«فرصت امروز» بازار یخچال های صنعتی را بررسی می کند / سرماسازها در دست انداز رکود

تنها در شهر تهران بیش از 55هزار سوپرمارکت وجود دارد که هر کدام به طور متوسط چهار یخچال فریزر صندوقی و ویترینی دارند که تحت عنوان یخچال های صنعتی نامگذاری می شوند. یعنی 55هزار را اگر در عدد چهار ضرب کنیم، به رقم 220هزار می رسیم. رقمی قابل توجهی که می تواند تکان دهنده بازار کسب وکارهایی باشد که به نوعی تولیدکننده این وسایل ضروری هستند.

حال اگر کل کشور را در نظر بگیریم، اعداد و ارقام بسیار بزرگ تری به دست می آید. از طرفی نیاز به چنین وسایلی که این روزها بیش از 60درصد اجناس هر سوپرمارکت را در دل خود جای می دهند، هر روز بیشتر از گذشته احساس می شود چون بدون آنها سلامت، پاکیزگی و اعتماد به مواد غذایی دستخوش بدگمانی های بسیار است.

این یخچال ها به طور متوسط بین پنج تا هشت سال عمر می کنند و حتی اگر دوره خریداری شان را به طور متوسط شش سال در نظر بگیریم، باز هم تولیدشان امری به صرفه به نظر می رسد. به این آمار باید، کافه ها، سفره خانه ها، فروشگاه های بزرگ زنجیره ای، کافی شاپ ها و... را اضافه کرد. وجود چنین بازاری،  «فرصت امروز» را بر آن داشت تا گزارش امروزش را به بررسی کسب وکار فعالان این حوزه اختصاص دهد.

مراکز اصلی تولید و خریدوفروش

در واقع یخچال های بزرگ و صنعتی هوای گرم را به بیرون از محیط نگهداری مواد غذایی انتقال می دهند و از این طریق دمای داخل یخچال پایین نگه داشته می شود. بیشتر یخچال های فروشگاهی برخلاف نمونه های داخلی، به گونه ای طراحی می شوند که مثل فریزر نیستند؛ چرا که در یک سوپرمارکت به دستگاه های بزرگ تر و قدرتمندتری نیاز است تا بتواند سرمایش لازم برای حجم زیادی از مواد خوراکی را که زود فاسد می شوند فراهم کند.

بنابراین اندازه این قبیل سرماسازهای صنعتی با استانداردهای خانگی فرق دارد و متناسب با موارد استفاده ای که دارند، تولید و عرضه می شوند. یخچال ها و فریزرهای غیرخانگی اعم از فروشگاهی، صنعتی، ایستاده، سوپرمارکتی، شیشه خم، فریزر خوابیده، صندوقی، فریزر ایستاده، پرده هوا و. . . با استانداردهای روز در کشور ساخته می شوند و با نمونه های نسل قبل تر خود فرق دارند. در تهران دو مرکز اصلی برای این کالاهای صنعتی و پرمصرف وجود دارد که در شرق و غرب پایتخت قرار گرفته اند.

بورس عمده و اصلی این وسایل سرمایشی صنعتی، ابتدای جاده ساوه و ابتدای جاده قدیم تهران – کرج است و مرکز دیگر در انتهای خیابان پیروزی حد فاصل خیابان نیروی هوایی و میدان کلاهدوز است که این گونه محصولات و خدمات جانبی اش را عرضه می کنند.

این واحدهای تجاری فعال علاوه بر فروش، خدمات نصب، تعویض قطعه، ارتقای سطح سرمادهی، عوض کردن شیشه و در یخچال و تعمیرات را انجام می دهند. در این مناطق، قدرت انتخاب برای خریداران این محصولات فراهم است.

تنوعی از انواع یخچال های کوتاه و بلند مناسب برای استفاده در مغازه ها، رستوران ها، فروشگاه های زنجیره ای، کافی شاپ ها وجود دارند که شامل فریزرهای خوابیده و روباز، ایستاده، دو در، جفت بغل، پرده هوا، تاپینگ فریزر بستنی، ویترینی، لوازم و تجهیزات سردخانه ای ثابت و متحرک می شوند که هر کدام از این موارد زیرمجموعه های زیادی را دارا هستند و در سایزهای مختلف از 50 تا 125 سانتیمتری تولید می شوند.

قیمت های این محصولات ضروری تابع مستقیمی از فلزات مورد استفاده در ساخت و ادواتی مثل موتور، ترموستات، سیم پیچ و دینام است که بنا به قیمت خریداری شده، در آخر کار محاسبه می شود. سازه های بیرونی مثل بدنه، درها، شیشه های قفلی و گرد دور، از داخل تأمین می شوند و لوازم اصلی برقی کاملاً وارداتی است. محصولات آلمانی، ایتالیایی، کره ای و ژاپنی گران تر هستند و طالب بیشتری دارند، و کالاهای چینی، تایوانی و هندی مرغوبیت کمتری دارند و قیمت شان پایین تر است.

چند محصول، یک کالا

مهندس محسنی، یکی از فروشندگان این راسته صنعتی است که دستی هم بر آتش تولید دارد و یکی از برندهای قدیمی ایرانی را نمایندگی می کند.

وی در خصوص فعالیت های این صنعت در کشور می گوید: این محدوده قدیمی ترین مرکز پخش محصولات برودتی صنعتی است که تأمین کننده این قسم از کالاهای مورد نیاز برای فروشگاه هاست.ساخت یخچال های صنعتی و غیرخانگی در کشور باوجود داشتن سال ها سابقه هنوز به طور کامل بومی نشده، چون لوازم اصلی مثل موتور همچنان وارداتی است و پس از گذشت مدت های زیاد، تکنولوژی تولید آن را نداریم و در این قسمت وابسته به واردات هستیم. قیمت موتور به تنهایی 25 تا 30 درصد قیمت یک یخچال معمولی ایستاده را تشکیل می دهد و برخی اقلام مثل پلی یورتان  (پلی اورتان) هم به مقدار زیاد وارد می شود.

این ماده پلیمری به عنوان نگهدارنده سرما یا گرما مورد استفاده قرار می گیرد و نوعی عایق شیمیایی بر پایه پلیمر به حساب می آید. این محصول به صورت پودر، فوم و مایع تولید می شود و نسبتا گران است. پلی یورتان  (پلی اورتان) به عنوان یک عایق بسیار مناسب شناخته شده است که کاربردهای آن با تغییر سایز و کاربرد محصول نهایی متفاوت است و برای عایق بندی صدا و سرما – گرما مورد استفاده قرار می گیرد.

وی در ادامه می گوید: چند حرفه باید فعال باشند تا یک یخچال ساخته شود. صنعت شیشه، لوازم برقی، قالب سازی، مدل سازی، یونولیت، فایبرگلاس و به تازگی کامپوزیت در تولید یک یخچال مشارکت دارند و هر کدام یک قسمت را درست می کنند. این قطعات در یک کارگاه یا کارخانه روی هم سوار می شوند.

بنا به آمار موجود، حدود 170 واحد صنعتی  (کارگاه و کارخانه) تولید یخچال های صنعتی و حجیم در کشور وجود دارد که تعدادی از این واحدها تعطیل شده اند و مابقی با کمتر از نیمی از توان اسمی خود به فعالیت ادامه می دهند. برخی از این واحدها به غیر  از موتور و مواد مصرفی، تقریباً همه چیز یخچال را تولید و خودشان هم نصب می کنند. بعضی دیگر قطعات تولیدی را برای سرهم کردن به کارگاه ها می فرستند.

واحدهایی هم هستند که فقط کار تعمیرات و تعویض را انجام می دهند و بیشتر وارد کننده قطعات برقی هستند. محسنی در مورد واردات قطعه های اصلی می افزاید: حدود 30 ، 40 سال پیش موتورهای آلمانی و ایتالیایی و حتی روسی به طور مستقیم وارد می شد. بعداً این کشورها کارخانه های خود را به کشورهای آسیای شرقی منتقل کردند.

مدتی هم این اقلام از کشورهای اروپای شرقی می آمد. تا زمان دولت نهم و دهم چینی ها جایگزین شدند و تأمین قطعات و موتور را بر عهده گرفتند. در دولت فعلی کشورهای اروپای شرقی مورد توجه قرار گرفته اند و الان بیشتر این محصولات از کشور اسلواکی و تا اندازه ای از اتریش می آید که به مراتب از نمونه های چینی و تایوانی بهتر است. در بعضی از اقلام، قطعات هندی هم هست که خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد، ولی نسبتا کیفیت خوبی دارد.

کمبود نقدینگی و رکود فراگیر

بازار فروش محصولات سرماساز صنعتی، یک بازار فراگیر است و فروش مواد غذایی و نگهداری انواع خوراکی ها بدون استفاده از یخچال  ممکن نیست. ولی تعداد فروش نسبت به قبل کمتر شده و مانند پنج، شش سال قبل نیست.

یکی دیگر از مغازه دارهای انتهای خیابان پیروزی می گوید: غیر  از مغازه دارهای خرده فروش بیشتر مشتری های ما عمده فروش ها، بنکدارها و فروشگاه های بزرگ زنجیره ای بوده و هستند. یک مغازه دار محلی شاید هر چند سال یک بار به فکر تعویض یخچال بیفتد و تا جایی که امکان دارد تعمیر می کند! پس این قبیل اصناف مشتری هدف ما نیستند و میزان خرید ما رستوران ها، کافی شاپ ها و حتی سفره خانه ها و سوپرمارکت ها هستند.

واحدهای دامداری و فرآوری شیر و لبنیات هم از محصولات حجیم تر ما استفاده می کنند. محدوده میدان کلاهدوز، جاده ساوه و شهرک های صنعتی اراک و کرج به تمامی کشور جنس می دهند و کیفیت شان هم معمولاً در یک سطح است و خیلی تفاوتی از این لحاظ و قیمت ها وجود ندارد.

این نکته را هم اشاره کنم که بعضی از شرکت های تولیدکننده محصولات لبنی، یخچال و فریزر را مستقیماً به فروشنده ها تحویل می دهند تا اقلام لبنی را بفروشند. چون مغازه دارها حاضر نیستند پول فریزر 2،3 میلیونی را بدهند. این وسایل به صورت امانی در اختیار مغازه ها قرار می گیرد. این کار هم تبلیغ شرکت تولیدکننده است و هم برای فروشنده صرفه دارد.