دست‌های خالی تولیدکنندگان برای تبلیغات تجاری

وقتی صحبت از تبلیغات می‌شود نخستین چیزی که در ذهن هر کسی می‌آید چیست؟! پاسخ به این سوال شاید به اندازه تمام انسان‌های روی کره خاکی متفاوت باشد. چرا که هر فردی یک برند یا تصویر را به دلیلی در ذهنش حک کرده که شاید برنده این بازی صاحب آن برند یا نام تجاری باشد چرا که صاحب برند با تبلیغی موثر توانسته ملکه ذهن مخاطب شود. یک ضرب المثل عامیانه هست که می‌گوید اگر قصد دارید پنج‌تومان در کاری سرمایه‌گذاری کنید چهارتومان آن را صرف تبلیغ و یک تومان باقی مانده را صرف تولید کنید! میزان اثرگذاری تبلیغ در فروش محصول یا ارائه خدمت را می‌توان در همین جمله خلاصه کرد.

البته ما در صفحات دیگر روزنامه در خصوص بحث‌های تبلیغات و بازاریابی به تفصیل به موضوعات بسیاری می‌پردازیم و در گزارش امروز بنا نداریم از مزایای تبلیغ و تاثیرگذاری آن در دنیای مدرن بگوییم، بلکه هدف از ارائه این گزارش بررسی شرایط و بازار کار متولیان تبلیغات یا همان شرکت‌های طراحی و تبلیغات است. به‌گونه‌ای که ببینیم فعالیت در بازار تبلیغاتچیان چگونه بررسی می‌شود و آیا با وضعیت بازارها و شرایط اقتصادی کنونی تولیدکنندگان، این کسب‌و‌کار می‌تواند کسب‌و‌کاری درآمد زا و سودآور باشد یا خیر؟

دنیای تودرتوی تبلیغات

در دنیای امروز که هر سمتی سرتان را بچرخانید ردپایی از تبلیغات را می‌بینید ورود به بازار تبلیغات اصولی و تاثیرگذار، کار مشکل و حرفه‌ای به نظر می‌رسد، در واقع به سرانجام رساندن یک تبلیغ خوب با استفاده از مجرای مناسب به آن، کار هر کسی نیست و همین‌جاست که نقش تبلیغاتچیان نمایان می‌شود و در بین صدها یا شاید هزاران آژانس تبلیغاتی تنها تعداد کمی از آنها به‌صورت حرفه‌ای فعالیت می‌کنند اما در مجموع صاحبان شرکت‌های طراحی و تبلیغات مسئولیت بزرگی را به عهده دارند، بررسی بازار و مخاطب‌شناسی، داشتن یک تیم حرفه‌ای برای طراحی، شناخت رسانه‌ها و در دست داشتن آنها همگی به عهده آژانسی است که تولیدکنندگان خود را به آنها می‌سپارند.

مجراهای درآمدزایی شرکت‌های طراحی و تبلیغات

شرکت‌های تبلیغاتی از سه مجرای اصلی درآمد خود را تامین می‌کنند که مختصرا می‌توان از آنها یاد کرد.  مشاوره تبلیغاتی و ارائه راهکار برای انجام روش‌های تبلیغی، نخستین بخش از خدمات شرکت‌های تبلیغاتی به شمار می‌آید که می‌تواند با ارائه نظرات کارشناسی و اثربخش به خوبی برای صاحبان شرکت درآمدزا باشد. مخاطب‌شناسی، نیازسنجی بازار و ارائه راهکار و روش برای تبلیغ تاثیر‌گذار توسط آژانس به تولیدکننده داده شده و بابت آن حق مشاوره دریافت می‌شود. بخش دوم خدماتی که این آژانس‌ها ارائه می‌دهند، در خصوص طراحی طرح، لوگو یا تیزر و آگهی‌های تبلیغاتی است که یکی از اصلی‌ترین مجراها برای کسب درآمد این شرکت‌ها به حساب می‌آید. در واقع مسئله‌ای که در دنیای امروز بسیار مورد توجه صاحبان کالا و خدمات است همین بحث طراحی خلاقانه لوگو و طرح است که روز به روز هم به اهمیت و تاثیرگذاری آن پی می‌برند و حاضرند هزینه بیشتری برای آن پرداخت کنند. به‌گونه‌ای که حتی در سطح دنیا برخی شرکت‌های طراحی جزو گران‌ترین و درآمدزا‌ترین کسب‌و‌کارها به شمار می‌آیند. شرکت‌های طراحی بعضا به‌صورت مستقل از آژانس‌ها فعالیت می‌کنند.

بخش سوم خدماتی که این شرکت‌ها ارائه می‌دهند اجاره دادن رسانه به تولیدکنندگان است، این رسانه‌ها که شامل رسانه‌های محیطی، رسانه‌های مکتوب و رسانه‌های تصویری هستند توسط آژانس از زیباسازی، نشریات و صداوسیما اجاره می‌شوند و سپس در اختیار صاحبان برند قرار می‌گیرند.

سرمایه‌های اصلی انسانی‌اند

الهام نورس، مدیر شرکت تبلیغات سیما شهر که در حوزه تبلیغات محیطی سال‌های زیادی است که در سطح تهران فعالیت می‌کند، در خصوص تاثیر تبلیغات محیطی به «فرصت امروز» می‌گوید: به نظر من بازار امروز تبلیغات در تهران اشباع شده و اگر سرمایه‌گذار جدید حرف تازه‌ای برای گفتن نداشته باشد و بخواهد دنباله‌رو سایر آژانس‌های تبلیغاتی دیگر باشد نمی‌تواند سرمایه‌گذاری مطمئن و درآمد‌زایی انجام دهد. وی معتقد است تاثیر تبلیغات محیطی به مراتب از سایر روش‌های تبلیغاتی بیشتر است.

همچنین نورس در خصوص بحث سرمایه‌گذاری در راه‌اندازی یک آژانس تبلیغات محیطی می‌گوید: راه‌اندازی چنین شرکتی بیشتر از اینکه به سرمایه مالی نیاز داشته باشد، به نیروی انسانی کارشناس و خدمات مناسب به مشتریان نیاز دارد. یعنی شما برای راه‌اندازی یک شرکت تبلیغاتی تنها به یک مجوز از وزارت ارشاد و یک دفتر کار 50‌متری نیاز دارید. اما هنر اینکه بتوانید طرح‌های مناسبی به مشتری ارائه کنید و بیلبوردهای بیشتری برای مشتری در اختیار داشته باشید، کار مشکلی است.

مدیر این شرکت در خصوص حداقل نیروی مورد نیاز برای یک دفتر تبلیغاتی این‌گونه می‌گوید: در کوچک‌ترین حالت شما به یک‌نفر طراح حرفه‌ای، یک‌ بازاریاب، یک‌حسابدار، یک مسئول دفتر و در نهایت یک مدیر کاربلد نیاز دارید تا بتوانید وارد بازار کار شوید.

چرخ‌های اقتصاد باید بچرخد

نورس در خصوص آینده بازار شرکت‌های تبلیغاتی می‌گوید: همه چیز بستگی به وضعیت اقتصادی کشور دارد چرا که صاحب برند باید تولید و فروش داشته باشد و درآمد کسب کند تا از درآمدهای حاصله به فکر رقابت و تبلیغ بیفتد. اگر چرخ‌های اقتصاد بچرخد صاحبان برند به میزانِ تاثیرگذاریِ تبلیغات واقف‌اند و خود به سمت تبلیغاتچیان می‌آیند اما این رکود اقتصادی که طی این چند سال دامنگیر بازارهای ایران بوده بالطبع باعث پیشرفت و توسعه بازار تبلیغات نمی‌شود.

گشایش درها شاید با ورود سرمایه‌گذاران خارجی تحقق یابد

رضا اسلام‌پناه، کارشناس تبلیغات و مدیر خلاقیت شرکت پلاس در خصوص بازار آژانس‌های تبلیغاتی در ایران می‌گوید: در حال حاضر، با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و تولیدکنندگان داخلی، فعالیت‌های تبلیغاتی کاهش یافته و شاید وضعیت کنونی چندان مناسب سرمایه‌گذاری‌های جدید آژانس‌ها نباشد. اما به هر حال زمزمه‌هایی از رونق اقتصاد و ورود سرمایه‌گذاران خارجی شنیده می‌شود که می‌تواند موجب خروج وضعیت کنونی تبلیغات در کشور باشد. اسلام پناه تصریح می‌کند: با فرض اینکه این تولیدکنندگان با آژانس‌های تبلیغاتی خود وارد کشور شوند برای مباحث اجرایی به نیروهای بومی و فعالان باتجربه این عرصه نیاز دارند که می‌تواند بازار آژانس‌ها یا فعالان داخلی را رونق ببخشد.

فروش رسانه، سودآورترین فعالیت آژانس

وی معتقد است بخش اصلی درآمدزایی و سرمایه‌گذاری آژانس‌های تبلیغاتی در بحث فروش رسانه است و مباحث ارائه مشاوره و طراحی در آژانس‌ها چندان پررنگ نیست و سرمایه اصلی صاحبان آژانس در بحث خرید و اجاره رسانه صرف می‌شود که میزان این سرمایه تعیین‌کننده جایگاه و قدرت آژانس است، بعضا هم برخی آژانس‌ها با هم پکیج‌های رسانه‌ای را خریداری می‌کنند و به‌صورت مشارکتی با هم فعالیت می‌کنند. وی در خصوص مشکلات آژانس‌های تبلیغاتی می‌گوید: تولیدکنندگان ما هنوز به معجزه تبلیغات حرفه‌ای ایمان ندارند و سعی می‌کنند از منابع در دسترس خود برای فعالیت‌های‌شان بهره بگیرند، مثلا روآوردن تولیدکنندگان به گرفتن مشاوره حرفه‌ای از آژانس‌ها تقریبا وجود ندارد و معدود شرکت‌هایی هستند که از این مشاوره‌ها بهره می‌گیرند. همچنین یکی از مشکلاتی که در بازار امروز تبلیغات در ایران وجود دارد این است که تولیدکنندگان در شرایط بحرانی یا نامعلوم اقتصادی اول از همه بودجه تبلیغات خود را حذف می‌کنند.

بررسی‌های «فرصت امروز» مبین این مسئله است که با وضعیت کنونی بازار و تعدد آژانس‌های تبلیغاتی که بیشتر هم در کلانشهرها فعالیت می‌کنند، سرمایه‌گذاری با روند سایر فعالان حوزه نمی‌تواند سودآور باشد اما در صورت ورود سرمایه‌گذاران خارجی و ورود کالاهای جدید، بازار رقابت بیش از پیش رونق می‌گیرد و همین گردونه رقابت بین تولیدکننده داخلی و خارجی موجب افزایش توجه آنها به مباحث تبلیغاتی می‌شود و بازار آژانس‌ها هم رونق می‌یابد. همچنین در کارهای طراحی هنری که خلاقیت حرف اول را می‌زند اگر سرمایه‌گذاری بتواند در این مباحث حرف تازه‌ای بزند گوی سبقت را از سایرین ربوده است.