فرصتی برای هم نشینی با کتاب

همیشــه فکــر می‌کــردم کتاب‌فروش‌ها راحت‌ترین شغل دنیا را دارند. تصور کنید در داخل مغازه‌ای نشسته‌اید که عطر کتاب‌های نو در آن پیچیده و هر لحظه با رمان‌های هیجان‌انگیزی که با قلم نویسنده‌های بزرگ دنیا نوشته شده، خود را سرگرم می‌کنید. شما از صبح تا شب تنها به صندلی خود تکیه می‌دهید و به مطالعه مشغول می‌شوید؛ از آن سو، طرف فروشنده‌ها کار خودشان را انجام می‌دهند و پول روی پول شما می‌گذارند. اگرچه بهترین و والاترین مسئله در دنیا این است که هر روز بر سطح آگاهی شما افزوده شود و دغدغه‌ای از نظر مالی نداشته باشید، اما این موضوع شاید تنها در تخیلات بگنجد و کمتر بتوان مصداقی واقعی برای آن پیدا کرد، زیرا سرانه مطالعه در ایران، گویای همه چیز است.

امکانات و الزامات سرمایه‌گذاری
با توجه به اینکه کتاب و اقلام فرهنگی در سبد مصرفی ما ایرانی‌ها جایگاه چندانی ندارد بنابراین برای راه‌اندازی یک کتابفروشی نخستین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید مکان‌یابی مناسب است. بهترین مکان برای راه‌اندازی این کسب‌و‌کار جاهای شلوغ و پرتردد است. به طور کلی مناطقی که در آن مردم از سطح درآمد مناسبی برخوردارند فروش کتاب و محصولات فرهنگی هم رونق بیشتری دارد. اگر قصد سرمایه‌گذاری در حوزه کتاب‌های دانشگاهی و علمی را دارید، حوالی دانشگاه و مراکز علمی جای مناسبی برای شروع فعالیت شماست. پس از مکان‌یابی مناسب، گام اول کسب مجوزهای لازم است که باید از اتحادیه کتابفروشان اخذ شود. خوشبختانه چون فعالیت شما در عرصه فرهنگی جای می‌گیرد فرآیند کسب مجوز بسیار سریع انجام می‌شود و در صورت داشتن شرایط و مدارک لازم چیزی حدود 2 تا 3 هفته طول می‌کشد.

از بعد دانش فنی برای راه‌اندازی یک کتابفروشی احتیاج به داشتن مدرک خاصی ندارید ولی باید توجه داشته باشید که تجربه فعالیت در این حوزه می‌تواند بسیار مفید باشد. برای شروع سرمایه‌گذاری فارغ از هزینه اجاره یا خرید مکان که در مناطق مختلف متفاوت است و آن را به عهده مخاطبان گرامی می‌گذاریم، حداقل باید یک سرمایه 50میلیونی در اختیار داشته باشید. از این مبلغ حدود 30درصد یعنی چیزی بین 15 تا 20میلیون صرف هزینه‌های طراحی داخلی شامل قفسه‌بندی فروشگاه، پیشخوان و غیره می‌شود.

توجه داشته باشید که هر قدر فضای کتابفروشی شما بزرگ‌تر باشد هم باید هزینه بیشتری برای طراحی داخلی آن بپردازید و هم باید سلیقه بیشتری در طراحی و چیدمان فضای آن به خرج دهید. در کتابفروشی‌های بزرگ طراحی فضای داخلی تاثیر زیادی در جذب مشتری دارد. 20 تا 25میلیون باید برای خرید کتاب و پر کردن قفسه‌ها کنار بگذارید. در ابتدا خریدها به‌صورت نقدی صورت می‌گیرد تا بتوانید اعتماد بازار را به‌دست آورید اما پس از مدتی کار در این بازار می‌توانید خریدهایتان را به‌صورت نسیه انجام دهید. برای مجهز کردن فروشگاه به سیستم کامپیوتری و اطلاع از موجودی کتاب باید بین 4 تا 6میلیون تومان هزینه کنید. برای شروع با 2 یا 3 نیروی کار می‌توانید یک کتابفروشی را اداره کنید که حداقل ماهانه 3 تا 4میلیون تومان برای شما آب می‌خورد.
احتیاط، لازمه ورود به بازار
این روزها بازار نشر و در پی آن بازار کتاب و کتابفروشی‌ حال و روز خوبی ندارد. شرایط اقتصادی خانوارها، کیفیت پایین برخی کتاب‌ها چه به لحاظ محتوایی و چه به لحاظ صحافی، طراحی ظاهری و غیره سبب شده تا کتاب، اندکی از سبد مصرفی خانوار فاصله بگیرد اما با این وجود همچنان هستند کسانی که کتاب و مطالعه برایشان از اهمیت بالایی برخوردار است. جدای از این حرف‌ها همچنان می‌توان به بازار کتاب و ورود به آن امیدوار بود به شرط آنکه با احتیاط و مطالعه بیشتری وارد این کسب‌وکار شوید.

همچنان می‌توانید در صورت فروش، به یک حاشیه سود 20 تا 25درصدی اتکا کنید که به طور معمول برای فروش اغلب کتاب‌ها وجود دارد.البته در مورد برخی کتاب‌ها مانند رمان‌ها، کتاب‌های مذهبی، شعر و داستان حتی تا 50درصد سود هم قابل حصول است، اما با این وجود شما می‌توانید با خلاقیت و روابط عمومی بالا و ارائه خدماتی از قبیل فراهم آوردن فضایی برای صرف چای، قهوه و نوشیدنی و مطالعه کتاب برای مشتریان خود (کافه کتاب) و ایجاد فضایی برای عرضه صنایع دستی، اختصاص بخشی برای عرضه لوازم التحریر و غیره جذابیت کار خود را برای مشتریان بالا ببرید.

بنابراین توصیه این است که با احتیاط وارد بازار شوید. با توجه به سلیقه مشتریان، کتاب‌ها را گزینش کنید و در قفسه‌ها قرار دهید. تجربه کاری و دانش فنی در این کار بسیار مهم است. آشنایی به بازار و محصولات جدید، تسلط به بازار و اطلاعات مناسب از کتاب و بازار نشر و مطالعه مستمر، رمز موفقیت شما در کار است. جالب است بدانید اغلب فروشندگان کتاب دو یا حتی سه برابر کتابخوان‌ها مطالعه می‌کنند.  در نهایت نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که باید در کارتان صبور باشید. شما در بازاری ورود پیدا کرده‌اید که احتیاج به یک سرمایه‌گذاری تقریبا بلند‌مدت دارد. چون دست کم سه سال زمان لازم است تا کتابفروشی شما در منطقه جا بیفتد و مشتریان خود را به‌دست آورید و با سلیقه بازار آشنا شوید. با وجود ریسک پذیری بالا در صورت موفقیت، درآمد ماهانه 3میلیون به بالا نصیبتان خواهد شد.

فرصت‌ها و تهدیدهای بازار
مهم‌ترین تهدید برای سرمایه شما عدم شناخت سلیقه مخاطبان است چراکه این امر می‌تواند منجر به این شود که شما کتاب‌هایی را خریداری کنید که قادر به فروش آن نیستید و سرمایه شما به اصطلاح سوخت می‌شود. به گفته فعالان بازار در این حرفه رقبا یا سایر کتابفروشی‌ها نمی‌توانند تهدیدی جدی برای سرمایه شما به حساب آیند. عدم تخصص و تجربه کافی در شناخت بازار و نیازهای مشتریان و مکان‌یابی نامناسب هم از دیگر تهدیدهای سرمایه‌گذاری در این کسب‌و‌کار است. ارائه خدمات متمایز، تنوع در ارائه محصول به مشتریان و روابط عمومی و برخورد مناسب با مشتریان از فرصت‌های شما برای پیشی گرفتن از رقباست.

توجه داشته باشید هر چه فضای کتابفروشی شما بزرگ‌تر باشد توانایی ما در طراحی داخلی و فضا‌سازی مناسب برای جذب مشتری بیشتر است. برای شروع باید تقریبا همه نوع کتاب بیاورید تا طیف وسیع‌تری از مشتریان را تحت پوشش قرار دهید اما کم‌کم با پیشرفت کار و گذر زمان دایره مشخص‌تری از کتاب‌ها با توجه به نیاز مخاطبان در قفسه‌های کتابفروشی شما جای می‌گیرد.

توصیه فعالان بازار
به گفته رضا خجسته، مدیر داخلی فروشگاه نشر ثالث، نگاه حرفه‌ای به کار می‌تواند عامل موفقیت شما در این کار باشد. تیم حرفه‌ای، نیروی کار توانمند و با روابط عمومی بالا در پیشرفت این کار بسیار موثر است. وی در ادامه می‌گوید: «فروشگاه‌های بزرگ عموما در این کار موفق‌ترند بنابراین باید با شناخت و تجربه کافی وارد بازار شد.» وی با اشاره به اینکه افراد با سطح درآمدی بالاتر عموما بیشتر کتاب می‌خرند، می‌افزاید: «توجه به منطقه جغرافیایی و سطح درآمدی افراد در مکان‌یابی کتابفروشی نکته‌ای است که نباید آن را فراموش کرد.»
محمدعلی بهروزی یکی دیگر از فعالان بازار کتاب اظهار می‌کند: «توصیه من به تازه واردها این است که با تامل بیشتری به این بازار وارد شوند و از مشورت با افراد باتجربه استفاده کنند یا لااقل چند سالی در بازار کتاب فعالیت داشته باشند و سپس اقدام به سرمایه‌گذاری در این بازار کنند.» وی در ادامه افزود: «کسانی که با انگیزه اقتصادی صرف، وارد بازار می‌شوند ممکن است با شکست مواجه شوند چون سرمایه‌گذاری در این بازار یک سرمایه‌گذاری بلند‌مدت است و دست‌کم دو تا سه سال زمان لازم است تا کتابفروشی شما شناخته شود و مشتریان خاص خود را بیابد.»