نگاه هنری می خواهد و شم اقتصادی

در گزارش قبلی کسب‌و‌کار در سایه هنر به طور کلی با جنبه‌های مختلف فعالیت در شبکه پخش خانگی آشنا شدیم. در این گزارش سعی داریم به تهیه‌کنندگی به‌عنوان یکی از کسب‌و‌کارهای این حوزه بپردازیم.
 به طور کلی در تهیه‌کنندگی مهم‌ترین موضوع در اختیار داشتن دانش فنی در زمینه‌های مختلف فیلمسازی است.
آشنایی با حوزه‌های مختلف تولید می‌تواند برای موفقیت در این کار بسیار موثر باشد، بنابراین شما برای اینکه یک تهیه‌کننده خوب باشید به دانش فنی مناسب نیاز دارید یا لااقل باید نسبت به عوامل مختلف تولید یک فیلم شناخت نسبی داشته باشید، در غیر‌این صورت در واقع شما یک سرمایه‌گذار برای ساخت فیلم محسوب می‌شوید.

بنابراین تفاوت اصلی سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده در این است که سرمایه‌گذار کسی است که سرمایه را در ساخت فیلم به کار می‌گیرد و در سود و زیان کار مشارکت می‌کند و در بحث فنی نظارتی ندارد، اما تهیه‌کننده باید تخصص لازم را داشته باشد از انتخاب فیلمنامه خوب گرفته تا تدوین نهایی فیلم که همه این فرآیند مستلزم داشتن دانش فنی مناسب است.

تهیه‌کننده می‌تواند خودش تمام سرمایه لازم برای ساخت یک فیلم را تهیه کند یا اینکه از یک سرمایه‌گذار در کنار کار بهره بگیرد. با این وجود لزوما برای کار تهیه به مدرک خاصی نیاز ندارید.

  با این مقدمه به سراغ تهیه‌کنندگی در شبکه پخش خانگی می‌رویم. اگر می‌خواهید به عرصه تهیه‌کنندگی در شبکه پخش خانگی وارد شوید باید بدانید که علاوه بر دانش فنی که گفته شد لااقل به یک سرمایه بین 150 تا 200 میلیونی نیاز دارید. توجه داشته باشید که این مقدار سرمایه را فقط برای ساخت یک فیلم تک قسمتی یا اصطلاحا تله نیاز دارید.

اگر بخواهید به عرصه سریال‌سازی در شبکه پخش خانگی وارد شوید باید حدود 2 تا 5/2 میلیارد تومان سرمایه در اختیار داشته باشید. به عبارتی سریال‌سازی در شبکه پخش خانگی بین 2 تا 5/2میلیون تومان در دقیقه برای‌تان آب می‌خورد. البته می‌توانید از سرمایه‌گذار هم در تامین مالی کار خود بهره‌مند شوید. از این میان بین 50 تا 60 درصد سهم بازیگران کار می‌شود.

40 تا 50 درصد باقی مانده سهم سایر عوامل است که بین 7 تا 10 درصد به کارگردان اختصاص می‌یابد، 4 تا 6 درصد صرف تدوین و صداگذاری کار می‌شود. گروه فیلمبرداری هم بسته به تخصص و مهارت بین 7 تا 10 در صد از هزینه‌های کار را به خود اختصاص می‌دهد.

سایر عوامل تولید مانند تدارکات، حمل‌ونقل، صدا، عوامل صحنه و غیره هرکدام به نوعی سهمی از هزینه‌ها دارند. البته حدود 2 درصد از این پول نیز معمولا به اجاره مکان فیلمبرداری و هزینه‌های صحنه مثلا برای خرید لوازم جزئی که در صحنه مورد نیاز است، اختصاص می‌یابد.

کسب مجوز‌های لازم
پس از آماده شدن طرح یا فیلمنامه می‌توانید برای گرفتن پروانه ساخت اقدام کنید. برای این کار یا باید خود شما به‌عنوان تهیه‌کننده دفتر فیلمسازی داشته باشید یا اینکه از طریق یکی از دفاتر فیلمسازی معتبر اقدام کنید. بنابراین طرح یا فیلمنامه در هفت نسخه کپی و تقدیم ارشاد می‌شود تا پس از بررسی در جلسه شورای پروانه ساخت، مجوزهای لازم کسب شود.

باید توجه داشته باشید که فرآیند کسب مجوز ممکن است حداقل دو هفته طول بکشد. پس از کسب مجوزها و قبل از شروع فیلمبرداری به زمانی برای پیش تولید کار نیاز دارید که بسته به حجم کار متفاوت است.
شرایط بازار و سود احتمالی
علی بهادر، تهیه‌کننده، کارگردان و فعال در شبکه پخش خانگی درباره وضعیت بازار گفت: «در حال حاضر در شبکه پخش خانگی بستر بسیار مناسبی برای فعالیت تهیه‌کنندگان فراهم است، به شرط آنکه کارهای خوب و ارزشمندی ساخته شود.» وی با اشاره به تنوع در موضوعات و سوژه‌ها برای موفقیت در عرصه شبکه پخش خانگی افزود: «شبکه پخش خانگی باید متفاوت از تلویزیون باشد تا بتواند در عرصه رقابت سهم خود را از بازار کسب کند.»
مهران مهام، تهیه‌کننده تلویزیون فعال در شبکه پخش خانگی درباره شرایط فعلی بازار گفت: «در شرایط فعلی در شبکه پخش خانگی آثار ضعیفی هم ساخته می‌شود که به این عرصه ضربه وارد می‌کند، البته هستند کارهایی که به این حوزه جلوه و نما می‌دهند، اما کیفیت، مهم‌ترین بحث در شبکه پخش خانگی است و می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت در این بخش باشد.»
بنابر این به طور کلی فضا برای کسانی که می‌خواهند وارد این کار شوند مهیا است و این بستگی به توانایی فرد دارد که بتواند در بازار فعالیت موثری داشته باشد یا خیر.

باید توجه داشته باشید که در بهترین حالت شما حداقل به یک سال زمان برای بازگشت سرمایه در ساخت تله‌فیلم نیاز دارید که از این زمان یک تا دو ماه برای فرآیند تولید و پیش تولید و دو تا سه ماه برای تبلیغات نیاز است.
در مورد ساخت سریال در شبکه پخش خانگی این زمان به دو تا سه سال با توجه به شرایط ساخت سریال و تعداد قسمت‌ها متفاوت است.

نکته مهم اینکه ساخت سریال در شبکه پخش خانگی زیر 25 قسمت توجیه اقتصادی ندارد، چرا که اگر تعداد قسمت‌ها کم باشد تا بینندگان با کار آشنا شوند و موضوع را دنبال کنند، سریال تمام می‌شود. باید توجه داشته باشید که سی‌دی هر فیلم را تا 3‌هزار تومان می‌توانید قیمت‌گذاری کنید و بسته به تیراژ و میزان فروش از بازار سود ببرید.

به طور میانگین بین 25 تا 30 درصد از فروش سهم تهیه‌کننده است و مابقی به عوامل تولید، تبلیغات، هزینه‌های توزیع و پخش و غیره تعلق می‌گیرد. با این همه خلاقیت در انتخاب موضوع و دقت در انتخاب فیلمنامه و عوامل تولید خصوصا بازیگران و هوشیاری در شرکت توزیع و پخش می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت شما در کار باشد.

فرصت‌ها و تهدید‌ها
به طور قطع بزرگ‌ترین فرصت بازار شبکه خانگی، مردم و طیف گسترده بازار قابل تصرف است؛ بازاری با بیش از 22 میلیون خانوار که نیازهای فرهنگی گوناگونی دارند.

پخش‌کننده خوب و تبلیغات مناسب و از همه مهم‌تر نوآوری از دیگر فرصت‌هایی است که شما برای پیشی گرفتن از رقبا می‌توانید از آنها استفاده کنید. اما در بحث تهدیدها همواره از رعایت نشدن قانون کپی رایت یا سرقت فرهنگی به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید بازار یاد می‌شود. بنابراین چنانچه این قانون به‌طور کامل رعایت شود، قطعا سرمایه‌گذاران در این حرفه با ریسک جدی مواجه نخواهند بود.

توصیه فعالان بازار
به اعتقاد بهادر برای ورود به این عرصه نگاه هنری و شم اقتصادی بسیار مهم است. بنابراین افرادی موفقند که اولا مردم را خوب بشناسند و به ذائقه و سلیقه مخاطبان اشراف داشته باشند، ثانیا از تجربه کار عملی و تحصیلات آکادمیک هم بی‌بهره نباشند.

همچنین شناخت کامل حوزه فیلمسازی و تولید فیلم و داشتن تخصص کافی از الزامات ورود به این کار است. به گفته بهادر، شناخت و انتخاب قصه با توجه به بحث‌های روان‌شناسی جامعه و مخاطبان و انتخاب عوامل حرفه‌ای به‌ویژه کارگردان مطرح، بازیگران بنام و سایر عوامل پشت دوربین درساخت اثری پرفروش و موفق اهمیت بسزایی دارد.
وی در پایان تبلیغات خوب و بهنگام و انتخاب پخش‌کننده حرفه‌ای را از دیگر عوامل موفقیت یک اثر ویدئویی دانست.
از نظر مهام، انگیزه سود‌آوری صرف انگیزه مناسبی برای حضور در بازار نیست. افرادی که قصد حضور در این حوزه را دارند باید از سطوح پایین‌تر شروع کنند و با شناخت کامل وارد بازار شوند، چون درس‌هایی در تولید و تجربه عملی کار وجود دارد که در هیچ دانشگاه و هیچ واحد درسی ارائه نمی‌شود.
 به گفته فعالان این حرفه، آینده این بازار بسیار روشن و امیدوار‌کننده است البته به شرطی که حمایت‌های لازم از سوی مسئولان و به‌خصوص مردم صورت گیرد. در واقع مردم پشتوانه اصلی فعالیت‌های هنری هستند و باید از این بازار گسترده به خوبی استفاده کرد.