اکسون موبیل با هدایت تیلرسون در صدد تثبیت موقعیت خود

تحت مدیریت تیلرسون، اکسون موبیل قراردادهای پرسودی با حکومت های دیکتاتور در آفریقا داشت، با چین درگیری پیدا کرد، با ویتنام بر سر منطقه ای بحث برانگیز در شرق دریای چین دوستانه همراهی کرد، درس های زیادی از تجربه سختش با ونزوئلا گرفت و رابطه ای دوستانه با روسیه در بحبوحه بی اعتمادی میان کرملین و کاخ سفید برقرار کرد.

به هنگام اعلام نامش در سه شنبه، ترامپ بر نقش خاصی که تیلرسون در گسترش منافع شرکتش در نقاط مختلف دنیا داشته تاکید کرد و گفت سرسختی، تجربه در امور خارجی و درک عمیق او از جغرافیای سیاسی او را بهترین گزینه برای وزارت امور خارجه می کند.

به عنوان بزرگ ترین کمپانی نفتی آمریکا با فعالیت در شش قاره و ارزش سهامی بیش از 390 میلیون دلار، خودش یک امپراتوری نفتی در دنیاست.

هرچند تیلرسون هیچ وقت رسما یک دیپلمات نبوده اما تاثیراتش به عنوان یک آمریکایی در کشورهای مختلف بیشتر از نامزد های پیشین این پست است.

روبرتام گیتس که به عنوان وزیر دفاع در کابینه بوش و اوباما فعالیت کرده است، می گوید او تیلرسون را برای این پست به ترامپ پیشنهاد داده است. گیتس که اکسون موبیل یکی از موکلان شرکت حقوقی اش است، می گوید که تیلرسون یک دیپلمات آمریکایی تمام عیار است. او یک واقع بین عمل گراست و معتقدم در هر معامله ای منافع آمریکا برایش در ارجحیت است.

تحت مدیریت او این غول نفتی با دور زدن بغداد و واشنگتن مستقیما با مقامات کرد در شمال عراق قرارداد بست. این حرکت دولت مرکزی عراق را تضعیف، جاه طلبی های استقلال خواهانه نیرو های کرد را قوت بخشید و اهداف آمریکا در عراق را نقض کرد.

عزم تیلرسون برای انعقاد قرارداد ها بدون در نظر گرفتن عواقب سیاسی به وضوح تاثیرگذاری اکسون موبیل را نشان می دهد. در عراق تیلرسون و کمپانی اش از قوانین وزارت خارجه که حالا او از طرف ترامپ نامزد اداره کردنش شده سبقت گرفتند.

برای تیلرسون که به عنوان مدیر اجرایی اکسون موبیل نشان داده منافع ملی و اولویت های دیپلماتیک دغدغه اصلی اش نیست، مقام وزارت تجربه تازه ای است.

نخستین چالش فرا مرزی تیلرسون اندکی بعد از دستیابی به مقام معاونت اجرایی در اکسون موبیل در سال 2006 اتفاق افتاد، وقتی که با قرارداد نفتی ونزوئلا به مشکل خورد و گرفتار عواقب پس از آن شد.

کمپانی دهه های متمادی در ونزوئلا کار کرده بود اما رئیس جمهور هوگو چاوز تصمیم بر انقلابی تحت تاثیر آرمان های سوسیالیستی به نیت کمک رسانی به قشر ضعیف گرفت؛ تصمیمی که به تجدید نظر در قرار دادهای صنعت نفت منجر شد.

به زودی کمپانی های خارجی شروع به همکاری با دولت چاوز کردند اما اکسون موبیل و یک شرکت دیگر ConocoPhillips  به تغییرات بی توجه بودند.

فرانسیسکو مونالدی، مشاور سابق کمپانی ملی نفا ونزوئلا PDVSA می گوید: از همان ابتدا اکسون با قدرت نشان داد که آنها تسلیم نمی شوند و از تمام حقوق قانونی شان استفاده می کنند و تهاجمی تر خواهند بود.

در مقابل ونزوئلا دارایی های هر دو کمپانی را از تملک شان خارج کرد. اکسون موبیل ونزوئلا را به دادگاه کشاند و نتیجه ناامید کننده ای گرفت. در سال 2014 هفت سال پس از آنکه درگیری آغاز شده بود دادگاه بانک جهانی به نفع اکسون موبیل چکش زد اما رأی را به باز پس گیری یک دهم از آنچه کمپانی به عنوان مایملک ادعا کرده بود داد. از آن موقع کمپانی هیچ فعالیتی را در ونزوئلا انجام نداده است.

تیلرسون در هدایت کمپانی اش در برابر سیاست های سخت گیرانه و پرافت و خیز صنعت نفت روسیه موفقیت آمیز عمل کرده است. پوتین به تیلرسون برای به نتیجه رساندن قرارداد های حقوقی مدال دوستی روسیه را اهدا کرد. اندکی بعد در سال 2014 ایالات متحده به خاطر مداخله مرگبار روسیه در اوکراین تحریم هایی را بر صنعت نفت روسیه تحمیل کرد که باعث شد سیاست خارجی آمریکا و سرمایه های کمپانی در موقعیت خطیری قرار بگیرد.

حالا اکسون موبیل میلیارد ها دلار در معاملات نفتی روسیه سرمایه دارد که تنها در صورت برداشته شدن تحریم ها به جریان می افتد. یوری یوکاشف یکی از مشاوران سیاست خارجی پوتین، تیلرسون را تحسین می کند و اظهار می کند که روسیه آماده بود تا راه خروجی از این موقعیت مضحک بین دو قدرت بزرگ پیدا کند.