از اولتیماتوم قوه قضاییه تا مسدود کردن سه اپلیکیشن اجتماعی / وایبر از فیلتر رد می‌شود؟

از چند هفته قبل شایعه مسدود کردن چند اپلیکیشن اجتماعی پرطرفدار دوباره بر سر زبان‌ها افتاد و دو روز قبل نامه معاون اول قوه قضاییه به وزارت ارتباطات مبنی بر فیلتر کردن سه اپلیکیشن وایبر، تانگو و واتس‌آپ، پایانی شد بر همه این شایعه‌ها. در این نامه قوه قضاییه از وزارت ارتباطات خواسته بود تا ظرف مدت حداکثر یک ماه نسبت به فراهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های یاد شده اقدام عاجل صورت پذیرد، در غیر‌این صورت قوه قضاییه در راستای وظایف ذاتی خود نسبت به مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی دارای محتوای مجرمانه اقدام مقتضی به عمل آورده و با متخلفان از دستورات قضایی در هر رده‌ای طبق قانون برخورد خواهد کرد.

غلامحسین محسنی اژه‌ای، معاون اول قوه قضاییه دلیل این امر را «انتشار گسترده محتوای مجرمانه و ارتکاب انواع جرائم علیه عفت و اخلاق اسلامی و امنیت‌عمومی و غیره به‌خصوص انتشار وسیع مطالب موهن علیه بنیان‌گذار انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره)» در هفته‌های اخیر اعلام کرده است.

رمضانعلی سبحانی‌فر، عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، درباره فیلتر اپلیکیشن‌های وایبر، تانگو و واتس‌آپ در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» گفت: در حال حاضر بحثی وجود دارد تا فیلتر این نرم‌افزارها به‌صورت 100‌درصد نباشد و تنها دسترسی به محتویاتی که مغایر با قانون اساسی است مسدود شود.

وی درباره علت مسدود‌سازی این سه اپلیکیشن اظهار کرد: این نرم‌افزار‌ها به دلیل مصالح اجتماعی، جلوگیری از آسیب دیدن عفت عمومی و ترویج مطالب غیراخلاقی فیلتر خواهند شد. سبحانی‌فر درباره وضعیت طراحی اپلیکیشن بومی گفت: در حال حاضر نخستین اپلیکیشن ساخت داخل عرضه شده است که کاربران می‌توانند این نرم‌افزار را که BisPhone نام دارد به‌صورت رایگان از اینترنت دریافت و از آن استفاده کنند.

وی درباره نامه اخیر قوه قضاییه به وزارت ارتباطات نیز اظهار کرد: این یک نامه درخواستی بود که در حال بررسی و کارهای کارشناسانه بوده و تاریخ دقیقی برای اجرای آن هنوز مشخص نشده است. این نماینده مجلس با بیان اینکه فیلترینگ واتس‌آپ به تصویب اعضای کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه رسیده است، گفت: فیلترینگ این نرم‌افزار از گذشته مطرح بوده و به تصویب اعضای کارگروه رسیده است، اما دو شبکه تانگو و وایبر هیچ‌گاه مطرح نشده بودند.

فیلتر وایبر دانشجویان را محدود می‌کند

فرزین مرادی، کارشناس ارتباطات درباره مسدود کردن این اپلیکیشن‌ها می‌گوید: در حال حاضر دانشجویان بسیاری هستند که با عضویت در گروه‌های علمی مختلف مطالب و دیدگاه‌های خود را با استادان و هم دانشگاهی‌های خود ردوبدل می‌کنند که با فیلتر شدن این اپلیکیشن‌ها دسترسی این کاربران به محتویات علمی قطع می‌شود.

این استاد دانشگاه افزود: تجربه نشان داده که فیلتر کردن اپلیکیشن‌های اجتماعی بی‌فایده است و تنها باعث می‌شود تا کاربرانی که از این برنامه‌ها استفاده می‌کنند با مسدود شدن آنها به راحتی جایگزینی برای آن پیدا کنند و به سرعت این نرم‌افزار‌ها فراگیر شده و در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. وی گفت: اگر هدف از این مسدود‌سازی جلوگیری از کارهای غیر‌اخلاقی است به نظر من کسانی که از این برنامه‌ها برای مقاصد شوم خود استفاده می‌کنند می‌توانند جایگزینی برای این اپلیکیشن‌ها هم پیدا کنند.

حسین امامی، پژوهشگر رسانه‌های اجتماعی درباره جریان‌های تخریب و تمسخر شخصیت‌ها، قومیت‌ها و بزرگان سیاسی کشور در نرم‌افزارهای ارتباطی مانند وایبر، می‌گوید: ساختن هجو و تمسخر قومیت‌ها و انتشار و توزیع آن از طریق تلفن همراه، با جریان اخیری که به اهانت به بزرگان نظام منجر شد، دو مسئله جداگانه است. تمسخر قومیت‌ها ریشه در مسائل جامعه‌شناسی دارد، ولی مسئله جدیدی که به انتشار طنزهایی در وایبر علیه بزرگان نظام منجر شد با هوشیاری همین کاربران شبکه‌های اجتماعی بعد از چند روز متوقف شد .

وی ادامه داد: ظاهرا عده‌ای به دنبال جمع‌آوری سند و مدرک برای سنگین‌تر شدن پرونده استیضاح برخی از وزرا هستند و از طرفی با جار و جنجال رسانه‌ای می‌خواهند فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی مجازی را سیاسی و مغایر با امنیت ملی نشان دهند تا بر این اساس این ابزارهای ارتباطی فیلتر شوند. این استاد دانشگاه در تشریح علت اینکه برخی از کاربران نرم‌افزارهای ارتباطی پیامک‌های توهین و تخریب را بازنشر می‌دهند، گفت: اکثریت کاربران شبکه‌های اجتماعی فارسی‌زبان با گذشت یکی، دو روز از انتشار این پیام‌ها با این مسئله هوشمندانه برخورد کردند و خودشان مانع از انتشار محتواهای توهین‌آمیز شدند.

یکی از اهداف کسانی که ایده اولیه تولید این هجوهای توهین‌آمیز به بزرگان سیاسی کشور را در ذهن دارند، تخریب شخصیت و کوچک کردن آنها نزد مردم است. اما در ماجرای اخیر علاوه‌بر آن شک‌هایی در مورد بهانه سازی برای فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی نیز بروز کرده است.