برای مقابله با آلودگی هوا متفاوت باید اندیشید

اوایل ماه جاری میلادی مدیران چینی و جهانی مبارزه با آلودگی هوا در پکن دور هم جمع شدند تا مجموعهای از رویدادهای مرتبط با هفته مدیریت آلودگی و کسبوکارهای سلامت محیطزیست را برگزار کنند. این برنامه به همت وزارت حفاظت از محیطزیست چین و دفتر حفاظت از محیط زیست پکن و با حمایت بانک جهانی اجرایی شد. هدف از برگزاری این رویداد بینالمللی به اشتراک گذاشتن تجربههای گوناگون درباره مدیریت کیفیت هوا بود.

این رویدادها درست زمانی برگزار میشود که قربانیان آلودگی هوا بهویژه در کشورهای کمدرآمد و با درآمد متوسط آشکارا رو به افزایش هستند.

تمامی کسانی که در شهرهای آلوده زندگی میکنند، مسئولیتی در ایجاد آلودگی هوای محیط اطرافشان دارند. ماسک روی صورت زدن نیز یک نشانه برای یادآوری این است که ساکنان این شهرها هر روز و هر لحظه هوای آلوده تنفس میکنند.

در پنج سال گذشته، دولت چین تمرکز خود را روی کاهش آلایندهترین ذرات و مضرترین آنها برای بهداشت عمومی گذاشته است. در سال 2012، دولت استانداردهای سختگیرانهتری برای ذرات آلاینده قرار داد که همین باعث شد در ژانویه سال 2016 به استانداردهای سازمان بهداشت جهانی نزدیکتر شود.

سیزدهمین طرح پنج ساله چینی ها که بین سالهای 2016 تا 2020 اجرایی میشود، با هدف کاهش 18درصدی ذرات آلوده کننده 2/5 میکرون یا کوچکتر از آن تدوین شده است. این برای نخستین بار است که ذرات آلوده کننده 2/5 میکرون یا کوچکتر از آن سر از برنامه های پنج ساله چینیها برای مبارزه با آلودگی درآورده است. چین درحال نصب و تجهیز گرانترین سیستم مانیتورینگ هوا در جهان است که درحال حاضر 338 شهر در این کشور را پوشش میدهد.

کیفیت هوا در چند سال گذشته در چین بهتر بوده، با این حال اما سطح آلودگی به خاطر هزینههای اجتماعی و اقتصادیاش بالاست و بالا هم میماند. برای اینکه بهتر شدن کیفیت هوا در چین ادامهدار باشد، چینیها نیازمند کنار آمدن با سه چالش مهم هستند؛ اول اینکه به سازوکار مؤثری احتیاج دارند که مدیریت کیفیت هوا را به خوبی انجام دهد. باد میتواند آلودگیها را تا 500 کیلومتر از محل اولیه دور کند.

بنابراین هیچ بعید نیست که آلودگی یک استان به استان دیگر برود. تردیدی نیست که 20 تا 40درصد ذرات 2/5 میکرون یا کوچکتر از آنکه منبع اصلی آلودگی در چین هستند از بیرون از آن شهر یا استان آلوده به آن وارد شدهاند. بنابراین گام اول چین باید از بین بردن ذرات غریبهای باشد که یک شهر از همه جا بیخبر را آلوده میکنند.

چالش دوم اینکه چین باید سیستم مانیتورینگ کیفیت هوا و تحلیل منابع دیگر آلودهکننده هوا را قدرتمندتر کند. برخی منابع دیگر آلودهکننده هوا، مثل نیروگاههای با سوخت زغالسنگ، صنایع سنگین، وسایل حملونقل جادهای و سایتهای ساختوساز نیز باید در تیررس سیستم مانیتورینگ قرار گیرند، چون همه تقصیر به گردن ذرات 5/2میکرونی یا کمتر از آن نیست.

کشاورزی، فضولات دامی، سوزاندن زیستتودهها، اجاق گاز روستاییها و تجهیزات سنگین نیز نقش قابل توجهی در آلودگی هوا دارند که در سیستم مانیتورینگ چین باید مورد توجه قرار گیرند.

چالش سوم اینکه سیاستهای مقرونبهصرفه و منطقی برای کنترل آلودگی هوا در چین بهدست نخواهند آمد مگر اینکه به صورت همزمان به مدیریت کیفیت هوا و سیاستهای مبارزه با تغییرات اقلیمی توجه شود. وجود همزمان انتشار کربن و آلودگی هوا بهخوبی بهعنوان یک معضل شناختهشده اما این هم مهم است که سیاستگذاران بدانند این دو مورد با هم ناسازگار هستند و همزمان نمیشود هر دو را حل کرد.

بنابراین نمیتوان انتظار داشت که کاهش در انتشار کربن بهتنهایی کیفیت هوا را بالاتر ببرد. یک مثال روشن این ناسازگاری، حرکت اروپا از خودروهای بنزینسوز به سمت دیزلی است. خوب است بدانید که خودروهای دیزلی هم کمکم با تهدید مواجه شدهاند و قرار است در چهار شهر دنیا از جمله پکن و مکزیکوسیتی از رده خارج شوند. خودروهای برقی جایگزین بعدی برای دیزلیها خواهند بود.

با دسته بندی این چالشها، حالا مقامات چین بهخوبی میدانند که کاهش آلودگی هوا یک فرآیند بلندمدت است که میتوان با درس گرفتن از تجربه کشورهای دیگر آن را با ثبات و امید بیشتری پیش برد. همزمان برگزاری رویدادی با نام «هفته مدیریت آلودگی و کسبوکارهای مربوط به سلامت محیط زیست» فرصت خوبی به دیگر کشورها میدهد تا از همافزایی و هماندیشیهای انجام شده در این رویداد استفاده کرده و فکری جدی برای مبارزه با آلودگی هوا کنند.

این کنفرانس و نتایج حاصل از آن ابزارهای اجرایی خوبی در اختیار کشورهایی قرار میدهد که برای بهتر شدن کیفیت هوا عزم خود را جزم کردهاند.