دریاچه ارومیه و جدال طرح‌ها

کارشناسان معتقدند راهکار رفع بحران دریاچه ارومیه را باید در خود منطقه جست‌وجو کرد و راهکار یا پروژه‌هایی ارائه داد که با اجرای آن، بحران‌ زیست‌محیطی دیگری ایجاد نشود و اکوسیستم به هم نخورد. یکی از کارشناسان معتقد است: باید راهکاری ارائه شود که بتوان اولا با جلوگیری از شدت تبخیر از کاهش بیش از پیش آب دریاچه جلوگیری و ثانیا حداکثر رطوبت را در منطقه ساحلی جهت اجرای فاز دوم یعنی جنگل‌کاری‌های نواری حفظ کرد.
وحیدرضا شادفر می‌گوید: با توجه به شرایط اقلیمی و جوی حاکم بر دریاچه ارومیه، جهت جلوگیری از کاهش سطح آب دریاچه، می‌توان با اجرای پروژه استحصال آب از مه و رطوبت جو (هوای بالای دریاچه) از هدررفت آب در زمان تبخیر (که بر اثر تغییر اقلیم افزایش نیز یافته است) تا حد قابل‌قبولی جلوگیری کرد.
وی طرح پیشنهادی احداث باغات نمونه سنجد (به‌عنوان کشت جایگزین) پیرامون دریاچه ارومیه برای کشاورزان منطقه و نیز ایجاد کمربند سبز نواری با گونه انتخابی سنجد را پیشنهاد داده است.
این محقق، با بهره‌گیری از تکنولوژی روز دنیا و با بومی کردن این دانش فنی که طراحی و اجرا به شکل پایلوت را با موفقیت در حواشی دریاچه در دو سال اخیر به‌انجام رسانیده امیدوار است که با این روش بتوان از کاهش بیشتر آب دریاچه جلوگیری به‌عمل آورد.
شادفر اضافه می‌کند: با این روش ساده علمی، حداقل30 درصد آبی را که از سطح دریاچه به شکل تبخیر از دست می‌رود، می‌توان دوباره به دریاچه بازگرداند.
این محقق درخصوص تصویب طرح احداث بادشکن و جنگل‌کاری‌های نواری آیرودینامیک پیرامون دریاچه ارومیه اظهار می‌کند: سال 88 این طرح به وزیر وقت جهاد کشاورزی تقدیم شد، دستور اجرا صادر و با تصویب طرح در کمیته دائمی خشکسالی وزارت جهادکشاورزی، موفق به اخذ مصوبه از کارگروه آب و کشاورزی سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان غربی نیز شد.
شادفر اضافه می‌کند: از سال قبل پیش‌بینی تولید بیش از چهار میلیون اصله نهال سنجد را داشتیم که اکنون نهال‌های یک‌ساله وضعیت بسیار خوبی دارند و با ارتفاع بیش از 140 سانتیمتر آماده انتقال به عرصه پیرامونی دریاچه هستند.
به گفته این پژوهشگر، می‌توان با تعیین گونه انتخابی درختان سنجد که مقاوم و سازگار با اقلیم منطقه پیرامونی دریاچه ارومیه است و البته بدون نیاز به حفر چاه و منابع آبی جدید، فقط با استحصال رطوبت از جو، ریسک‌پذیری را کاهش و درصد موفقیت پروژه را افزایش داد.
شادفر معتقد است که با اجرای این طرح، حداقل برای 400 نفر از افراد بومی منطقه اشتغال ایجاد خواهد شد.
اما مشاور رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در امور محیط طبیعی درباره طرح کشت گیاهانی مانند سنجد در کرانه‌های دریاچه ارومیه، نظر کاملا متفاوتی دارد. اسماعیل کهرم به «فرصت امروز» می‌گوید: کسانی که چنین طرح‌هایی را ارائه می‌دهند، یا نهال‌های زیادی دارند که روی دستشان مانده و با استفاده از روابطی که دارند می‌خواهند آنها را قالب کنند یا از عقل به دور هستند. سنجد یکی از خشک‌ترین میوه‌هاست، چگونه می‌تواند در احیای دریاچه موثر باشد؟! اصلا چرا سنجد باید بکارند؟ شاید منافع عده‌ای را تامین می‌کند.
وی تصریح می‌کند: زمانی که دریاچه ارومیه آب داشت، تنها یک نوع گیاه به نام شورگز در اطراف آن می‌رویید که حتی دام‌ها و احشام نیز آن را نمی‌خوردند و به‌عنوان سوخت نیز قابل استفاده نبود. حال چگونه می‌توان در خاکی با شوری بالا درخت و بوته سنجد پرورش داد؟ زمین‌های کناره‌های دریاچه ارومیه هم آبی ندارند.
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در امور محیط طبیعی گفت: وقتی 80 هزار حلقه چاه در این منطقه خشکیده‌اند، مگر روی زمین آب پیدا می‌شود؟ اینها سودجویان و منفعت‌طلبانی هستند که برای پر کردن جیب‌شان از هیچ دروغ و نیرنگی فروگذار نمی‌کنند. این افراد احتمالا همان آقازاده‌ها یا افراد وصل به آنها هستند که جنگل‌های شمال را نیز به نابودی کشانده‌اند و اکنون گونه‌های اوکالیپتوس در آنجا می‌کارند. گفتنی است با توجه به تضاد شدیدی که برای احیای دریاچه ارومیه بین کارشناسان و مسئولان مختلف وجود دارد، باید منتظر بود و دید که سرانجام قرعه به نام کدام طرح یا پروژه می‌افتد. آیا درنهایت دریاچه ارومیه که روزی پرآب بود، پتانسیل احیای مجدد را دارد یا باید برای همیشه با آن خداحافظی کرد و رنگ جدیدی را برای نقشه
آذربایجان غربی در آینده‌ای خشک در نظر گرفت؟