؟!
هر چند من چندین سال از فضای جشنواره دور بودم اما احساس می‌کنم فضایی که امسال نسبت به گذشته بر جشنواره حاکم است، فضای منظم‌تری است و آن شلوغی هر ساله را در سینمای رسانه ندارد و این نشان می‌دهد که ورود افراد با وسواس صورت می‌گیرد و همین اتفاق با فروش اینترنتی بلیت‌ها در سینماهای مردمی قابل‌توجه است. به هر حال پس از تغییرات پی‌در‌پی مدیران جشنواره، این دومین سالی است که آقای رضا داد، مدیریت جشنواره را در اختیار دارد و همین امر کمک کرده تا او با شناختی که نسبت به مشکلات در سال گذشته پیدا کرده امسال تلاش کند تا آن مشکلات را برطرف کند و جشنواره بهتری را برگزار کند.ثمره‌ای که نتیجه تداوم مدیریت در دست یک فرد است.
در زمینه جدایی بخش بین‌الملل از جشنواره چه نظری دارید؟!
حتما این روندی که اتخاذ شده نتیجه بهتری خواهد داشت.در قدم اول مخاطب جدی سینما در یک بازه کوتاه 01 روزه زمان کافی برای اینکه هم به سینمای داخلی بپردازد هم سینمای بین‌المللی را دنبال کند، ندارد و این امر کمک می‌کند تا مخاطب با طیب خاطر بیشتری جشنواره داخلی را دنبال کند.اصولا فیلم‌هایی وارد جشنواره بین المللی می‌شود که فیلم‌های هنری و خوبی هستند و کمک می‌کند تا مخاطب ایرانی جدای از فیلم‌های تجاری که دی وی دی‌های آنها دست به دست می‌چرخد با سینمای غنی‌تری آشنا شود.حال باید دید با تفکیک این جشنواره چه میزان اثرگذار‌تر خواهد بود و نحوه اجرا و مدیریت آن به چه شکلی اعمال خواهد شد؛ آن زمان بهتر می‌توان این جدایی را ارزیابی کرد.اما در نفس، این اتفاق خوبی است.

***

مصطفی جلالی فخر:
جشنواره باید انتخابی‌تر و عملکردی‌تر باشد

مصطفی جلالی فخر، منتقد سینما معتقد است مدیریت جشنواره باید انتخابی‌تر و عملکردی‌تر دنبال شود.

فکر می‌کنید ضعف‌هایی که همچنان در جشنواره فجر تکرار می‌شود چه ضعف‌هایی است؟!
متاسفانه یکسری ضعف‌های برنامه‌ریزی هر ساله در جشنواره تکرار می‌شود که این سوال را پیش می‌آورد که آیا ظرفیت سینمای ایران همین است یا اینکه با یک برنامه‌ریزی مناسب‌تر می‌توان قابلیت‌های بالاتری را در این سینما شاهد بود. همچنان مدعوین حاضر در سینمای رسانه افرادی بیش از ظرفیت واقعی که در رسانه‌های سینمایی فعالیت می‌کنند هستند و این نشان می‌دهد که همچنان مدیران نتوانسته‌اند برای ورود افراد یک برنامه‌ریزی اصولی اعمال کنند تا اهالی واقعی رسانه از این سینما استفاده کنند. همچنان روابط بر مدیریت جشنواره حاکم است و افراد زیادی به واسطه روابط و نه شایستگی امکان حضور در سینمای رسانه را پیدا می‌کنند و سبب شلوغی نامناسبی در کاخ جشنواره می‌شوند که نتیجه آن اختلال در روند اطلاع‌رسانی و استفاده مناسب اهالی رسانه از فضایی است که به آنها تعلق دارد. گنجاندن فیلم‌های خوب در سانس اول صبح نوعی اعلام ناتوانی در کنترل ظرفیت سالن است، در حالی که سینمای ما و رسانه‌های سینمایی ما این تعداد افراد فعال را ندارند. این مدیریت اهالی فرهیخته رسانه را قربانی قانون بقا می‌کند. همه ما انسان هستیم و در شرایط اضطرار ماهیت حیوانی ما آشکار می‌شود، در این شلوغی بدیهی است که همین افراد فرهیخته و فرهنگی به خاطر بقا که ممکن است یک صندلی باشد، حتی به‌صورت هم چنگ هم بیندازند. این جشنواره باید انتخابی‌تر و عملکردی‌تر عمل کند.
جشنواره امسال را چطور دیدید، آیا تداوم مدیریت علیرضا رضا داد شرایط بهتری را رقم نزده است؟!
در مجموع امسال فضا نسبت به گذشته تا حدی بهتر است، اما ضعف‌ها همچنان برقرار است. مدیریت جشنواره ما، مانند مدیریت بخش‌های دیگر است. با تغییر مدیران در کلیت داستان تغییری ایجاد نمی‌شود و همچنان همان ضعف‌های بنیادی به دلیل سیاست‌های کلی ثابت مدام تکرار می‌شود.

***

محسن کیایی:
سینمای ایران در حال پوست‌اندازی است

محسن کیایی، بازیگر فیلم عصر یخبندان معتقد است که سینمای ایران درحال پوست‌اندازی است و ورود جوانان به عرصه سینما مهم‌تر از هر نوع اعمال مدیریتی است.

ارزیابی شما از مدیریت جشنواره امسال چیست و آیا نسبت به سال‌های گذشته شاهد شرایط بهتری بوده‌اید؟
هر جشنواره‌ای نکات مثبت و منفی دارد. جشنواره امسال هرچند همچنان ادامه دارد و نمی‌توان ارزیابی مناسبی تا تمام نشدن آن ارائه داد، ولی تاکنون روند مناسبی را طی کرده و فکر می‌کنم برنامه‌ریزی مناسب‌تری نسبت به هر سال داشته است. زمان‌بندی نمایش فیلم‌ها تقریبا در زمان مقرر نشان می‌دهد که امسال برنامه‌ریزی زمانی مناسب‌تری را شاهد هستیم. ولی در کل جشنواره امسال از دوسو چه فیلمسازان و چه اهالی رسانه یک ویژگی خاص دارد و آن جوان‌محور بودن آن است که نشان می‌دهد سینمای ایران در حال پوست‌اندازی است و موج جدیدی از اهالی سینما در حال ورود به این عرصه هستند.
جدایی جشنواره بین‌الملل از جشنواره داخلی را چطور ارزیابی می‌کنید؟!
به هر حال بخش بین‌الملل این جشنواره قرار است به‌صورت مجزا در اردیبهشت‌ماه برگزار شود و این جدایی اتفاق خوبی است. زیرا با این تفکیک ما یک جشنواره را در دو بازه زمانی خواهیم داشت که هر دو بخش آن در جایگاه خود می‌توانند زمان لازم برای دیده شدن را در اختیار داشته باشند که این امر به‌خودی‌خود یک ویژگی مدیریتی جشنواره است که با اجرای آن می‌توان بهتر درباره نوع اجرا و مدیریت آن صحبت کرد.
صحبت‌های شما به این معناست که همه چیز خوب است و هیچ ضعفی در اجرای جشنواره امسال ندیده‌اید؟!
حقیقتش این است که من امسال خیلی در جشنواره حاضر نبوده‌ام و امروز نخستین روز حضور من در کاخ جشنواره است، اما در همین حضور کوتاه به نظرم آمد که زمان‌بندی و برنامه‌ریزی مناسب‌تری اعمال شده است.

***

تصمیم خوب؛ تفکیک بخش بین‌الملل

سعید داخ، کریوگراف و بازیگر

امسال برگزاری جشنواره روند مناسبی داشته است، هرچند زمان‌بندی برنامه‌ها همچنان با تاخیر برگزار می‌شود، اما این اتفاق خیلی آزار‌دهنده نیست و با جذابیت‌های دیگر جشنواره قابل چشم‌پوشی است. اینکه استراتژی تفکیک بخش بین‌الملل از بخش داخلی روند مناسبی بوده یا خیر تا زمانی که این برنامه به اجرا درنیاید قابل بررسی نیست.

از یک‌سو باید خروجی گذشته این جشنواره را در سال‌های گذشته و همزمانی برگزاری بخش داخلی و خارجی را با خروجی امسال مقایسه کنیم و ببینیم آیا این تفکیک توانسته اتفاق خاصی را رقم بزند یا خیر. کوچک‌ترین اتفاق مثبتی که در این شرایط رخ داده این است که سانس اکران فیلم‌های بین‌الملل به سینمای داخلی اختصاص یافته است. امسال شاهد ورود چهره‌های جوان بسیاری به سینمای کشور بوده‌ایم که این اتفاق خوبی را در سینمای ایران رقم می‌زند و تفکیک بخش بین‌الملل به‌نوعی فضای بیشتری برای دیده شدن جوانان ایجاد کرده است. هرساله فیلم‌های بین‌المللی را به این جشنواره وارد کرده‌اند که هیچ ثمره خاصی را به دنبال نداشته است.

حتی بضاعت فیلم‌های اکران شده در بخش بین‌الملل بسیار کم بود و نمی‌توانست نقشی در اهمیت جهانی این جشنواره ایفا کند. هرچند نمی‌توانم بگویم این تفکیک یک تصمیم فکر شده و از قبل پیش‌بینی شده بوده است، اما در همین حد که چنین تصمیمی گرفته شده اتفاق قابل تقدیر و تاملی است. شتابزدگی این تصمیم نفس این عمل را مورد سوال قرار نمی‌دهد و به زعم من نفس این اتفاق روند خوبی بوده است. حال باید دید در طی اجرای آن می‌توانند یک تفکر نسبی چاشنی این تصمیم کنند و خروجی مناسبی از آن بگیرند یا خیر.

***

جدایی بخش بین‌الملل، جدایی نام‌های بی‌نام و نشان

جمشید گرگین، بازیگر و کارشناس سینما

مدیریت جشنواره امسال نیز مانند هر سال اعمال شده و تغییرات اندکی در مدیریت جشنواره شاهد هستیم، اما درباره مدیریتی که در زمینه جدایی بخش بین‌الملل از بخش داخلی اعمال شده باید بگویم، زمانی که جشنواره نام بین‌الملل را یدک می‌کشید، تنها این نام مانند یک وصله به آن سوزن شده بود. حقیقت این است که نام بزرگان سینمای جهان در جشنواره بین‌الملل فجر کمتر به چشم خورده و انتظاری که همواره نسبت به جشنواره داشته‌ایم، برآورده نشده است.بنابراین تصمیمی که مدیریت فعلی جشنواره درباره جدایی این جشنواره در دو بازه زمانی گرفته است اتفاق خوبی است.

حداقل اتفاقی که در شرایط فعلی می‌افتد این است که سینمای داخلی در سانس‌های بیشتری مجال اکران پیدا می‌کند و سانس‌های جشنواره با نام فیلم‌های بی‌نام و نشان پر نمی‌شود. هرچند آخرین فیلم‌های ساخته شده دنیا پیش از اکران در سینماهای جهان در پیاده‌رو‌های تهران قابل تهیه است، اما ممکن است جدایی بخش بین‌الملل کمک کند تا چهره‌های مطرح و شناخته شده پایشان به این جشنواره باز شود و مخاطبان با نام‌ها و سینمای جهان روی پرده عریض سینما آَشنا شوند و بتوانند برخی از فیلم‌های خوب روز جهان را در این شرایط بر پرده ببینند. هرچند همیشه تحریم‌ها بخشی از مانع ورود فیلم‌های بین‌الملل بوده و ممکن است سال آینده این وضعیت همچنان ادامه داشته باشد.

***

استراتژی از پیش تعریف شده

کامبوزیا پرتوی، فیلمنامه نویس و کارگردان

جشنواره فیلم فجر مدیریت خوبی دارد و به‌خوبی هم این مدیریت اعمال می‌شود، اما مشکل مدیریت جشنواره فجر در این است که مدیریت آن در خدمت دولت است و نه در خدمت سینما. مدیریتی که اعمال می‌شود در جهت خنثی‌سازی و سرکوب سینماست. هرگاه فیلمی از جشنواره کنار گذاشته نشد و هیات انتخابی دست به انتخاب فیلم‌ها زد که دستچین شده نبود، آن زمان است که می‌توانیم درباره نقد مدیریت صحبت کنیم. مدیریتی که در جهت رشد و اعتلای سینما حرکت کند قابل بررسی است، مدیریتی که تنها قرار است چارچوب‌های مشخصی براساس خواسته دولت برای سینما مشخص کند و همه تلاشش اعمال آن چارچوب‌ها در اجرای جشنواره است، مدیریت قابل بررسی نیست.

این نوع مدیریت فقط خاص سینما نیست و در همه ساختارها قابل ردیابی است. یک تفکر در ساختار دولت تعریف شده است و همه مدیران در جهت اجرای آن تفکر عمل می‌کنند. چیزی که از پیش تعیین شده و قابل تغییر نیست جای نقد هم ندارد. هر مدیری که در آن جایگاه بنشیند تنها یک وظیفه دارد و آن هم این است که استراتژی تعریف شده را دنبال کند. جشنواره فجر نیز از این قاعده مستثنا نیست.شما مدیریت‌های قبلی را با مدیریت فعلی مقایسه کنید، خواهید دید که تغییرات خیلی جزئی و در موارد بسیار اولیه اعمال شده است.

زمانی مدیر و نوع مدیریت اهمیت پیدا می‌کند که مدیر اساس و تفکر اولیه متفاوتی برای جشنواره بچیند. مهم‌ترین شاخصه مدیریت استراتژی است و تمام فاکتورهای دیگری که وجود دارد همه متاثر از نوع استراتژی تعیین شده است. بنابراین در جایگاه فعلی بررسی نوع مدیریت راه به جایی نخواهد برد و اساسا مدیریتی وجود ندارد که در جهت رشد سینما و بهتر اجرا شدن جشنواره قدم بردارد که بخواهیم درباره آن صحبت کنیم.