چین و آمریکا رسما توافقنامه پاریس را تصویب کردند / امید به مهار تغییرات اقلیمی با کمک چین و آمریکا

روز سوم سپتامبر، درست یک روز پیش از شروع نشست گروه 20 در سال 2016 در هوانگژوی چین، آمریکا و چین رسما به توافقنامه پاریس پیوستند. آمریکا و چین از بزرگ ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه ای در سراسر جهان هستند و حدود 40 درصد از گازهای گلخانه ای در کل دنیا را تولید می کنند.

پیوستن این دو تولیدکننده عمده گازهای گلخانه ای به توافقنامه پاریس یعنی این احتمال وجود دارد که این توافقنامه امسال یا حتی همین ماه به تصویب نهایی برسد. تصویب نهایی این توافقنامه نیازمند تصویب 55 درصد از کل امضاهایی است که پای توافقنامه اقلیمی پاریس در سال 2015 وجود دارد. این یعنی 55 درصد کل تولیدکنندگان گازهای گلخانه ای باید توافقنامه را به تصویب برسانند.

در روز 22 آوریل امسال این توافقنامه برای امضای کشورهای موافقت کننده باز شد که در پی آن رکوردی تاریخی در سازمان ملل به ثبت رسید. براساس اعلام کنوانسیون چارچوب تغییرات اقلیمی سازمان ملل  (UNFCC) در این روز 27 عضو، توافقنامه پاریس را همزمان تصویب کرده و به آن پیوستند؛ رویدادی که پیش از این در سازمان ملل سابقه نداشت. امضای این اعضا به این معنی بود که 39 درصد کل تولیدکنندگان گازهای گلخانه ای رسما به توافق پاریس پیوسته اند و امیدها برای به ثمر رسیدن آن پررنگ تر شد.

در روز 19 سپتامبر نمایندگان کشورهای مختلف دنیا در شهر نیویورک برای شرکت در نشست سالانه سازمان ملل متحد گرد هم می آیند. بنابراین انتظار کارشناسان این است که موج بعدی تصویب این توافقنامه در نشست سالانه سازمان ملل در نیویورک اتفاق بیفتد.

از روز 30 نوامبر تا 12 دسامبر سال گذشته نشستی با عنوان کنفرانس تغییر اقلیم 2015 سازمان ملل متحد در پاریس یا cop21 برگزار شد که در آن تمامی شرکت کنندگان درباره مقابله با تغییرات آب وهوایی به توافق رسیدند، اما برای اینکه آن توافق شفاهی بتواند با قوانین بین المللی سازگار شده و قابلیت اجرا پیدا کند باید مراحلی طی شود.

باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا اخیرا در یک کنفرانس خبری به پیمان اقلیمی میان کشورش و چین در سال 2014 اشاره کرد و گفت که این پیمان نقطه عطفی برای دو کشور در رسیدن به اهداف است. به گفته اوباما، پیمان آمریکا و چین در سال 2014 مقدمه ای در مسیر توافقنامه پاریس و تلاشی دیپلماتیک برای قرار دادن سایر کشورها در این مسیر بود.

در سال 2015، سران چین و آمریکا در واشنگتن دیدار کردند تا درباره سایر اقدامات دوجانبه و نیز تدوین یک نقشه راه برای رسیدن به یک توافق قدرتمندانه در پاریس گفت وگو کنند. به گفته اوباما، توافقنامه پاریس بحران اقلیمی جهان را حل نخواهد کرد، اما چارچوبی محتمل به دست می دهد که کشورها را ملزم به کاهش تولید کربن در طول زمان می کند و باعث می شود اهداف بلندپروازانه  بیشتری با پیشرفت فناوری هدف گذاری شود.

این یعنی اجرای کامل این توافقنامه به تأخیر یا اجتناب از بدتر شدن شرایط تغییرات اقلیمی کمک خواهد کرد و مسیر سال های آینده برای مبارزه با این پدیده اقلیمی هموارتر از پیش خواهد شد.

از سوی دیگر، پیوستن رسمی چین و آمریکا به توافقنامه پاریس کار را برای رئیس جمهور بعدی آمریکا سخت خواهد کرد، چون او به سادگی نخواهد توانست این پیوستن را نادیده بگیرد و برگه توافق را دور بیندازد. دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوریخواه آمریکا گفته که اگر به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود، دوباره بر سر این توافقنامه مذاکره خواهد کرد و حتی پا را فراتر از این هم گذاشته است.

ترامپ در گفت وگویی با رویترز حداقل کار خود را مذاکرات دوباره بر سر این توافق و حداکثر اقدام دراین باره را انجام کار دیگری فراتر از این توافق اعلام کرده است.

اما به نظرمی رسد دور انداختن کاغذ توافق برای ترامپ به این سادگی ها هم نباشد چون باراک اوباما این توافقنامه را به عنوان یک توافقنامه اجرایی و نه یک پیمان امضا کرده است. در آمریکا اگر توافقی تحت عنوان پیمان باشد، باید به تصویب سنا برسد، اما اگر توافقنامه اجرایی باشد نیازی به تصویب سنا ندارد، بنابراین ترامپ دیگر نمی تواند از سنا بخواهد توافق را دوباره تصویب کنند.

از سوی دیگر، پس از اینکه توافقنامه وارد فاز اجرایی شد، کشورهای تصویب کننده توافقنامه باید سه سال صبر کرده و پس از آن اقدام به خروج از آن کنند و یک سال نیز طول خواهد کشید تا این فرآیند کامل شود، بنابراین حتی اگر ترامپ هم انتخاب شود، خروج از این توافقنامه به چهار سال ریاست جمهوری اش دست کم در دوره نخست قد نمی دهد.

هیلاری کلینتون دموکرات، رقیب ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری اما موضعی کاملا متفاوت با نامزد جمهوریخواه دارد. کلینتون در سخنرانی خود در مجمع ملی حزب دموکرات گفته بود که این توافقنامه حتما باید اجرا شود و حتی به اینکه دنیا به یک توافق کلی دراین باره رسیده افتخار کرد. او وظیفه آمریکا و سایر کشورها می داند که پاسخگوی تعهدات خود در این توافقنامه باشند.