آب رفتن شرکت‌های دکل‌ساز در کشور

کاهش اجرای پروژه‌های برق‌رسانی و محدود شدن بازارهای صادراتی سبب شده که برخی شرکت‌های دکل‌ساز ایران رشته فعالیت خود را تغییر داده یا با ظرفیت محدود به فعالیت خود ادامه دهند. این تهدیدی است که خودکفایی ایران را در صنعت ساخت دکل نشانه رفته‌است. 

ایران در ساخت دکل‌های برق خودکفاست. تمام مراحل ساخت، طراحی و نصب دکل‌های برق در داخل کشور انجام می‌شود. با وجود آنکه استفاده از دکل‌های غول پیکر برق در داخل شهرها، منسوخ شده، اما هنوز هم بار اصلی انتقال برق در شبکه بین شهری، روی دوش شــرکــت‌هـای دکل‌سازی است. 52درصد از صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور در سال 91 متعلق به صنعت آب و برق بوده‌است. سهم این صنعت از صادرات غیر‌نفتی در سال گذشته به 35 درصد کاهش یافته که بدون شک بخشی از آن به خاطر افت فعالیت شـرکـت‌های دکل‌ساز در ایران بوده‌است. 

محمد فارسی، مدیر عامل شرکت یاسان، کل ظرفیت صادرات صنعت دکل‌سازی ایران را 100 هزار تن اعلام کرده و می‌گوید: در حال حاضر فقط 40 هزار تن دکل صادر می‌کنیم. 

وی عمده بازارهای دکل ایرانی را عراق، افغانستان، آسیای میانه، بنگلادش و پاکستان اعلام کرده و ادامه می‌دهد که محدودیت‌های ناشی از شرایط سیاسی سبب شده، با این کشورها قراردادهای غیرمستقیم امضا شود. نبود امنیت در برخی بازارهای هدف هم صادرات دکل ایرانی را کاهش داده‌است. مدیر عامل شرکت یاسان مهم‌ترین دلیل رکود در بخش تولید را محدودیت‌های بانکی اعلام می‌کند. 

وی تنها راه دریافت پول حاصل از صادرات محصولات ایرانی به خارج را حمل چمدانی و استفاده از صرافی‌ها دانسته و می‌گوید که با این شیوه‌ها، تمام نیازهای بخش تولید را تامین نمی‌شود. فارسی در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از صرافی برای نقل و انتقال پول هیچ ریسکی به همراه ندارد، ‌این‌گونه پاسخ می‌دهد که برخی شرکت‌ها با مشکلاتی دراین رابطه مواجه شده‌اند اما تنها راه حضو در بازارهای خارجی پذیرش ریسک استفاده از صرافی‌ها است. ی تامین نقدینگی برای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی را مشکل دیگر دکل‌سازان می‌داند. 

مدیر عامل شرکت یاسان تاکید می‌کند که تولیدکننده باید پول کافی در اختیار داشته باشد تا تمام فولاد مورد نیاز در دکل‌ها را از بازارهای خارجی به‌صورت یکجا تهیه کند. 

وی در پاسخ به این سوال که آیا برای واردات فولاد به کشور مشکلی از نظر گشایش LC وجود ندارد، می‌گوید، فولاد از بازارهای هند و چین به شیوه تهاتر تامین می‌شود و برای ورود ماده اولیه با کیفیت، نظارت‌های لازم توسط فعالان بخش خصوصی انجام می‌شود. 

نیاز به برگزاری مناقصه جدید

صنعت دکل‌سازی اگرچه از نظر دانش و تکنولوژی ساخت، صددرصد بومی است، اما بیش از نیمی از مواد اولیه مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کند. به همین دلیل محمود فتوره‌چی، رییس کمیته دکل‌سازان سندیکای برق به دولت توصیه می‌کند که نرخ ارز را تثبیت کند تا فعالان این بخش بدون دغدغه به فعالیت‌های خود ادامه داده و در مناقصه‌ها شرکت کنند. 

وی به بخشنامه 25 مرداد 93 وزارت صنعت و معدن و تجارت اشاره کرده و می‌گوید، براساس این بخشنامه دولت به یکباره اعلام کرد که ارز مبادله‌ای به واردات «نبشی» تعلق نمی‌گیرد. زیرا دولت قصد دارد از تمام توان داخلی استفاده کند. 

رییس کمیته دکل‌سازان سندیکای برق ادامه می‌دهد، ایران قادر به تولید نبشی مورد نیاز صنعت دکل‌سازی نیست و این مسئله در جلسه‌ای که با وزارت صنعت، معدن و تجارت و انجمن فولاد داشتیم، مطرح شده‌است. 

وی اضافه می‌کند که نیاز دکل‌سازان به نبشی، حدود هفت هزار تن است و این مسئله توسط نامه‌ای به انجمن فولاد اعلام شده، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ایم. 

فـتـوره‌چـی مـی‌گـوید، تولیدکنندگان دکل با نرخ ارز آزاد مواد اولیه خود را وارد می‌کنند، اما دولت در اختصاص جوایز صادراتی، با نرخ مبادله‌ای محاسبات را انجام می‌دهد. در نتیجه انگیزه فعالان این بخش به تدریج برای ادامه مسیر کاهش یافته و در حال تغییر شاخه فعالیت خود هستند. 

وی با اشاره به اینکه پیش از افزایش یک‌باره نرخ ارز حداقل 20 شرکت دکل‌ساز فعال در کشور وجود داشت، تعداد شرکت‌های دایر فعلی را حدود 10شرکت اعلام می‌کند. 

رییس کمیته دکل‌سازان سندیکای برق معتقد است، برای دمیدن روح تازه در صنعت دکل‌سازی ایران باید مناقصه‌های جدید در داخل کشور برگزار شود. زیرا تولیدکننده داخلی نمی‌تواند برنامه تولید خود را براساس بازارهای هدف صادراتی تنظیم کند. بسیاری از بازارهای محصولات ایرانی با مشکلات امنیتی مواجه هستند و فعالیت در آنها مسائل خاص خودش را دارد. 

نبود انگیزه برای صادرات

صادرات دکل به خارج از ایران نه تنها با ریسک بالایی به دلیل استفاده از صرافان مواجه است، بلکه عطا تقوی مدیر عامل شرکت سازند برج دریافت جوایز صادراتی را هم به «هفت خان رستم» تشبیه می‌کند. 

وی در ادامـه مـی‌گـوید، اختصاص جوایز صادراتی مکانیزم پیچیده‌ای دارد و در نهایت هم به تولیدکننده تعلق نمی‌گیرد. تقوی سازمان‌هایی نظیر تامین اجتماعی و اداره دارایی یا سازمان امور مالیاتی را گلوگاه‌های تمدید دوباره کارت بازرگانی می‌داند. 

وی اضافه می‌کند، اگر تولیدکنندگان کوچک‌ترین بدهی به این سازمان‌ها داشته باشند، کارت بازرگانی آنها تمدید نمی‌شود، درحالی‌که دولت در پرداخت مطالبات مربوط به پروژه‌ها حتی یک‌سال هم تاخیر دارد. مدیر عامل شرکت سازند برج عنوان می‌کند، عدم تمدید به موقع کارت بازرگانی سبب می‌شود افراد نتوانند از مزایای این کارت استفاده کنند. 

در حال حاضر، شرکت وی که سابقه چندین فقره صادرات با استفاده از دلالان را در کارنامه دارد، به دلیل مشکلات موجود در این بخش و نبود انگیزه کافی، از فعالیت در بازارهای خارجی دست کشیده است. تقوی، افزایش یک‌باره قیمت دلار در سال 91 را عامل اصلی از دست رفتن مزیت‌های صادراتی ایران می‌داند. وی اضافه می‌کند، عدم تامین سرمایه در گردش مناسب برای بنگاه‌های تولیدی مشکلی است که به طور کلی گریبان‌گیر تمام صنایع ایران شده است.