ایتالیا؛ بحران جدید اروپا

واضح است که شکست همه پرسی در ایتالیا، نه تنها ایتالیا و بلکه اروپا را با یک بحران تازه روبه رو کرده  است. اروپا، پس از برگزاری همه پرسی 4 دسامبر اصلاحات ایتالیا و «نه» گفتن مردم به اصلاحات قانون اساسی و به دنبال شکست این همه پرسی، استعفای نخست وزیر دو سال و نیمه این کشور، متئو رنتسی، دوباره وارد یک فاز جدید از نگرانی می شود.

به نظر کارشناسان اقتصادی، با استعفای نخست وزیر ایتالیا، این کشور وارد دورانی از بی ثباتی اقتصادی و مالی خواهد شد و با بروز بی ثباتی سیاسی در ایتالیا، بیم آن می رود تا نظام بانکی شکننده این کشور نیز متزلزل شده و در پی آن منطقه یورو، با بحرانی جدید روبه رو شود.

موج جدید بحران در اروپا

ایتالیای پس از رنتسی، بار دیگر دچار یک وضعیت بی ثبات سیاسی می شود. این کشور از 70سال گذشته تاکنون بیش از 60 دولت داشته و این نشان از یک وضعیت ناپایدار سیاسی در این کشور دارد. علاوه بر چالش های سیاسی نه چندان تازه ایتالیا، این کشور از لحاظ اقتصادی هم شکننده است و در وضعیت عدم اطمینان قرار دارد.

رنتسی قصد داشت با اعمال اصلاحاتی در قانون اساسی این کشور، قدرت مجلس سنا را کم کند و در عوض اختیارات دولت مرکزی را افزایش دهد که در همه پرسی ایده او با شکست روبه رو شد و مطابق وعده ای که داده  بود، تصمیم گرفت از سمت خود استعفا دهد. پس از اعلام استعفای رنتسی، ارزش یورو به پایین ترین سطح خود در برابر دلار در 20 ماه گذشته رسید.

ولی تنها بازنده این همه پرسی، متئو رنتسی و اتحادیه اروپا نیستند، چراکه افزون بر جنبه های سیاسی، احتمال بروز پیامدهای اقتصادی نیز وجود دارد. بانک های ایتالیایی در معرض امواج ناشی از وضعیت ابهام آمیز کنونی قرار گرفته اند. بلافاصله پس از اعلام استعفای رنتسی، ارزش یورو در برابر دلار یک درصد کاهش یافت. بانک های ایتالیایی بیشتر از رنتسی از این همه پرسی متحمل ضرر می شوند.

بانک های ایتالیا هم اکنون دو سوم بدهی های منطقه یورو را تشکیل می دهند و انگار که ایتالیا روی یک انبار باروت نشسته باشد، اقتصاد اروپا و حتی جهان در خطر منفجر شدن آن است. با این حال، کارشناسان هنوز درباره تأثیرات اقتصادی این موضوع محتاطانه اظهارنظر می کنند.

 نگرانی اروپا از چیست؟

اقتصاد ایتالیا از زمان بحران مالی جهانی در سال ۲۰۰۸ میلادی به بعد دچار مشکلات متعددی شد و سایه آن بحران تا امروز بر سر اقتصاد این کشور سنگینی می کند. از سوی دیگر، ایتالیا یکی از مقروض ترین کشور های دنیا با بدهی بیش از ۲تریلیون دلار است و اجرای سیاست های ریاضت اقتصادی از سوی دولت ایتالیا با هدف کاهش بدهی و کسری بودجه با مخالفت های وسیع و گسترده داخلی به ویژه اتحادیه های بزرگ کارگری و حزب مخالف، یعنی جنبش 5 ستاره روبه رو شده است.

متئو رنتسی، در نظر داشت در اصلاحات خود، با تسهیل مقررات، از جمله قانون کار و ساده تر کردن شرایط کسب و کار، به سومین اقتصاد اروپا حیاتی تازه ببخشد، اما از آنجایی که،  ایتالیا یکی از تأمین کننده  های اصلی بودجه اتحادیه اروپاست، اتحادیه اروپا از یک خروج بزرگ دیگر هراس دارد. حزب مخالف رنتسی، جنبش 5 ستاره به رهبری بپه گریلو، دومین حزب قدرتمند در ایتالیاست. این جنبش به دنبال اصلاحاتی عمیق تر از رنتسی است.

این حزب در نظر دارد سختگیری های بودجه را که از سوی اتحادیه اروپا اعمال می شود لغو کند و حتی از انتشار واحد پولی جداگانه و غیر از یورو صحبت می شود. این جنبش یک جنبش پوپولیستی است و وعده هایش هم عوامفریبانه به نظر می رسد. این جنبش وعده می دهد مالیات را کاهش خواهد داد و دستمزد ضمانت شده ای برای شهروندان در نظر خواهد گرفت.

بنابراین عجیب نیست اگر اروپا نگران قدرت گرفتن جنبش 5 ستاره در این کشور است که در پی آن، خروج ایتالیا از منطقه یورو به همه پرسی گذاشته شود و از نو اروپا را پس از برگزیت، دستخوش یک تغییر بزرگ دیگر کند. البته با توجه به تحقیقاتی که از سوی مرکز تحقیق و پژوهش پیو انجام شده، حدود دو سوم مردم ایتالیا با وجود ناراضی بودن از عملکرد دولت در مسائل مالی، نسبت به اتحادیه اروپا خوشبین هستند، اما به طور کلی، اروپا نگران فروپاشی خود، پس از برگزیت است.