راه‌ چاره جستن به کارآفرینی‌ام منجر شد

آیدا محققین متولد 1365 در تهران است؛ مدیرعامل شرکت پرتو تاپ رایان و صاحب امتیاز دو برند پروتاپ و رهبان الکترونیک است. محققین دانش آموخته مقطع کارشناسی گرایش سخت‌افزار بوده و زمینه فعالیتش شبکه فنی و مهندسی در حوزه طراحی سیستم‌های کامپیوتری و الکترونیکی است. محققین توانسته شبکه گسترده خدمات پس از فروش را در کلیه استان‌ها ایجاد کند. از سال 1387 فعالیت خود را در حوزه طراحی بردهای الکترونیکی، تعمیر و نگهداری سیستم‌های دیجیتالی و کامپیوتری آغاز کرده و به علت نبود دانش کافی و ارائه پشتیبانی فنی در داخل کشور، خدمت پشتیبانی و گارانتی واقعی را در کشور، برای نخستین بار بومی‌سازی کرده است.

طبق گفته‌های این بانوی کارآفرین، استفاده از تکنیک مهندسی معکوس و تحلیل تکنولوژی‌های پیشرفته، همگام با متدهای روز جهان، در سیستم‌های مذکور سبب جلوگیری از خروج ارز، صرفه‌جویی در زمان، ارائه خدمات حرفه‌ای در شأن مشتریان ایرانی و از همه مهم‌تر تولید و صادرات دانش مذکور می‌شود. از آنجا ‌که بر توانمندی بانوان باور داشته، همواره سعی بر شکوفایی و حضور پررنگ آنان در عرصه کار و اشتغال داشته است.

تاکنون بیش از 10شعبه در کشور با دو برند «پروتاپ» و «رهبان الکترونیک» راه‌اندازی کرده و در حال حاضر به آماده‌سازی و راه‌اندازی شبکه خدمات یکپارچه در کلیه استان‌ها با همکاری سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی جهت اشتغال پایدار 374 نفر از بانوان متخصص در کل کشور مشغول است و تاکید بسیار بر اشاعه فرهنگ کارآفرینی دارد.

با توجه به رشته تحصیلی‌شاید حدس چگونگی شکل‌گیری ایده کسب وکارتان خیلی سخت نیست. اما می‌خواهم خودتان در این مورد توضیح بیشتری بدهید و انگیزه‌تان را از راه‌اندازی کسب وکاری مستقل بیان کنید و اینکه بفرمایید آیا در این زمینه الگو یا نمونه خارجی داشته‌اید؟

اگر در سال‌های آغازین فعالیتم این سوال را می‌پرسیدید می‌توانستم در چند کلمه آن را خلاصه کنم اما حالا که به پشت سرم نگاه می‌کنم، ده‌ها دلیل را پیش روی خود می‌بینم. همه ما در مسیر زندگی موانعی را بر سر راه خود داریم و هر کدام روشی برای مقابله با آن برمی‌گزینیم. برخی وجود مشکلات را توجیهی بر جلای وطن می‌دانند، برخی نیز هدف خود را فراموش کرده و از حرکت می‌ایستند. گروهی هم به مقابله برمی‌خیزند و راه چاره‌ای می‌سازند. من خود را در گروه سوم می‌بینم. هر مشکلی پنجره‌ای است رو به دنیای جدید.

کسب‌و‌کار من نیز پاسخی به خلأ و مشکلات پیش آمده در کشور است؛ تبدیل دانش روز کشورهای پیشرفته به دانش بومی، با کمک مهندسان هوشمند ایرانی، مدیریت دانش جهت تامین نیازهای مربوطه و در نهایت خلق محصولی ایده‌آل. وجود نمونه مشابه خارجی کمک شایانی بود در راستای تطبیق توقعات داخلی با آنچه امروزه مشتری‌مداری می‌نامند.

فضای کسب وکار ایران را برای کارآفرینی چطور می‌بینید؟ بخصوص برای خانم‌ها و به‌ویژه در این حوزه؟

بهتر است در مورد دو مقوله کسب و‌کار و کار آفرینی قائل به تفکیک شویم. برای ایجاد یک کسب‌و‌کار سالم، وجود ثبات اقتصادی، در زمره نیازهای حداقلی قرار می‌گیرد. اما در کارآفرینی، علاوه بر وجود یک زیرساخت مالی مناسب، نیاز به حفظ حقوق معنوی آنچه آفریده‌‌ایم، غیرقابل انکار است. با توجه به اخبار این روزهای کشورمان، پیش‌بینی می‌کنم فضای اقتصادی، پویا و نوین را تجربه خواهیم کرد که می‌تواند امیددهنده روزهای روشن در کسب وکار باشد.

اما در مورد کارآفرینی باید وسیع‌تر بنگریم. با توجه به سند توسعه چشم‌انداز 1404، تاکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم و صادرات به خارج از مرزهای کشور، فرصت مناسبی برای ورود به بازارهای نوین مهیا خواهد شد. در مورد کار خانم‌ها هم باید اضافه کنم که ایجاد شغل پایدار برای بانوان نیازمند بستر قانونی مناسب است و حضور ارزشمند زنان توانمند، در انتخابات پیش روی مجلس، اطمینان بیشتری نسبت به تحقق این مهم ایجاد کرده است.

توضیحی در مورد محصولی که تولید می‌کنید بفرمایید و اینکه آیا این محصول قابلیت صادرات هم دارد و آیا ارزآوری آن بررسی شده است؟

محصولات ما به چند دسته تقسیم می‌شوند، بخشی تجهیزات فناوری اطلاعات (زیرساختی و بالادستی) است که واردکننده این‌گونه تجهیزات هستیم. برخی خدمات فنی و مهندسی است که کاملا بومی شده و توسط متخصصانی که اکثرا خانم هستند، در حال انجام است و برخی طراحی راهکارهای جامع سازمانی است که ترکیبی از سخت‌افزارهای گاه تولیدی و نرم‌افزارهای برخط (آنلاین) تصمیم‌یار است.

سرمایه اولیه شما چقدر بوده و در این زمینه چه حمایت‌های خانوادگی یا سازمانی از شما شده است؟

سرمایه اولیه من تلاش و پشتکارم بود و باور به اینکه در سایه کار تیمی، نتیجه‌ای فراتر از توقع حاصل می‌شود. البته به شرط پایبندی به اصول و قواعد آن. قطعا نقش خانواده در این مقوله حائز اهمیت است. هر آنچه از راهکارهای برون رفت از بحران‌ها تا به امروز می‌دانم، ماحصل نقش پررنگ و کلیدی خانواده است.عبور از شش چالش بنیادی سال‌های گذشته، بدون حمایت، دلگرمی و پشتیبانی پدر و مادرم امکان‌پذیر نبود.

و شاید جالب باشد بدانید، مجموعه شرکت‌های ما، توسط من و همسرم اداره می‌شود و در گروه کسب وکارهای خانوادگی است که تاثیر زیادی نیز در موفقیت مجموعه ما داشته است. پیشنهاد من به مشتاقان کارآفرینی این است که با تحقیق و مطالعه واقع‌گرایانه و با اتکا به داده‌های حقیقی، فعالیت خود را آغاز کنند و همچنین در پیشبرد و توسعه کسب وکار می‌توان از مشاوران زبده و امین به‌عنوان تسهیل‌گر بهره برد. بهبود در رفتارهای فردی و نحوه برخورد با مشکلات از عوامل کلیدی اولیه است.

مهم‌ترین مشکلات حوزه کاری شما چیست و چه چیزی موجب می‌شود که آنها را پشت سر بگذارید. در واقع ابزارهای شما برای عبور از مشکلات چیست و اینکه چه شگردهای مدیریتی برای کنترل اوضاع و پیشبرد به‌کار می‌گیرید؟

اجازه دهید مشکلات را به چند دسته تقسیم کنم، اول مربوط به قوانین و مقررات کلی کشور است که به نظر من در جهت تسهیل‌گری، تشویق یا کمک به بخش خصوصی طراحی نشده است. دوم رقابت در فضای غیر‌عادلانه و تبعیض‌آمیز با ویژه‌خواران است و سوم عدم ثبات و رکود شدیدی است که سال‌ها است سایه آن بر اقتصاد ما سنگینی می‌کند. رویکرد ما برای بهبود عملکرد کسب وکارمان به عبارتی سودآوری سازمان‌مان، توسعه چابکی مورد نیاز برای شناسایی و دریافت سریع‌تر فرصت‌ها از رقبا است.

اهمیت چابک شدن شرکت ما این است که سازمان توانایی انطباق سریع را دارد و هرگز به دلیل دست و پنجه نرم کردن با بهبودها و پیشرفت‌های اقتصادی سیار، بزرگ نمی‌شود. برای تحقق این چابکی ما به‌شدت از فناوری اطلاعات بهره جستیم و نتیجه آن آنقدر موفقیت آمیز بوده است که اکنون مشغول انتقال تجربیات خود به سایر شرکت‌ها هستیم.

اوضاع کلی کسب وکاری از نوع فعالیت شما در ایران به چه صورت است و مشتریان شما چه کسانی هستند؟

تحریم‌ها و رکود اقتصادی اثر خود را به‌شدت بر کسب‌وکار ما نیز گذاشته است که امیدواریم و سیگنال‌های مثبتی در آینده دریافت کنیم. مشتریان ما اکثرا سازمان‌ها و ارگان‌ها، وزارتخانه‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های خصوصی متوسط و بزرگ هستند.

میزان اشتغال‌زایی شما چقدر بوده و در مورد گستردگی کارتان توضیح بدهید؟ خانم‌ها‌ چه میزان از نیروهای شما را تشکیل می‌دهند؟

به همان دلایلی که در مورد تحقق چابکی در سوالات پیشین شما تشریح کردم، کارآفرینی ما  اکثرا به‌صورت غیرمستقیم است. با شرکت‌های زیادی همپیمان استراتژیک هستیم و تقریبا با این روش بیش از 40نفر از کسب‌و‌کار ما ارتزاق می‌کنند. بیش از یک‌سال است که در تلاش هستیم از ظرفیت دولتی استفاده کنیم تا در حوزه خدمات پس از فروش نیز 400نفر خانم را جذب به کار کنیم.

آیا به‌عنوان یک زن حس کرده‌اید که در مسیر کاری‌تان تنگناهای بیشتری نسبت به مردان دارید؟

بله. شاید قابل تامل باشد که بخشی از این تبعیض به زنان، توسط خود زنان نیز اعمال می‌شود و ترجیح می‌دهند در حوزه تکنولوژی‌های برتر که زمینه کاری من است، بیشتر از مهارت‌های آقایان استفاده کنند.

چه ویژگی شخصیتی خود را مدیون کارآفرینی خود می‌دانید و فعالیت اقتصادی چه تاثیری بر زندگی شخصی شما و شخصیت شما داشته است؟

کارآفرینی، روحیه جنگجویی و تلاشگری من را بسیار تقویت کرده است. اکنون که خود را با شرایط قبل از شروع کار مقایسه می‌کنم، می‌بینم که به‌طور اساسی، نحوه برخوردم با مسائل متفاوت شده است. بسیاری از رخدادهایی که برخورد با آنها برایم ناخوشایند بود سعی می‌کردم به هر طریقی که شده آن را دور بزنم یا از کنار آن بگذرم. اما امروز که مسئله را تحلیل می‌کنم، استراتژی حمله را انتخاب می‌کنم و مسئله را از پیش پای خود برمی‌دارم.