روی صادرات قیمه و قرمه سبزی حساب کنید

بدون تردید ردیف‌های مختلف قوطی‌های رنگارنگ مواد‌غذایی در فروشگاه‌ها و مغازه‌های نزدیک منزل توجه شما را به خود جلب کرده است درحالی که برخی از این خوراکی‌ها برای شما آشنا هستند و برخی دیگر گاهی حتی می‌تواند باعث تعجب شما باشد. به‌عنوان مثال خرید قوطی‌های رب، کنسرو ماهی یا حتی انواع کمپوت اکنون برای همه ما کاملا عادی شده اما دیدن یک قوطی کله پاچه ممکن است تعجب برخی را برانگیزد و از خود بپرسند مگر کسی کله‌پاچه کنسروی هم می‌خورد؟ پاسخ سوال شما مثبت است چون اکنون با روند تغییر سبک زندگی بسیاری از ساکنان این کره‌خاکی به‌ویژه در کشورهای درحال توسعه یا توسعه‌یافته صنعت غذاهای بسته‌بندی رونقی غیرقابل تصور به خود دیده و هر روز بزرگ‌تر از دیروز با فناوری‌های نوین در حال حرکت است؛ به‌صورتی که در برخی از کشورها به‌ویژه کشورهای آسیای جنوب شرقی شما می‌توانید نیمروی آماده نیز در بسته‌بندی‌های مختلف بخرید و فقط آن را کمی گرم کنید و مصرف کنید.

***

بزرگ‌نیا، از فعالان صنف تولید غذاهای کنسرو شده:
مخاطبان ما نسل جوان هستند

چنین است که اردلان بزرگ نیا، یکی از فعالان صنف تولید غذاهای کنسرو شده درباره مخاطبان این نوع غذاها به خبرنگار ما می‌گوید: به‌طورکلی با توجه به ذائقه مردم ایران، مخاطبان غذاهای بسته‌بندی شده آماده در کشورمان مورد توجه قشر کارمندان و جوانان و دانشجویان است، چون این گروه‌ها فرصت طبخ غذا در منزل نداشته و ترجیح می‌دهند نیازهای خود را برای غذاهای مورد علاقه از طریق کنسروها و غذاهای آماده برطرف کنند.

بزرگ نیا در ادامه اضافه می‌کند: امروز غذاهای کنسروی از کلیشه نوستالژیک ذهنی بسیاری از ما تغییر کرده و با تنوع گوناگون می‌تواند نیازهای متفاوتی را پاسخ دهد و صرفا محدود به تن ماهی یا کنسرو لوبیای خودمانی نیست. به‌صورتی که امروزه حتی محبوب‌ترین خوراک‌های ایرانی را می‌توان در بسته‌بندی‌های مختلف آماده سرو از نزدیک‌ترین فروشگاه منزل یا محل کار تهیه کرد.

این فعال صنفی با اشاره به تغییر روش تهیه و بسته‌بندی‌های جدید تصریح کرد: بدون تردید اکثر ما هنگامی که کلمه کنسرو را می‌بینیم یا می‌شنویم همان قوطی‌های فلزی استوانه‌ای شکل را که از گذشته دیده‌ایم، به خاطر می‌آوریم درحالی که امروز نحوه بسته‌بندی غذاهای آماده کاملا متفاوت شده و برای مصارف مختلفی در نظر گرفته شده‌اند که در برخی موارد حتی بسته‌بندی غذاها به‌صورت خودگرمایشی است که در موارد خاصی مثل کوهنوردی و حتی بحران‌های طبیعی بدون هرگونه شعله غذای گرم برای مخاطبان آماده مصرف می‌شود. این درحالی است که براساس نیاز بسیاری از جوامع امروز، بسته‌بندی‌های پلیمری یکی از مهم‌ترین نوع بسته‌بندی غذاهای آماده شده است و خریدار می‌تواند با چند دقیقه استفاده از دستگاه مایکروویو غذای آماده شده خود را گرم و مصرف کند.

بزرگ نیا به‌عنوان یکی از مدیران صنایع غذایی کامچین بر امتیازات بسته‌بندی‌های جدید تاکید کرده و می‌گوید: همان‌طور که قبلا گفته شد امروز اکثر غذاهای آماده در بسته‌بندی‌های چندلایه پلیمری فرآوری می‌شود و با توجه به فرآیند پاستوریزه و ضدعفونی کردن، هیچ‌گونه مواد نگه‌دارنده‌ای به آنها اضافه نمی‌شود درحالی که ماندگاری بالایی دارند و همین موضوع باعث شده تا مشکلاتی که در گذشته به لحاظ بهداشت و سلامت در مورد کنسروها داشتیم کاملا برطرف شده و بدون مضرات مواد نگه‌دارنده غذا با ماندگاری بالا روانه فروشگاه‌ها شود.

هر جا ایرانیان باشند غذای بسته‌بندی ایرانی وجود دارد

وی درباره صادرات غذاهای بسته‌بندی شده معتقد است: با توجه به اینکه تنوع غذایی ایرانیان بسیار بالاست و برخی مواد اولیه طبخ خانگی آنها خارج از مرزهای ایران وجود ندارد امروز هر نقطه از جهان که ایرانیان ساکن آن باشند تولیدات این‌چنینی صادر می‌شود اما نکته اینجاست که این صادرات هدفمند و دارای پشتوانه نیست و کاملا به‌صورت سنتی انجام می‌شود و باید برای توسعه آن فعالیت‌های مناسبی صورت گیرد.

بزرگ نیا همچنین با اشاره به نحوه سفارش محصولات صادراتی این نوع غذاها اظهار می‌کند: براساس آنچه اشاره شد هرجایی که ایرانیان حضور دارند غذاهای خورشتی و غذاهای سنتی ایرانی صادر می‌شود اما روند صادرات این‌گونه نیست که براساس بازاریابی صورت گرفته باشد بلکه این سوپرمارکت‌های ایرانی هستند که از آن منطقه خاص متناسب با نیازشان با سازندگان ارتباط برقرار کرده و سفارش می‌دهند. بنابراین حجم کم و کاملا سنتی صادرات اکنون باعث شده تا میزان ارزآوری این صنعت برای کشورمان بسیار پایین باشد، درحالی که صنعت غذای بسته‌بندی جایگاهی ارزنده برای توسعه بسیار بالا در میان صنایع دیگر دارد و نباید صرفا به غذاهای ایرانی اکتفا کنیم.

این فعال صنفی درباره مشکلات صادرات این‌گونه غذاها افزود: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صادرات این‌گونه غذاها قوانین بسیار سخت ورود محصولات غذایی و گوشتی به برخی مناطق مثل کانادا، استرالیا، کره جنوبی یا دیگر نقاط جهان است که در بسیاری از این کشورها محصولات گوشتی اجازه ورود ندارند این درحالی است که می‌توان با استفاده از ارتباطات گسترده میان کشورها و همچنین دریافت مجوزهای لازم از نظر کنترل کیفیت و بهداشت موردنظر آن منطقه به این‌گونه صادرات روند صنعتی داد و از این صادرات سنتی خارج شد. به عقیده وی مهم‌ترین راه توسعه صادرات غذاهای بسته‌بندی شده ایران متناسب با توان موجود، شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی در این زمینه است و باید برای آن برنامه‌ریزی کرد.

تولید غذاهای بسته‌بندی؛ زنجیره‌ای از اشتغال

بزرگ‌نیا در ادامه به تعداد واحدهای صنفی تولید غذاهای بسته‌بندی اشاره و تصریح کرد: در بسیاری از آمارها آمده اکنون کشورمان نزدیک به 2500 تولیدکننده کنسرو دارد و بسیاری معتقدند این تعداد واحد صنفی برای کشورمان چون صادرات محدود است و نیازی نیست، درحالی که نباید فراموش کنیم غذا یعنی ذائقه و تنوع، بنابراین صنعت بسته‌بندی غذا یا تولید غذا به عقیده من هیچ محدودیتی نداشته و ندارد و تعداد واحدهای صنفی در این زمینه نیز نمی‌تواند مختص تعدادی محدود تعیین شود بلکه مدیریت بازاریابی و البته انتخاب محصولات متناسب با بازار هدف می‌تواند عاملی در توسعه واحدهای صنفی باشد.

به عقیده وی افزایش توان تولید واحدهای صنفی در امر تولید غذاهای بسته‌بندی و فراهم کردن زمینه صادرات می‌تواند زنجیره‌ای از اشتغالزایی را برای کشورمان به ارمغان آورد و این تصور که کل کار مکانیزه است بسیار اشتباه است چون چرخه تولید مواد اولیه تا فروش در فروشگاه اشتغالزایی بالایی دارد. این درحالی است که براساس آمار سالانه رقم قابل توجهی از محصولات زراعی بنا به دلایلی به ضایعات تبدیل می‌شود درصورتی‌که بخش قابل توجهی از این مواد قبل از فساد می‌تواند در صنایع این‌چنینی فرآوری و با ارزش افزوده بالا روانه بازارهای هدف شود به‌صورتی که زنجیره‌ای از اشتغالزایی در مزارع تا کارخانه‌ها و فروشگاه‌ها را برای اقتصاد ایران ایجاد کند.

***

دبیر سندیکای کنسرو ایران مطرح کرد
فرهنگ‌سازی؛ نیاز اصلی صنف

اما در کشورمان ایران که رنگ ولعاب غذاهایش زبانزد خاص و عام شده این صنعت تقریبا نوپاست و هنوز نمی‌توان آن را جزو سبک زندگی مردم دانست درحالی که صنعت بسته‌بندی غذا در این منطقه روبه گسترش و توسعه است. اما قفسه‌های سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های ریز و درشت مواد‌غذایی در سطح شهر از رونق روزافزون این غذاهای بسته‌بندی شده در میان مردم حکایت دارد. به همین دلیل در این زمینه شرکت‌هایی وارد عمل شده‌اند و غذاهایی از این دست را روانه بازار کرده‌اند.

سیدمحمد میررضوی، دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: همان‌طور که می‌دانید مردم ایران براساس فرهنگ تازه خوری از گذشته‌ها تا امروز بیشتر ترجیح می‌دهند در زمینه خوراک خود از مواد تازه و باکیفیت استفاده کنند. از این رو فرهنگ استفاده از غذاهای آماده و کنسرو شده هنوز به معنای واقعی در کشورمان رشد نداشته و امروزه فرهنگ‌سازی را می‌توان یکی از نیازهای اصلی این صنف برای رشد و توسعه شایسته معرفی کرد.

میررضوی در ادامه با اشاره به کاربرد اصلی غذاهای کنسروی افزود: همه می‌دانیم بحث غذاهای کنسرو شده از ابتدا برای شرایط خاص بوده و براساس شرایط معمول طراحی نشده است. بنابراین اصولا غذاهای بسته‌بندی شده برای شرایط اضطراری مانند جنگ، حوادث غیرمترقبه، گردشگری یا حتی امدادرسانی بوده اما امروز با توجه به تغییر سبک زندگی بسیاری از مردم کره زمین این نوع غذاها به‌عنوان فرهنگ غذایی آنها تبدیل شده‌اند و در پاره‌ای از موارد در ایران نیز کمی ذائقه مردم در این زمینه متفاوت شده است. این مقام صنفی درباره تغییر ذائقه مردم ایران این‌گونه توضیح می‌دهد: همه می‌دانیم اکنون برخی خانواده‌ها برای تامین منابع مالی خود مجبور به فعالیت خارج از منزل هستند. بنابراین فرصت پخت و پز در پاره‌ای از موارد برای آنها محدود شده که شاهد مثال آن افزایش کترینگ‌ها یعنی فروشندگان غذای بیرون بر است. اما دسترسی به این کترینگ‌های غذای خانگی برای همه امکان‌پذیر نیست و اینجاست که غذاهای کنسروی اهمیت یافته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

وی با اشاره به توسعه صنعت کنسروسازی کشورمان می‌افزاید: هرچند یکی از معضلات موجود در بسیاری از صنایع کشورمان بحث آمار است و این سندیکا نیز از آن محدوده خارج نیست اما با توجه به توسعه صنعت کنسروسازی در کشورمان باید در نظر داشته باشیم اکنون ایران در شرایط بسیار مناسبی قرار دارد و توان کشور به‌صورتی است که می‌تواند در صورت اتخاذ سیاست‌های صحیح از جانب تولید تمام نیاز ایران را تامین کند و تقریبا وابستگی اندکی هم به خارج خواهد داشت.

به گفته دبیر سندیکای صنایع کنسرو، در حال حاضر، ۶۰درصد از کارخانه‌های کنسروسازی کشور فعال هستند و ۴۰درصد بقیه به دلیل مشکلاتی مانند تامین نقدینگی با توقف تولید روبه‌رو شده‌اند. برخی برندهای معروف با تمام ظرفیت خود فعال هستند و کارخانه‌های دیگر نیز با ۶۰ تا ۷۰درصد ظرفیت خود فعالند.

میررضوی به اهمیت تامین منابع مالی برای فعالیت واحدهای صنفی یاد شده تصریح کرد: واحدهای تولیدی که در بحث غذاهای بسته‌بندی‌شده به غیر ‌از کنسرو ماهی فعالیت دارند، به‌صورت آر.‌اند.دی فعالیت می‌کنند و دارای واحدهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی مجهزی هستند از این رو، این واحدها به سرمایه در گردش بسیار بالاتری از واحدهایی مانند تولیدکنندگان رب گوجه یا حتی کمپوت نیاز دارند.

***

عضو هیات مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران:
آمار دقیق نداریم

نداشتن آمار، حتی آمار تقریبی در بسیاری از گوشه‌های اقتصاد ایران رفته‌رفته به یک معضل تبدیل می‌شود. جالب‌تر از این اذعان مسئولان هر صنف و بازاری بر نبود آمار است. حال سوالی که ایجاد می‌شود این است که اگر هیچ‌گونه آماری از فضای کسب وکار در دست نیست، مجوزهای تولید بر چه اساسی صادر می‌شوند؟ آیا نتیجه راه رفتن بر لبه حدس و گمان چیزی جز شکست‌ها و تعطیلی‌های فراوانی است که همه ساله گریبان‌گیر بسیاری از واحدهای تولیدی و فروشگاهی می‌شود؟ کسی به‌سخنانی از این دست جواب روشنی نمی‌دهد. بلکه تنها با لبخندی پهن و بی‌امتداد می‌گویند: آمار دقیقی در این مورد نداریم.

در این ارتباط و در مورد موضوع گزارش امروزمان ابوالحسن خلیلی، عضو هیات‌مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی با اشاره به مشکل کمبود آمار تولید و صادرات غذاهای بسته‌بندی شده به «فرصت‌امروز» می‌گوید: یکی از مهم‌ترین موارد در هر صنعت مربوط به آمار و اطلاعات دقیق تولید و فروش آن اس. درحالی که اگر بخواهیم اطلاعات مناسبی درباره غذاهای آماده و بسته‌بندی شده در اختیار داشته باشیم، واقعا امکان‌پذیر نیست چون براساس اطلاعات موجود کنسروهای مختلف مثل کنسرو لوبیا و تن ماهی در قالب غذاهای آماده قرار گرفته‌اند. بنابراین نمی‌توانیم اطلاعات دقیقی از غذاهای بسته‌بندی شده در اختیار داشته باشیم.

عضـــــوهیـــــات‌مــــدیــره کــانــون انجمن‌های صنایع غذایی در ادامه می‌افزاید: نبود آمار دقیق در کشورمان از این گروه تولیدات درحالی است که براساس آخرین آمار ارائه شده از سوی مجامع بین‌المللی صنعت غذاهای پروسس‌شده (غذاهای آماده خوراک و فریزشده) در جهان 930میلیون دلار گردش مالی داشته و حجم خرید آن هم 2میلیون و 300هزار‌تن تا پایان سال 2015 میلادی است. با بررسی و تحقیق درباره این اطلاعات درخواهیم یافت این صنعت نسبت به دوره پنج سال گذشته با رشدی معادل 10درصد مواجه بوده است که اگر این مورد را در بازار کشورمان درنظر داشته باشیم درخواهیم یافت جایگاه مناسبی برای سرمایه‌گذاری داریم.

این مقام صنفی درباره بازارهای هدف مناسب در این زمینه تصریح کرد: ایالات‌متحده یکی از بزرگ‌ترین کشورهای مصرف‌کننده غذاهای آماده و کنسرو شده است که تولیدات خود کشور تقریبا نیازهای داخلی را تامین کرده اما نکته جالب این است که اکنون اتحادیه اروپا به‌عنوان یکی از بازارهای هدف مناسب برای غذاهای آماده و بسته‌بندی شناخته شده است.

خلیلی به بازاریابی‌های صورت گرفته در این زمینه اشاره کرده و می‌گوید: همان‌طور که می‌دانیم پذیرش غذاهای کنسروشده در اقصی نقاط جهان کاملا بستگی به ذائقه آنها دارد و در کشورمان هم غیر‌ از این نیست اما یکی از فعالیت‌های جالبی که برای انتشار و شناساندن این نوع غذاها به دیگر بازارهای بین‌المللی انجام گرفته این است که فروشگاه‌هایی در ترمینال‌های فرودگاهی تدارک دیده شده تا با رسیدن این‌گونه غذاهای بسته‌بندی به دیگر نقاط جهان از طریق مسافران زمینه صادراتی آن نیز به‌صورت ایجاد تقاضا در بازار هدف ایجاد شود که تجربه مناسبی در این زمینه بوده است.