بررسی چالش های زنجیره تولید تا مصرف محصولات بهداشتی و ضدعفونی کننده

در حالی که طی قریب به سه هفته از جولان ویروس کرونا در کشور می‎گذرد ضریب نفوذ این ویروس سراسر کشور را فراگرفته است با شیوع این ویروس عرضه محصولات بهداشتی و ضدعفونی‎کننده و ماسک و دیگر مایحتاج هم برای مردم و هم برای کادر درمانی در شرایط مناسبی قرار ندارد.

در این مدت جامعه علاوه بر رنج بیماری و بیمارداری رنج این موضوع هم را هم داشت که تامین مایحتاج پیشگیری و مراقبتی موردنیاز چگونه تامین شود. در کنار این مشکلات عدم همکاری بخشی از افراد ناآگاه جامعه در این شرایط بر مشکلات افزود و بر تسریع گسترش این بیماری دامن زد؛ در حالی که متولیان سلامت، افراد جامعه را از هرگونه تردد غیرضرور نهی می‎کنند؛ برخی افراد و خانواده‎ها بار و بندیل سفر را بسته و راهی جاده‎ها شده‎اند که آثار این اقدام در جهش حرکت این ویروس در کل کشور تاثیر گذاشت.

واقعیت امر این است که شرایط جاری جامعه مجموعه‎ای است از عدم مدیریت و هدایت صحیح بیماری و بیمار از یک طرف و عدم همکاری برخی از مردم و افراد موثر در زنجیره تولید تا مصرف. به عنوان نمونه ذکر چند نکته ضروری است. طی قریب به دو سه ماه از شیوع کرونا در چین متولیان موضوع سلامت می‎تواند به این فکر بیفتند که برای سلامت جامعه و پیشگیری از وقوع بیماری پیش‎بینی‎های لازم هم در حوزه مراقبتی و کنترل و هم در حوزه امکانات و تجهیزات صورت پذیرد. پیش‎بینی در حوزه استفاده از دستاوردهای کشور چین در مبارزه پیشگیرانه از شیوع بیماری، از طریق اعزام گروهی تحقیقی و کارشناسی به منظور شناسایی ابعاد مختلف نفوذپذیری این ویروس و رفتارهای لازم برای مقابله با آن همچنین اخذ دستاوردها و تجارب چین در فرآیند مبارزه که توجه به این امر می‎توانست زمینه حداکثری برای پیش‎بینی و ممانعت از نفوذپذیری آن و راهکارهای مقابله آن را برای مردم و کادر درمانی کشور را به همراه داشته باشد. طی این مدت این فرصت وجود داشت تا تمهیدات مناسبی در تهیه و تامین مواد بهداشتی و ضدعفونی‎کننده و ماسک‎های پیشگیری‏کننده از طریق ظرفیت بالای تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان این محصولات برای تولید و در صورت نیاز واردات به شکل مناسبی انجام شود تا نیازهای کشور در شرایط حاد بتواند از این ذخایر استفاده کند. موضوعی که تجربه آن در کشور در شرایط تحریمی پیرامون کالاهای اساسی به شکل نسبتاً موفقی توسط وزارت صمت انجام شده است.

با توجه به اینکه وزارت محترم بهداشت درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی اصلی مدیریت تامین، توزیع و نظارت بر محصولات بهداشتی، ضدعفونی‎کننده‎ها محسوب می‎شود شایسته بود تا اقداماتی را به منظور و مدیریت بازار و کنترل عرضه این محصولات از طریق زنجیره منسجم توزیع و از طریق استفاده از راهکارهای عملی در بهره‎مندی متناسب از این محصولات برای همه افراد جامعه انجام می‎گردید؛ مقوله‎ای که بنابر شواهد موجود علی رغم تولید محصولات بهداشتی و ضدعفونی‎کننده نابسامانی از زنجیره توزیع تا مصرف موجب احساس کمبود در بازارهای رسمی شده است. با توجه به اطلاعات منتشره در منابع رسمی کشور، بضاعت شبکه تولید برای تامین نیازهای کشور با توجه به مجاهدت های تولیدکنندگان و فعالیت آنها در سه شیفت تا حدودی وجود دارد و احتمالا آنها می‎توانند نیازهای کشور را تامین کنند بنابراین پیشنهاد می‎شود وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد تنظیم بازار که تجارب مناسبی در این حوزه دارند در موضوع ورود جدی داشته باشند. در حوزه نظارت و کنترل شبکه توزیع تا مصرف نیز نهادهایی مانند سازمان حمایت مصرف‎کنندگان و تولیدکنندگان و سازمان‎های صنفی با داشتن قریب به 10هزار بازرس و ناظر از توانمندی مناسبی برای نظارت و کنترل بازار برخوردار هستند و تفویض امور به این¬ حوزه‎ها تا حدودی می‎تواند¬ زمینه امنیت این بازار را فراهم نماید.

در زمینه برخورد با متخلفان با توجه به موضع‎گیری قاطع رئیس محترم دستگاه قضا در برخورد با متخلفان این عرصه، مشخص است که هرگونه فرصت‎طلبی در این حوزه تنها مشمول تخلفات رایج صنفی نشده و برای مجرمان و قانون‎شکنان مجازات های شدیدی تا حد افساد فی-الارض نیز در نظر گرفته شده است بنابراین ضمن تقدیر از قوه قضائیه و انجام برخوردهای بازدارنده هزینه وقوع تخلف به حدی بالا خواهد رفت تا بستر انجام اقدامات مجرمانه و تعدی به سلامت جامعه از فرصت‎طلبان سلب شود.

باید به این نکته هم توجه شود که با توجه به شیوع این بیماری در کشورهای همسایه جذابیت‎های زیادی برای قاچاق این قبیل کالاها مشاهده می‎شود. بدینوسیله از همه دست‎اندرکاران امر مبارزه با قاچاق خصوصاً نیروی انتظامی، نیروهای امنیتی و اطلاعاتی تقاضا می‎شود به منظور صیانت از سلامت جامعه همچنین جلوگیری از هدررفت منابع کشور، نسبت به جلوگیری از خروج و قاچاق این محصولات دقت نظر کافی را معمول نمایند، چراکه مطابق اطلاعات واصله کامیون‎ها و کانتینرهایی با پوشش حمل مواد غذایی، میوه و... با جاسازی مواد بهداشتی و ضدعفونی قصد خروج از کشور را داشته‎اند که شناسایی و کشف شده‎اند.

با عنایت به مطالب پیش‎گفته پیشنهاد می‎شود که با توجه به عدم امکان وزارت بهداشت در مدیریت شبکه توزیع و کنترل بازار این محصولات به نظر می‎رسد در شرایط فعلی و با توجه به حجم فعالیت‎های این وزارتخانه، کلیه وظایف مرتبط با کنترل و مدیریت بازار از این وزارتخانه منفک و در شرح وظایف وزارت صمت و حوزه‎های ذی‎ربط قرار گیرد تا وزارت بهداشت بتواند با فراغ بال به انجام وظایف مبارزه با بیماری و سلامت جامعه بپردازد. در اینجا لازم است از مجاهدت‎ها و رشادت‎های کلیه پزشکان، پرستاران و کادر درمانی همه بیمارستان‎های کشور که علی رغم همه مشکلات و کمبودها با تلاش شبانه‎روزی و گذشت و ایثار از جان خود تلاش دارند تا به درمان و مراقبت از بیماران و مردم بپردازند تقدیر و تشکر ویژه به عمل آورده شود و این قشر شریف و فداکار بدانند که خاطره این مجاهدت‎ها و رشادت‎ها که یادآور مجاهدت‎های شهدای انقلاب در هشت سال دفاع مقدس است، هرگز از اذهان ملت بزرگ و شریف ایران پاک نخواهد شد و این ملت همواره قدردان زحمات و تلاش‎های این عزیزان خواهد بود.

کارشناس اقتصادی*