تبلیغات به روش شبکه‌های ماهواره در رسانه ملی

در حالی كه تبلیغات انواع و اقسام كالاهای ماهواره‌ای، هویت و سبك زندگی مردم ما را تحت تاثیر خود قرار داده است، صدا و سیما هم با ادعای پرمخاطب‌ترین و اثرگذارترین رسانه كشور با پخش برخی از تبلیغات ماهواره‌ای در مسیر تغییر سبك زندگی مردم كشورمان به سمت و سوی مصرف‌گرایی پا گذاشته است.

ماجرای كرم حلزون را كه یادتان هست. این نرم‌تن ابتدا سر و كله‌اش روی دیش‌های ماهواره پیدا شد اما نفهمیدیم چه شد كه به یك باره سر از رسانه ملی درآورد. در نهایت پس از مدت‌ها كاسبی شركت تولید‌كننده این كالای كاملا ایرانی كه فقط یك شماره تلفن برای سفارش كالا داشت و بس، معلوم شد كه این كرم نه خواص ادعا شده را داشته و نه مجوز وزارت بهداشت را!

دفتر كرم حلزون به‌ظاهر بسته شد اما حكایت تبلیغات اغواگر ماهواره‌ای و الگو‌برداری رسانه‌های داخلی از كالاهای تبلیغ شده در ماهواره، همچنان در برابر سلامت و سبك زندگی مردم صف‌آرایی می‌كند. در حالی که تبلیغات ماهواره‌ای را غیر‌مجاز و خلاف قانون می‌دانیم با تبعیت از قواعد شبکه های ماهواره ای قوانین را به راحتی زیر پا می‌گذاریم و ترسی هم از ضمانت اجرای قوانین موجود نداریم.

تبلیغات، متهم ردیف اول تنزل سبك زندگی

اگر قرار باشد سبك زندگی یا هویت اجتماعی یك ملت را تغییر داد، بهترین راهكار نفوذ در ساختار فكری و تغییر نگاه اعضای آن جامعه است و یكی از بهترین راهكارها برای تحقق این هدف، تبلیغات است.

تلویزیون، سینما و ماهواره‌ به‌عنوان رسانه‌هایی پر مخاطب و با ضریب نفوذ بالا، بهترین ابزار برای تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم هستند. به همین خاطر هم هست كه در جامعه امروزی ما، فرهنگ مصرف به غالب‌ترین الگوی سبك زندگی تبدیل شده است. پس اگر بنا باشد برای تغییرات ناخوشایند نگاه‌ها و ارزش‌های زندگی جامعه ایرانی به دنبال مقصر بگردیم، ‌تبلیغات نخستین عاملی است كه در صف دلایل تغییر و تنزل سبك زندگی ما قرار می‌گیرد.

بدتر از همه اینكه اگر در گذشته نگران تبلیغات انواع و اقسام كالاهای عجیب و غریب و انواع داروهای چاقی و لاغری در شبكه‌های ماهواره‌ای بودیم، ‌حالا پای برخی از این كالاهای تبلیغاتی به برنامه‌های پر بیننده رسانه ملی هم باز شده است.

رسانه ملی در جبهه ماهواره‌ها

با توجه به ضریب نفوذ ماهواره و كانال‌های فارسی‌زبان در كشور بدیهی است تعداد قابل ملاحظه‌ای از جمعیت كشور بیننده شبكه‌های ماهواره‌ای هستند. این شبكه‌ها اما بیشتر از آنكه برنامه‌ای برای پخش داشته باشند، محملی برای تبلیغات انواع و اقسام كالا هستند. در این بین اعتماد به نفس، ‌سلامت، ‌روحیه و به‌شکلی تمام زندگی شما به داشتن كالای مورد نظر گره می‌خورد.

براساس این تبلیغات اگر شما چند كیلو اضافه وزن داشته باشید یا كمی سرتان كم مو یا قدتان كوتاه باشد، دیگر اعتماد به نفس و زندگی در بطن جامعه برای شما معنایی نخواهد داشت زیرا دوستان و آشنایان و اطرافیان شما به آدمی چاق یا لاغر، ‌كم‌مو یا كوتاه قد وقعی نمی‌نهند. اما نگران نباشید معجزه‌ای می‌تواند اعتماد به نفس را به شما بازگرداند و با رسیدن به قدی بلند، ‌وزنی ایده‌آل یا موهایی زیبا، ‌كلید موفقیت در دستان شما خواهد بود. رسیدن به این آرزوها هم چندان سخت نیست.

راهكار مناسب در این تبلیغات به شما معرفی می‌شود؛ ‌قرص، ‌شربت، ‌كرم، ‌كاشت مو، ‌پاشنه نامرئی كفش یا كفش‌ها و دستگاه‌های لاغری، كوتاه‌ترین راه برای رسیدن به این آرزوها هستند. این تبلیغات اما برای كسانی كه ماهواره ندارند هم كاملا آشناست زیرا مشابه برخی از این تبلیغات از رسانه‌های خودمان هم پخش می‌شود.

صف آرایی خوراكی‌های مضر

تبلیغات انواع و اقسام كالاها و صنایع غذایی و ظرف و ظروف خوراك‌پزی مدت‌ها بود كه برنامه‌های آموزش پخت‌وپز را تسخیر كرده بودند. این روال اما رفته‌رفته به سایر برنامه‌های رسانه ملی هم رسوخ كرده است.

آشپزخانه یکی از برنامه‌های پر بیننده شبکه پنجم سیما به جای آموزش غذا، تمركز خود را روی تبلیغات ظروف، ‌ماكارونی، ‌رب و محصولات غذایی آماده و نیمه آماده گذاشته است. البته گاهی وقت‌ها هم در كنار تمامی این تبلیغات شاهد آموزش غذاهای بومی و محلی هستیم، ‌اما وزنه كالاهای تبلیغاتی و محصولات غذایی نیمه آماده آنقدر سنگین است كه این آموزش‌ها در بین آن تبلیغات گم می‌شود.

پشت پرده تبلیغات رسانه‌های داخلی

كباب‌پز موتوری، ‌ماهیتابه رژیمی، ‌بخارشوی، ‌داروهای چاقی و لاغری، مكمل‌های تقویت‌كننده، ‌كیف جاكارتی و ده‌ها و صدها كالای مختلف كه از رسانه‌های داخلی و ماهواره‌ای تبلیغ می‌شوند علاوه بر القای نیاز، برای جامعه خوراكی فرهنگی هم محسوب می‌شوند؛ ‌در این بین طبقاتی از جامعه كه توانایی پاسخگویی به این نیازهای جدید را ندارند یا باید آنها را سركوب كنند یا برای رسیدن به آن تلاش بیشتری داشته باشند زیرا فضای جامعه در تندباد تغییر سبك زندگی به‌گونه‌ای تغییر یافته كه افراد از روی داشتن یا نداشتن برخی از این كالاها مورد قضاوت قرار می‌گیرند.

اما یك مسیر سومی هم وجود دارد و آن شكل‌گیری احساس تبعیض و زمینه‌سازی برای رفتن از مسیرهای میان‌بر است كه به شكل‌گیری سرطان اجتماعی فساد نیز منجر می‌شود. به همین خاطر هم هست كه برخی معتقدند با تبلیغات می‌توان انسان سرگردان و تحت فشارهای اجتماعی را در مسیر مورد نظر به حركت درآورد.

کارشناس حقوق