بازنشستگان می توانند به بازار کار بازگردند

بازار اشتغال جوانان بحران دارد و صدها هزار جوان تحصیلکرده دانشگاهی در مقاطع مختلف تحصیلی تا دکترا به هر دری می زنند، نمی توانند وارد بازار کار شوند. برخی مدت ها پس از فراغت از تحصیل دنبال کار می گردند و بسیاری نیز در نهایت مجبور می شوند برای دور ماندن از بیکاری، به مشاغل غیرتخصصی خود وارد شوند.

از سوی دیگر، دانشگاه ها هر ساله هزاران نفر را ترغیب به تحصیلات عالی و ورود به مراکز آموزش عالی می کنند و این روند هر ساله شدت می گیرد تا جایی که مسئولان دولتی می گویند ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر که در حال تحصیل در دانشگاه ها هستند، به زودی راهی بازار کار خواهند شد و جمعیت میلیونی متقاضیان شغل تحصیلکرده دانشگاهی را شکل می دهند.

کارشناسان می گویند دولت ها مسئول رشد بی رویه و غیر طبیعی پذیرش در دانشگاه ها هستند و باید به این وضعیت سروسامان بدهند، چرا صدها هزار جوانی که از دانشگاه ها فارغ التحصیل می شوند، توان پذیرش تصدی های بازار کار را ندارند و کارفرمایان به داشته های علمی آنها اهمیتی نمی دهند.

آیا واقعا دانشگاه ها متناسب با نیاز روز کشور و خواسته های بازار کار نیرو تربیت می کنند یا اینکه معتقدند اصلا چنین وظیفه ای ندارند و تنها به دنبال جذب دانشجو هستند؟ بنابراین در شرایطی که به گفته مرکز آمار ایران، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارنفر بیکار مطلق زیر ۳۰ سال در کشور وجود دارد که دست کم نیمی از آنها نیز فارغ التحصیل دانشگاهی هستند، هر گونه تصمیم گیری و برنامه ریزی دولت ها و قانونگذاری مجلس باید با توجه به فراهم کردن زمینه اشتغال جوانان باشد.

رقابت سالمندان با جوانان برای کار

اما در روزهای اخیر، مجلس در مصوبه ای شرایط جدیدی را برای اشتغال سالمندان و بازنشسته ها اعلام کرد که در نهایت با وجود برخی ممنوعیت ها، اما راه برای تفاسیر گوناگون دستگاه ها و روزنه هایی که بتوان ادامه اشتغال بازنشسته ها را در بخش های مختلف تضمین کرد، وجود دارد.

اشتغال بازنشسته ها و سالمندان در ایران دارای آمار بسیار بالا و میلیونی است، بنابراین ساماندهی اشتغال این گروه از جامعه و خروج آنها از بازار کار می تواند زمینه هایی را برای اشتغال بخش قابل توجهی از متقاضیان کار فراهم کند. دولت باید زمینه های خروج سالمندان از بازار کار را به نفع جوانان متقاضی کار تحصیلکرده فراهم کند.

نگاهی به آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار درباره اشتغال بازنشستگان نشان می دهد براساس آخرین سرشماری رسمی کشور که در سال ۹۰ انجام شد، ۹۰۰ هزار نفر بازنشسته پس از طی دوران اشتغال ۳۰ ساله خود و بازنشستگی، دوباره برای کار به فعالیت های اقتصادی برگشته اند که ۷۸۸ هزار نفر از آنها مرد و ۱۱۱ هزار نفر نیز زن بوده اند.

دلایل متعددی برای بازگشت سالمندان به بازار کار مطرح است که از بین آنها می توان به دغدغه تامین معیشت، به  هم خوردن دخل و خرج و کسری معیشتی، میل به حضور در اجتماع و انتقال تجربه و همچنین وجود زمینه هایی برای کسب درآمد در بازار کار و درخواست هایی که از سوی کارفرمایان دولتی و خصوصی می شود اشاره کرد.

بنابراین بنا به دلیل گوناگون اقتصادی و کسری معیشتی، ناتوانی در تامین هزینه های زندگی، میل به فعالیت در جامعه و فرار از بیکاری، تقویت امید به زندگی و موضوعات دیگری از این دست هم اکنون بازنشستگان در یک رقابت تنگاتنگ با جوانان برای کسب برخی فرصت های شغلی هستند، در صورتی که خروج آنها از بازار کار می تواند زمینه هایی را برای اشتغال جوانان فراهم آورد.

مصوبه جدید مجلس درباره اشتغال بازنشسته ها

در تبصره ای که اجازه اشتغال بازنشسته ها را می دهد، تصریح شده است: تبصره ۲ نیز مقرر می کند که دستگاه های موضوع این قانون در صورت لزوم می توانند از خدمات بازنشستگان متخصص با مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر به صورت پاره وقت و ساعتی استفاده کنند. حداکثر ساعات مجاز برای استفاده از بازنشستگان، یک سوم ساعات اداری کارمندان رسمی است و حق الزحمه این افراد متناسب با ساعات کاری آنها حداکثر معادل یک سوم کارمندان رسمی همان شغل تعیین و پرداخت می شود.

باید یادآور شد بازنشستگان در شرایطی وارد بازار کار می شوند که دریافتی اکثریت بازنشستگان به خصوص ساکنان تهران، زیر خط فقر است و لذا، دخل و خرج زندگی با هم نمی خواند. در صورتی که این افراد یک عمر کار کرده اند تا بتوانند سال های کهنسالی را زیر سایه درختان مشغول گپ و گفت با هم نسلان خود شوند.

اما چنین به نظر می رسد که به دلیل جلو زدن خط فقر از درآمد اکثریت قریب به اتفاق مستمری بگیران، آنها ناچارند که دوباره به زیر آفتاب بروند تا شاید درآمد دیگری برای خود کسب کنند.