تحریک تولید با پول ارزان

برنامه رونق اقتصادی دولت، ابتدای هفته‌جاری تشریح شد تا بعد از قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، دومین قدم بزرگ دولت برای خروج از رکود و رونق اقتصادی برداشته شود. دولت یازدهم، سال گذشته قانون رفع موانع تولید را از دل بسته خروج از رکود غیرتورمی، به دست مجلسی‌ها سپرد. حالا شش ماه از ابلاغ این قانون نگذشته، از آنجایی‌که شرایط رکود هر روز به صنعت و اقتصاد کشور بیش از روز گذشته فشار می‌آورد، دولتی‌ها از بسته رونق اقتصادی رمزگشایی کردند که دو نکته مهم تحول نظام بانکی و تحریک تقاضا را به دنبال خود دارد. بسته‌ای که تولیدکنندگان به آن خوشبین هستند اما کارشناسان اقتصادی هنوز نسبت به اجرای آن همان‌گونه که در زبان است، خوشبین نیستند.

کاهش نرخ سود بانکی برای بخش تولید تا 16درصد شاید یکی از مهم‌ترین موارد این بسته باشد. بالا بودن نرخ تسهیلات بانکی دغدغه مهم تولیدکنندگان بود که به غیر‌رقابتی شدن تولیدات ایرانی در بازار داخلی و خارجی دامن می‌زد. حالا طبیعتا با پایین آمدن 8درصدی نرخ تسهیلات بانکی، هزینه‌های تولید نیز کاهش خواهد یافت اما این موضوع چقدر سایه رکود را از صنعت ایران کم‌رنگ می‌کند؟

پول ارزان مؤثر اما کم‌جان

حمیدرضا صالحی، عضو کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: «کاهش نرخ سود بانکی موجب می‌شود که پول ارزان‌تری به تولید تزریق شود، در نتیجه هزینه تمام شده تولید کاهش خواهد داشت و می‌تواند در بازار به رقابت بپردازد. اینگونه تولیدکنندگان می‌توانند برای آینده خود نیز برنامه‌ریزی کنند. این اتفاق در درجه اول باعث می‌شود که مردم بتوانند کالای ایرانی را با قیمت ارزان‌تری تهیه کنند و طبیعتا اینگونه تقاضا برای محصولات ایرانی بیشتر خواهد شد.»

او می‌افزاید: «البته این یکی از اقداماتی است که برای خروج از رکود باید انجام داد. تعدیل نرخ ارز یکی دیگر از راه‌هایی است که باید دولت به آن توجه کند زیرا وقتی ارز تعدیل نشود علنا تولیدکننده خارجی سوبسید می‌گیرد و کالای خود را ارزان‌تر در بازار ایران ارائه می‌کند و بازار داخل از دست تولیدکننده داخلی خارج می‌شود.»

محمدرضا مرتضوی، دبیر خانه صنعت و معدن ایران نیز در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» در این زمینه اظهار می‌کند: «بسته رونق اقتصادی، مهم‌ترین پیامدی که با خود به همراه دارد، تحول نظام بانکداری ایران است، راهکارهای این بسته ما را از نظام بانکداری ربوی نجات می‌دهد. کاهش بهره سود بانکی بسیار مهم است و یکی از خواسته‌های مهم تولیدکنندگان بوده است.»

دبیرخانه صنعت و معدن ایران با اشاره به اینکه بسته رونق اقتصادی دولت منطقی و در حد توان دولت است، تصریح می‌کند: «پرداخت بدهی‌های دولت که در این بسته مدنظر قرار گرفته گام مؤثری در جهت تحریک تولید است. زیرا تحریک تقاضا در اندازه‌های بزرگ صورت می‌گیرد و وقتی پروژه‌های بزرگ که موتورهای پیش‌ران اقتصاد هستند، به حرکت دربیایند صنایع وابسته آنها نظیر فولاد، سیمان، صنایع ماشین سازی، صنایع فلزی و... نیز تحرک خواهند داشت.»

علیرضا پورفرج، کارشناس اقتصادی، با اعتقاد به اینکه مشکل امروز بنگاه‌های تولیدی، تسهیلات نیست، بیان می‌کند: «درصدی از بنگاه‌های تولیدی با مشکل سرمایه در گردش مواجه هستند اما مشکل اساسی تولید امروز نبود تقاضا است. تزریق تسهیلات برای این است که تولیدکنندگان بتوانند محصول تولید کنند اما وقتی این محصولات به فروش نمی‌رسد، تزریق تسهیلات هرچقدر هم ارزان ثمری در پی ندارد.»

تحریک تقاضا پاسخ می‌دهد؟

تحریک تقاضا از طریق اعطای تسهیلات اعتباری به مشتریان، از دیگر اقداماتی است که دولتی‌ها از آن سخن گفتند. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان تأثیری مقطعی دارد اما مدرن شدن سیستم بانکی را در پی خواهد داشت. مرتضوی در این زمینه معتقد است: «تحریک تقاضا از طریق به کار‌گیری سیستم‌های نوین بانکی اتفاق بسیار خوبی است که می‌تواند به خروج از رکود تولید کمک بسزایی داشته باشد.»

پورفرج اما در این زمینه اعتقاد دیگری دارد. او می‌گوید: «مجموعه اقداماتی که دولت در بسته رونق اقتصادی دیده، خوب است اما به شرط آنکه بر اجرای آن نظارت دقیق وجود داشته باشد. این موارد می‌تواند تأثیرگذاری موقت در سطح تحریک تقاضای کل ایجاد کند. تجربه گذشته نشان می‌دهد که سیاست تحریک تقاضای کل اگر به صورت تحریک تقاضای مؤثر نباشد، عمدتا نه تنها اثر مثبتی نداشته بلکه اثر منفی برای خانوارها داشته است.»

هنوز قانون رفع موانع تولید که از ابلاغ آن شش ماه می‌گذرد به دلیل طولانی شدن نگاشتن آیین نامه‌ها، نتوانسته آنقدر که در تصور بود، به بار بنشیند، حالا برای نتیجه دادن بسته رونق اقتصادی شاید به همین میزان زمان احتیاج باشد، بسته‌ای که همچنان چشم امید بخش خصوصی را برای خروج از رکود روشن نگه داشته است.