بررسی توافق نامه برجام از نگاه سایت فرانسوی LaCroix / آینده نامشخص توافق هسته ای ایران

16 ژانویه سالروز آغاز اجرای توافقنامه موسوم به برجام است. توافق جامع و نهایی هسته ای وین با عنوان شناخته شده و رسمی برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام، در راستای توافق جامع بر سر برنامه هسته ای ایران و به دنبال تفاهم هسته ای لوزان، در ابتدای تابستان 2015 در وین اتریش، بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، پادشاهی متحد بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شد.

سایت فرانسوی LaCroix در سالروز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک، مطلبی را منتشر کرده که در آن، آینده نامشخص این برنامه را با به قدرت رسیدن ترامپ تحلیل کرده است.

به نوشته این سایت، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری که 20 ژانویه به طور رسمی وارد کاخ سفید می شود، تحت فشار کنگره با اجرای برجام مخالف است. در واقع قانونگذاران آمریکایی تلاش خود را برای بازنگری در توافق جامع هسته ای با ایران و اعمال برخی اصلاحات در آن آغاز کرده اند. این در حالی است که در 10 ژانویه سال جاری، کمیته ای مشترک برای نظارت بر اجرای این توافق نامه در وین ملاقات داشتند.

اجرای توافق بر سر برنامه هسته ای ایران چگونه است؟

اجرای این توافق از 16 ژانویه سال 2016 آغاز شد. آژانس بین المللی انرژی اتمی (AIEA) مستقر در وین، کنترل و نظارت خود را بر پیاده سازی تعهداتی که میان ایران، تحت طرح جامع اقدام مشترک (PAGC) که در 14 ژوئیه سال 2015 با قدرت های جهانی 1+5 (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلستان و آلمان) به امضا رسیده بود، آغاز کرد.

یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود مورخ 10 نوامبر 2016، وضعیت سه ماهه خود را به شورای حکام آژانس و شورای سازمان ملل گزارش داد. یوکیا آمانو، در طول سفر خود به تهران در ماه دسامبر سال 2016، اعلام کرد که با اجرای توافقنامه موافق است. از طرفی دیگر، حسن روحانی نیز در تاریخ یکم ژانویه گفته بود که تهران آخرین بخش از تعهدات خود را در مورد فردو از تاریخ سالگرد اجرایی شدن برنامه، انجام داده است.

هدف از نشست دهم ژانویه چیست؟

به نوشته سایت LaCroix، وزیر امور خارجه ایران، محمد جواد ظریف اعلام کرده است که با توجه به تمدید مدت 10 ساله از سوی کنگره آمریکا مبنی بر ادامه تحریم ها علیه ایران و با توجه به نشست کمیسیون مشترک برای نظارت بر اجرای موافقت نامه، آمریکایی ها این توافق نامه را نقض کرده اند.

در واقع تمدید تحریم ها علیه ایران از سوی کنگره آمریکا، با وجود اینکه باراک اوباما آن را امضا نکرده  است، هیچ تاثیری علیه لغو تحریم ها نمی گذارد و در واقع توسط دولت اوباما به حالت تعلیق در آمده است. با این حال تحریم های دیگر مربوط به تروریسم، حقوق بشر و موشک های بالستیک ایران سر جای خود باقی می مانند.

به نقل از این سایت و با توجه به گفته تهران، حفظ این تحریم ها، حتی زمانی که به حالت تعلیق در آمده باشد، روابط اقتصادی ایران را با سایر نقاط جهان، به خصوص بانک ها برای تجارت با ایران مردد خواهد کرد. رئیس جمهور ایران، حسن روحانی در اواخر ماه دسامبر، اعلام کرد که ایران تصمیم به برهم زدن توافق دارد. 

دونالد ترامپ چه خواهد کرد؟

رئیس جمهور منتخب ایالات متحده، برجام را «بدترین معامله» می داند که آمریکا تاکنون انجام داده است. اما به نظر می رسد که آمریکایی ها هنوز برای محکوم کردن این توافق نامه مردد هستند. از نظر آنها این توافق نامه و برنامه جامع اقدام مشترک می تواند به بحرانی تبدیل شود که نه تنها ایران،  بلکه اروپا، چین و روسیه را در مقابل آمریکا قرار می دهد.

به تحلیل سایت LaCroix، به نظر می رسد که ترامپ، تیم خود را به دو گروه تقسیم می کند. گزینه وزیر دفاع دولت او، جیمز ماتیس که موافق توافق نامه است و مشاور امنیت ملی، مایکل فلین که بسیار مردد و خصمانه نسبت به توافق می نگرد. به طور کلی، دولت آینده آمریکا به ریاست جمهوری دونالد ترامپ، تحت فشار کنگره، نسبت به این توافق مردد است.

دونالد ترامپ ممکن است از حق وتو و قدرت خود استفاده کند و تحریم های جدیدی را که کنگره تصویب کرده، به حالت تعلیق درآورد. این سایت همچنین نوشته که ممکن است از طرفی دیگر، به بهانه فعالیت های ایران و متحدانش در منطقه خاورمیانه، اختلاف میان واشنگتن و تهران تشدید شود.