در‌های بسته و در‌های نیمه‌باز برای فروش

پرورش گل و گیاهان زینتی یکی از حوزه‌های سرمایه‌گذاری در کشاورزی است که با وجود شرایط مناسب آب و هوایی کشور فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه فراهم است. علاوه بر کشت گلخانه‌ای که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های خوبی در آن صورت گرفته، کشت در محیط‌های باز نیز به‌عنوان یکی از فرصت‌های تولید گل و گیاهان زینتی مورد توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی قرار گرفته است. مزیت‌های سرمایه‌گذاری در این بخش باعث شده در برخی از مناطق کشور که شرایط آب و هوایی مطلوبی دارند این شیوه به‌عنوان یک مدل رایج برای سرمایه‌گذاری در تولید و تکثیر گل و گیاهان زینتی مطرح باشد. از این رو، طیف گسترده‌ای از فعالان حوزه گل و گیاهان زینتی بخشی از بار تولید را به دوش می‌کشند.

هرچند در سال‌های اخیر به‌ویژه در سال 93 به دلیل کاهش حجم صادرات و از دست رفتن بازار‌های خارجی و رکود در بازار‌های داخلی به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان این بخش با مشکلات زیادی مواجه بودند، با این وجود می‌توان توصیه کرد که کشت در فضای باز به نسبت کشت گلخانه‌ای به دلیل سرمایه‌گذاری کمتری که نیاز دارد به‌عنوان یک راه‌حل توسعه‌ای برای این صنعت در کشور مطرح باشد. از این رو این گزارش به جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در تولید گل و گیاهان زینتی در فضای باز می‌پردازد.

***

کاهش در هزینه‌ها مهم‌ترین مزیت سرمایه‌گذاری

هرچند کشت گلخانه‌ای در تولید گل و گیاهان زینتی عموما ترکیبی از کشت در محیط باز (Outdoor) و محیط داخله (Indoor) است، اما کمتر تولید‌کننده‌ای را می‌توان در زمینه گل و گیاهان زینتی یافت که از فرصت‌های استفاده از فضای باز برای توسعه و افزایش تولید مجموعه خود بهره نگیرد. در این میان برخی تولیدکنندگان این حوزه به دلیل کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری به‌ویژه در سرمایه اولیه کار صرفا فضای تولید خود را در محیط‌های خارجی و غیر‌گلخانه‌ای تعریف می‌کنند.

صرف‌نظر از مزیت‌های کشت گلخانه‌ای مانند کنترل دما، آفت، نور، رطوبت، شرایط جوی نامناسب و افزایش بهره‌وری کشت در محیط‌های باز برای برخی مناطق ایران که از شرایط آب و هوایی مناسبی برخوردارند، یک اولویت سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید. به گفته بسیاری از کارشناسان این حوزه کشت گل و گیاهان زینتی در محیط‌های باز به دلیل صرفه‌هایی که در بخش هزینه‌های سرمایه‌گذاری بر این شیوه مترتب است می‌تواند سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان این بخش را برای سرمایه‌گذاری و صرف‌نظرکردن از مزایای کشت گلخانه‌ای ترغیب کند.

الزامات سرمایه‌گذاری و میزان سودآوری

برای سرمایه‌گذاری در این حوزه نخستین و مهم‌ترین عامل، مکان‌یابی مناسب است. با توجه به اینکه شما محیط تحت کنترلی برای تولید ندارید بنابراین باید محلی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنید که کمترین نوسان را به لحاظ تغییرات دمایی و رطوبت داشته باشد. از این رو مناطق معتدل کشور مانند شهر‌های شمالی، استان خوزستان و سمنان مناسب‌ترین نقطه برای احداث یک تولیدی گل و گیاهان زینتی در فضای باز است. از مکان‌یابی که بگذریم مهم‌ترین نکته که بسیاری از فعالان این بخش آن را رعایت نمی‌کنند، سطح اقتصادی کار است. برای این کار لااقل باید زمینی حدود 2 هزار متر در اختیار کنید. توجه کنید که این سطح کار تنها، تعریفی از حداقل‌های اقتصادی بودن است.

علاوه بر این باید سرمایه‌ای حدود 50 میلیون تومان در اختیارتان باشد که از این مبلغ حدود 10 میلیون برای کرت‌بندی و تقسیم فضا‌ها و بهسازی محیط کشت اختصاص می‌یابد؛ حدود 20 میلیون هم برای تأمین مواد اولیه از جمله بذر و پایه‌های مناسب تکثیر، گلدان، ابزار‌آلات لازم و خاک گلدانی و... در نظر بگیرید؛ 10 تا 15‌میلیون هم برای سرمایه در گردش و هزینه‌های حقوق و دستمزد کنار بگذارید و باقیمانده مبلغ را صرف بازاریابی و تبلیغات کار کنید.

برای گرفتن مجوز‌ها باید به سراغ سازمان جهادکشاورزی منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید بروید. با ارائه طرح توجیهی می‌توانید از تسهیلات بانکی هم بهره‌مند شوید. در نهایت مزرعه‌ای در این سطح را با دو تا سه نیروی کار اداره خواهیدکرد. مسئله سودآوری در این صنعت در سطح مناسبی قرار دارد. از این‌رو می‌توانید توقع سود 30 تا 50 درصدی داشته باشید. ظرف مدت سه سال هم تمام سرمایه شما بازخواهد گشت.

بازار‌های خارجی بهترین فرصت

مهدی رضایی، یکی از تولیدکنندگان گل و گیاهان زینتی در فضای باز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: در‌حال حاضر، کشور‌های هلند، ایتالیا، آلمان، سوییس، دانمارک، ژاپن و آمریکا در حوزه تولید گل و گیاهان زینتی جایگاه خوبی در جهان دارند. این در حالی است که موقعیت ایران چه به لحاظ آب و هوایی و چه به لحاظ نیروی انسانی و محیط کشت شرایط بسیار بهتری نسبت به این کشور‌ها دارد اما با این وجود ما همچنان جایگاه مناسبی در این صنعت نداریم.

وی با اشاره به ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در این بخش عنوان می‌کند: هرچند در بخش تولید گل و گیاهان زینتی اتفاقات خوبی طی یک دهه گذشته در کشور رخ داده اما همچنان ظرفیت‌های خالی دراین صنعت وجود دارد، از جمله همین کشت انبوه در فضا‌های باز که با سرمایه‌گذاری بسیار کمتری نسبت به کشت گلخانه‌ای قابل انجام است. این فعال اقتصادی می‌گوید: مهم‌ترین مشکل حال حاضر صنعت مسئله فروش است که با‌وجود بحث تحریم‌ها و مشکلاتی که در سال‌های اخیر برای تولیدکنندگان تمام بخش‌ها به‌وجود آمده صنعت گل و گیاهان زینتی نیز از این عامل متضرر شده‌اند. با توجه به اینکه بیشتر تولیدات منطقه شمال کشور به کشور‌های حاشیه دریای خزر، عراق و ترکیه صادر می‌شوند. در‌های بسته صادرات، فروش سال‌های اخیر را بسیار کاهش داده است. در بحث بازار‌های داخلی هم به دلیل شرایط اقتصادی حاکم میزان تقاضا تا حد زیادی کاهش یافته و درهای فروش داخلی هم برای تولیدکنندگان نیمه‌باز است.

محسن مهرآور، یکی دیگر از فعالان این بخش نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز » می‌گوید: تولید در فضای باز به نسبت تولید گلخانه‌ای از هزینه‌های کمتری برای تولیدکنندگان برخوردار است اما مشکلی که وجود دارد این است که بسیاری از گونه‌های گیاهی به‌ویژه گونه‌های آپارتمانی قابلیت کشت و تکثیر در محیط‌های باز را ندارند، اما می‌توان انواع شمشاد، رز، برگ بو، به ژاپنی، خرزهره، انواع شمعدانی، شیشه شور و برخی دیگر از گونه‌های مقاوم را در محیط باز کشت و تکثیر کرد.

این تولید‌کننده گل و گیاهان زینتی می‌افزاید بحث در رابطه با تولید در فضای باز سابقه‌ای طولانی دارد ولی طی 10 سال اخیر توسعه بیشتری یافته و همین عامل را می‌توان به‌عنوان یکی از منابع درآمدی مهم برای اقتصاد شهر‌های شمالی به شمار آورد البته نبود حمایت‌های لازم از سوی دولت و پایانه‌های مناسب فروش و صادرات در مناطق فعال یک نقطه ضعف برای این صنعت است و تا حد زیادی از سرعت توسعه آن کاسته است.

توصیه‌های پایانی

مهر‌آور در توصیه به تازه‌وارد‌ها امکان‌سنجی مناسب و انتخاب محصول براساس تقاضای بازار را مهم‌ترین عامل موفقیت در این کار عنوان می‌کند و می‌افزاید: کاهش هزینه‌های تولید کشت در فضای باز به نسبت کشت گلخانه‌ای یکی از مزیت‌های فعالیت در این بخش است و تا حد زیادی امکان رقابت را فراهم می‌کند بنابراین تازه وارد‌ها باید تمرکز خود را بر مسئله برند‌سازی، تبلیغات و فروش قرار دهند.