سرمایه‌گذاری در گردشگری فقط آژانس هواپیمایی نیست

شاید چند سالی است همه‌جا سخن از گردشگری و سرمایه‌گذاری عمده دولتی‌ها و بخش‌خصوصی در این صنف به میان آمده و همه از جایگزینی درآمد حاصل از این صنعت به جای صنعت نفت كشورمان می‌گویند، به همین دلیل درخواست‌های متعددی درباره سرمایه‌گذاری صنعت گردشگری ایجاد شد، اما اكثر این تقاضاها مربوط به دفاتر خدمات مسافرتی یا همان آژانس‌های خدمات گردشگری بود. دفاتری كه قرار است جریان گردشگران ورودی و خروجی كشورمان را كنترل كنند، اما به ‌ظاهر تعدد آنها هم اكنون نه تنها باعث نگرانی مسئولان شده، بلكه برخی از این سرمایه‌گذاری‌ها نتیجه لازم را برای صاحبان شان نداشته است.

از این رو «فرصت امروز» سری به انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی ایران زده تا با مدیرعامل این انجمن گفت‌و‌گویی داشته باشد و از چند و چون ماجرا برای آنهایی كه به سرمایه‌گذاری در این زمینه فكر می‌كنند، بگوید.

رشد قارچ‌گونه دفاتر خدمات گردشگری
محمد‌حسن كرمانی با توجه به فعالیت بیش از دو دهه‌ای خود در صنعت گردشگری درباره تعداد آژانس‌های هواپیمایی در ایران به خبرنگار «فرصت امروز» می‌گوید: اوایل دهه 70 شمسی كه كم‌كم سخن از رونق گردشگری به میان آمد در سراسر كشور شاید كمتر از یكصد آژانس هواپیمایی فعال و معتبر داشتیم، چون تقریبا بحث گردشگری با توجه به شرایط كشورمان به حال خود رها شده بود و منحصر به سفرهای نوروزی و تابستانی داخل كشور شده بود، اما با درنظر گرفتن توجه دولت و مسئولان وقت به توسعه گردشگری برای ارزآوری به داخل كشور به یكباره سیل عظیمی از تقاضاهای تاسیس دفاتر خدمات گردشگری و هتل روانه ارگان‌های مربوطه شد كه اكثر آنها نیز بدون در نظر گرفتن ظرفیت‌های موجود تایید و اجرایی شد، ‌طوری كه كمتر از یك دهه بعد از این اتفاق تعداد آژانس‌های گردشگری كشورمان بیش از 1800 دفتر شد و امروز هم حساب از دست مسئولان امر خارج شده است چون علاوه بر دنیای واقعی آژانس‌های گردشگری مجازی هم وارد عمل شده‌اند.
كرمانی با تاكید بر نابرابری قوانیــــن و موضوعــــات سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری به‌خصوص صنف مورد‌نظرش می‌افزاید: شاید امروز بسیاری از قوانین و شرایط تاسیس دفاتر خدمات گردشگری نیازمند بازنگری كامل و تغییر باشد، چون تا همین چندی پیش برای دریافت مجوز بند «ب» دفاتر خدمات گردشگری كافی بود فرد متقاضی چند آیتم مشخص مثل سابقه كار، مدیر فنی، محل كار و وثیقه مورد نیاز را فراهم كند و با هزاران امید و آرزو وارد بازار گردشگری شود، حال آنكه واقعیت امر چیز دیگری غیر‌از رویاهای این سرمایه‌گذار است.
این فعال بخش‌خصوصی گردشگری با اشاره به اینكه سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری صرفا در آژانس خدمات گردشگری خلاصه نمی‌شود، ادامه داد: با این سابقه در صنعت گردشگری، تقریبا اكثر تقاضاهای سرمایه‌گذاری یا در آژانس بود یا هتلداری، حال آنكه صادرات نامرئی ایران نیازمند طرح‌ها و خدمات زیربنایی و البته طرح‌های نوین است تا بتواند در گردشگری خود موفق عمل كند.
وی می‌افزاید: همین اتفاق باعث شد بسیاری از آژانس‌ها با توجه به سیاست‌های اشتباه برخی مسئولان سازمان میراث‌ فرهنگی در گذشته ورشكست شده یا به دنبال یافتن راهكاری برای جبران هزینه‌های خود باشند.

كانترهای اجاره‌ای، زاییده سیاست‌های اشتباه
محمد‌حسن كرمانی درباره مشكلات ایجاد شده برای آژانس‌های مسافرتی به دلیل ورود افراد غیر‌متخصص به این صنف می‌افزاید: سیاست‌های اشتباه مسئولان گردشگری دركنار ورود افراد ناآگاه به صنف گردشگری به‌خصوص حرفه آژانس گردشگری باعث شد بسیاری با زیان‌های عمده مجبور به ترك بازار شوند یا اینكه با استفاده از خلأ‌های قانونی در این صنف به راهكارهایی چون اجاره كانتر یا دنیای مجازی روی آورند كه این امر علاوه بر ایجاد مشكلات عمده در گردشگری، زیان مستقیم را متوجه گردشگران كرد.
كرمانی با تاكید بر غیر‌قانونی بودن اجاره كانتر در صنف خود می‌گوید: بارها از طریق صنف یا مسئولان گردشگری ایران اعلام شده كه اجاره كانتر در آژانس‌ها غیر‌قانونی است و با متخلفان برخورد می‌شود، اما از آنجا كه مسئولان نتوانسته‌اند كنترل دقیقی بر فعالیت این مراكز داشته باشند هنوز هم شاهد این اتفاق ناخرسند در صنف یاد شده هستیم كه این امر باعث ایجاد مشكلات متعددی برای گردشگران شده است بنابراین لازم است با استفاده از ظرفیت‌های قانونی نسبت به بازنگری فعالیت آژانس‌های مسافرتی اقدام كرد و برای صدور مجوزهای جدید نیز ســختگیری‌های بیشتری داشته باشیم.

جای خالی هلدینگ‌ها
رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی ایران با اشاره به اهمیت سرمایه و قدرت مالی در صنف خود می‌گوید: بسیاری از همكاران بنده در جریان هستند كه در كشورهای موفق و پیشرفته در صادرات نامرئی یا همان گردشگری، این هلدینگ‌های بزرگ هستند كه باعث ایجاد جریان‌های متعدد گردشگران از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌شوند، ولی متاسفانه به دلیل نبود توانایی مالی در بسیاری از آژانس‌های خدمات گردشگری ایران این موضوع باعث ایجاد ضعف شده به‌طوری كه هم اكنون به گفته مسئولان گردشگری اكثر آژانس‌های خدمات گردشگری صرفا مسیر یكطرفه ارسال گردشگر را برعهده دارند.  این فعال بخش‌خصوصی گردشگری به حضور گسترده هلدیــنگ‌های بــزرگ در كشورهای گردشگر‌پذیر جهان اشاره می‌كند و می‌افزاید: در كشورمان تعداد آژانس‌های قدرتمند یا هلدینگ‌های موفق در صنعت گردشگری كه می‌توانند باعث ایجاد جریان حركت گردشگران باشد از تعداد انگشتان دست هم كمتر است، به همین دلیل نمی‌توانیم حتی با ظرفیت‌های بالای گردشگری ایران انتظار موفقیت داشته باشیم، چون جریان‌سازی دقیق و هدفمند از سوی این هلدینگ‌ها صورت نگرفته است.
كرمانی با تاكید بر كمبود نقدینگی در این صنف یعنی آژانس خدمات گردشگری تصریح می‌كند: همان‌طور كه می‌دانیم وجود نقدینگی برای برگزار‌كننده تورها می‌تواند قراردادهای مناسبی را به ارمغان بیاورد، چون این مهم قدرت چانه‌زنی را برای عقد قراردادهای بلند‌مدت میان برگزار‌كننده تور با مراكز اقامتی و سیاحتی كشور هدف ایجاد می‌كند درحالی كه امروز مشكل نقدینگی باعث شده كمتر آژانسی بتواند قراردادی قابل‌قبول منعقد كند و همین امر باعث افزایش قیمت برای گردشگران داخلی و خارجی شده است.
وی دربــاره ناهــمگونی زیرســاخت‌های گردشــگری ایران نیز می‌افزاید: اگرچه جای خرسندی است كه با رشد حدود 200 درصدی ورود گردشگران خارجی به كشورمان روبه‌رو شده‌ایم، اما با كمی دقت به دیگر اخبار مبنی ‌بر افزایش قیمت هتل‌ها یا نبود جا برای رزرو گردشگران در‌می‌یابیم هنوز از لحاظ زیرساخت‌های مورد‌نیاز آماده گسترش ورود گردشگران نیستیم، بنابراین باید همزمان با توسعه زیرساخت‌ها منتظر پذیرایی از گردشگران خارجی یا داخلی كشورمان باشیم.

سرمایه‌گذاری
 در دنیای مجازی
محمدحسن كرمانی به گسترش صنعت گردشگری در دنیای مجازی اشاره می‌كند و می‌افزاید: هم‌اكنون ایران در زمینه گسترش تجارت الكترونیك گردشگری از بسیاری از كشورهای منطقه عقب‌تر است و نیازمند سرمایه‌گذاری در این زمینه هستیم بنابراین اگر مسئولان سازمان بتوانند درخواست‌های سرمایه‌گذاری داخلی یا خارجی را به این سمت هدایت كنند بدون تردید می‌توان به آینده كار امیدوار بود.
كرمانی به سفرهای انفرادی گردشگران خارجی به ایران تاكید دارد و می‌گوید: بهتر است صرفا روی تورهای گردشگران خارجی كه وارد خاك ایران می‌شوند حساب باز نكنیم، چون گروه زیادی هم امروز در سراسر جهان به‌صورت انفرادی سفر می‌كنند كه باید برای آنها نیز بسته‌های پیشنهادی مناسب داشته باشیم درحالی كه هنوز كشورمان آماده ارائه خدمات به این افراد در دنیای مجازی نیست و اطلاعات كاملا محدودی درباره جاذبه‌های ایران در فضای مجازی برای‌شان درنظر گرفته شده است.  به‌عنوان مثال، گردشگری مجازی در مناطق باستانی نداریم یا اطلاعات مراكز اقامتی و بین راهی كاملا قدیمی است و گردشگران انفرادی یا بك‌پكرها نمی‌توانند به آنها تكیه كنند و بار سفر ببندند، در حالی كه برخی مجلات و وب‌سایت‌های خارجی هم‌اكنون به ارائه اطلاعات مربوط به گردشگری ایران پرداخته‌اند و این در شرایطی است که مسئولان و سرمایه‌گذاران ایرانی باید بتوانند نیاز گردشگران خارجی را در این زمینه تامین كنند.
از سوی دیگر، كرمانی به كنترل فضای مجازی از طریق مسئولان و مدیران سازمان گردشگری تاكید دارد و می‌افزاید: باید با استفاده از ظرفیت‌های قانونی بتوانیم جلوی فعالیت افراد غیر‌متخصص و غیر‌مجاز را در فضای مجازی بگیریم تا با این‌كار بتوانیم علاوه ایجاد فضایی امن برای تعیین مقصد سفر و دریافت خدمات گردشگری از سوی متقاضیان، اطلاعات مناسب و كارآمدی را برای گردشگران داخلی و خارجی مهیا كنیم.