یارانه تولید؛ چقدر امکان پذیر، چقدر راهگشا

اظهارنظرها همچنان برای پرداخت یارانه تولید ادامه دارد، اما هنوز اقدام عملی در این زمینه دیده نشده است. در همین راستا محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در آخرین اظهارنظر خود درباره یارانه تولید می‌گوید: «برای پرداخت یارانه 1200 میلیارد تومانی تولید، طرح‌های توجیه‌پذیر در اولویت قرار می‌گیرند و سهمیه‌بندی خاصی انجام نمی‌شود، ولی این یارانه با اولویت‌بندی به تولید‌کنندگان اختصاص خواهد یافت.»

نعمت‌زاده، باز هم به چگونگی پرداخت این یارانه اشاره نکرده و مشخص نیست منظور از طرحی با توجیه اقتصادی دارای چه مولفه‌هایی است. با محمدرضا مرتضوی، دبیر خانه صنعت و معدن ایران درباره کلیت پرداخت یارانه و جزییاتی که از سوی وزیر صنعت اعلام شده، گفت‌وگو کردیم.

وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره پرداخت هزار و 200 میلیارد تومان از سهم یارانه تولید، گفته‌اند که این سهم فقط به طرح‌های دارای توجیه اقتصادی تعلق می‌گیرد. معیارهای توجیه‌پذیری یک طرح در حوزه صنعت و معدن چه می‌تواند باشد؟

اولویت‌ها موضوع مهمی است، در طول چند سال گذشته برخی با توجه به ارتباطاتی که داشتند، طرح‌هایی را برای استفاده از اعتبارات تعریف کردند و بعد هم نیمه‌کاره رهایشان کردند. ما حلقه‌های مفقوده و ظرفیت‌های گمشده‌ای در صنعت داریم که در صنایع پایین دستی قرار دارند و در تکمیل یک فرآیند موثر هستند. مثلا تکمیل فرآیند استخراج و فرآوری سنگ آهن از ملزومات است، زیرا اگر این اتفاق نیفتد ما سنگ آهن را خام صادر می‌کنیم. در کشور ما بسیاری از زیرساخت‌ها از جمله انرژی و نیروی کار ارزان فراهم است می‌توان با استفاده از این امکانات طرح‌های نیمه‌تمام بخش‌خصوصی را تکمیل و اشتغال ایجاد کرد. به اعتقاد من این موارد باید در توجیه‌پذیری طرح‌ها در نظر گرفته شود، اما اینکه آیا دولت هم در پرداخت یارانه تولید این نوع واحدها را انتخاب می‌کند باید از آقای وزیر پرسید.

با پرداخت نشدن سهم یارانه تولید در فاز نخست هدفمندی، بســـیاری از واحدها دچار زیان انباشته شدند، آیا پرداخت یارانه تولید در فاز دوم می‌تواند جوابگوی زیان تولیدکنندگان باشد؟

با اختصاص سرمایه در گردش کافی شاید دولت بتواند بخشی از این زیان را جبران کند، اما عدد این زیان انباشته بسیار بزرگ است و واقعیت این است که دولت پولی برای جبران آن ندارد.

همین مبلغ هزار و 200 میلیارد تومان چطور؟ آیا می‌تواند تحرکی در بخش تولید ایجاد کند؟

ببینید سهم بخش تولید از فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها 10 هزار میلیارد تومان بود. اکنون که نزدیک به هشت ماه از ابتدای سال گذشته می‌گویند هزار و 200 میلیارد تومان از این سهم پرداخت می‌شود. عددی که برای تحرک بخشیدن به بخش تولید نیاز است بزرگ‌تر از این ارقام است بنابراین، ممکن است که رقم هزار و 200 میلیارد تومان در اقتصاد تولید ناچیز باشد، اما بالاخره دولت می‌خواهد از یک جایی شروع کند و ما نیز از آن استقبال می‌کنیم.

پس جبران زیان انباشته چه می‌شود؟

جبران زیان انباشته بخش تولید یک باید است اما دولت پولی برای پرداخت آن ندارد. بنابراین راه بهتر این است که مجلس، دولت، بانک‌ها و سایر دستگاه‌ها دست به‌دست هم دهند و همان‌گونه که در منشور اقتصاد مقاومتی آمده، همه منابع را در خدمت صنعت، زراعت و تولید کشور قرار داده و از ظرفیت‌های خالی صنایعی که تولیداتشان نیازهای کشور را تامین می‌کند، استفاده کنند. مثلا ما در صنعت آرد، 10 میلیون تن ظرفیت اضافی داریم و از سوی دیگر، کشورهایی نظیر عراق را در همسایگی خود داریم که نیاز به آرد دارند، اما بازار صادراتی در دستان ترکیه است. این اتفاق در شرایطی است که ما هم ظرفیت خالی برای تولید داریم و هم مرزهای وسیعی با عراق داریم که می‌توانیم از آنها استفاده کنیم.

یعنی به جای پرداخت یارانه به تولید زمینه را برای تولیدکنندگان هموار کنند؟

واقعیت اینجاست که پولی برای پرداخت یارانه تولید وجود ندارد و این سهم اندک هم نمی‌تواند تاثیر چندانی داشته باشد. ماجرای پرداخت یارانه از سوی دولت به تولیدکنندگان مثل یک حکایت قدیمی است. می‌گویند، روزی شخصی‌ آش نذری می‌پخت، رندی پیدا شد و کمی نمک در‌آش ریخت و بعد ایستاد بالای سر دیگ و گفت من هم شریک باشم. نسبت دولت با صنعت نیز همین‌گونه است. آقای نعمت‌زاده مرد تولید هستند و باید بدانند برای رشد تولید نیاز به یک منطق در اقتصاد کشور یعنی کوچک‌تر شدن دولت و اجرای درست خصوصی‌سازی است.

پس دولت به جای پرداخت یارانه تولید باید چه اقدامی را در راستای حمایت از این بخش انجام دهد؟

به جای پرداخت این اعداد مختصر بهتر است دولت اقدام به سرمایه‌گذاری برای بهبود شرایط زراعت، بهسازی سیستم‌های آبیاری و توانمند‌سازی بخش خصوصی کند. اینکه دولت بخواهد میان تولید‌کنندگان پول پخش کند، موثر نیست، زیرا دست آخر این پول‌ها از چند شرکت خاص سر در می‌آورد. اگر یارانه‌ای وجود دارد ما به‌عنوان خانه صنعت و معدن ایران آمادگی داریم تا به دولت در راستای بهسازی استفاده از انرژی در خطوط تولید واحدهای تولیدی کمک کنیم.

یعنی شما هم این نظریه را که به صنایع کوچک از پرداخت یارانه تولید سهمی نخواهد رسید، قبول دارید؟

شما پول دارید و چند واحد بحران‌زده هم در زیردستتان دارید که چندین ماه است حقوق کارگرانشان را نداده‌اند، طبیعتا آن پول را صرف خروج این واحدها از بحران می‌کنید.

راه نهایی که دولت باید در حمایت از تولید پیش بگیرد، چیست؟

 بهتر است همه توان مالی کشور مشروط به بهبود شرایط گردش مالی بنگاه‌های کشور شود. از سوی دیگر، ما یک موقعیت مناسب در منطقه داریم که از آن به نفع اقتصاد استفاده نمی‌کنیم. کشورهای همسایه ما از نظر سیاسی وابسته به ما هستند و هر جا که دعوا باشد ما دعوا می‌کنیم، اما دست آخر این ترکیه است که پول‌ها را به جیب می‌زند. ایران می‌تواند نقش بزرگ‌تر و موثرتری در اقتصاد منطقه داشته باشد.