گفت‌وگو با منصور کنعانی، مدیر سرمایه‌گذاری و کسب‌و‌کار شرکت غدیر درباره شرایط فعلی بازار سرمایه و چشم‌انداز آن / چشم به راه سال 95 باشید

بازار سهام روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد. شرایط مبهم مذاکرات هسته‌ای در کنار ریسک‌های اقتصادی، حجم معاملات بازار را به نحیف‌ترین میزان خود طی سال‌های گذشته رسانده است. در سال 93 سهامداران شاهد شدید‌ترین ریزش بازار سهام بودند. طی این سال همواره تحلیلگران به فعالان بازار، امید می‌دادند که در سال 94 شرایط متفاوت خواهد شد اما منصور کنعانی، مدیر سرمایه‌گذاری و کسب‌و‌کار شرکت سرمایه‌گذاری غدیر معتقد است شرایط در سال 94 تغییر زیادی نخواهد کرد و باید چشم به راه سال 95 باشیم.

***

بازار سهام طی دو ماه اخیر تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است. پس از رشد دو هفته‌ای بازار در فروردین ماه، ریزش شاخص کل آغاز شد. آیا این فرض درست است که ما به انتهای ریزش‌ها رسیده‌ایم یا همچنان ریزش‌های شاخص ادامه خواهد داشت؟

به‌طور قطعی و مطمئن نمی‌توان گفت که این ریزش‌ها متوقف خواهد شد و همچنین به‌طور صددرصد نیز نمی‌توان گفت که ریزش‌ها ادامه خواهد داشت. توقف ریزش شاخص کل یا عدم توقف آن بستگی به عوامل متعددی دارد. این عوامل را به چند دسته می‌توان تقسیم کرد: یک دسته از این عوامل، عوامل خارجی و متغیرهای خارج از بازار سرمایه هستند، مانند شرایط سیاسی و اقتصادی کشور همچون متغیر‌های کلان اقتصادی، نرخ سود، چگونگی خروج از رکود، چگونگی حمایت یا عدم حمایت‌های عملی دولت از صنایع مختلف کشور به‌خصوص صنعت پتروشیمی و پالایشی و همچنین شامل عوامل سیاسی است مانند مسائل مربوط به مذاکرات 1+5 و حوادثی که در منطقه شاهد آن هستیم.

دسته دیگر عوامل داخلی در داخل بازار سرمایه است و بر این بازار اثر‌گذار هستند. اگر وضعیت بازار سرمایه را طی دو ماه اخیر بررسی کنیم متوجه خواهیم شد که اگرچه گاهی شاخص کل کمی مثبت می‌شود و گاهی منفی است، حجم معاملات روزانه در بازار در دو ماه گذشته به 200 تا 300 میلیارد تومان می‌رسیدولی در حال حاضر حجم معاملات روزانه بازار بدون در نظر گرفتن معاملات بلوکی حدود 60 میلیارد و حداکثر 100 میلیارد است و اگر به معاملات اوراق مشارکت توجه کنیم خواهیم دید که روزانه چیزی حدود 200 میلیارد تومان اوراق مشارکت داریم؛ بنابراین مشخص می‌شود که بخشی از سرمایه‌ها که پیش از این به حدود 300 میلیارد تومان می‌رسیدبه سمت اوراق مشارکت هدایت شده است. در حال حاضر سازمان اقدامات مثبتی در جهت بهبود بازار انجام داده است از جمله اینکه از رانت‌های اطلاعاتی جلوگیری شود، به این صورت که شرکت‌ها اطلاعات‌شان را مستقیما روی سیستم کدال قرار دهند و همچنین دامنه نوسانات افزایش خواهد یافت و به تدریج بیشتر خواهد شد. ولی در میان بازیگران بازار به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاران حقوقی اگرچه کمی درنقدینگی شان مشکل دارند لذا همچنان منتظرهستند و با مسائل بازاربورس با احتیاط عمل می‌کنند.

از سویی سرمایه‌گذاران حقیقی نیز که بازیگران اصلی در صحنه بازار بورس هستند آستانه صبر و تحمل کمتری دارند و می‌خواهند با نوسان‌های کم و کوتاه‌مدت از بازار سود ببرند و بر این مسئله دامن می‌زنند. به این ترتیب که با مثبت شدن بازار فروشنده و به محض منفی شدن بازار خریدار می‌شوند. بنابراین نمی‌توان به‌طور قطع گفت که ریزش‌های شاخص از اینکه هست بیشتر خواهد بود یا خیر.

چون در‌حال حاضر متوسط P/E بازار هنوز در حد چهار نرسیده و بیش از چهار واحد است و با توجه به نرخ سود بانک‌ها ممکن است یک استدلال این باشد که P/E اگر بخواهد اصلاح شود و پایین‌تر بیاید ریزش همچنان ادامه داشته باشد و شاخص از اینکه هست نیز پایین‌تر بیاید. ولی اگر انتظارات سرمایه‌گذاران از آینده بازار مثبت باشد این‌گونه نخواهد بود، بلکه P/E براساس انتظارات آتی افزایش می‌یابد و امکان دارد ریزش شاخص متوقف شود و بازار جهش کند. 

سهامداران حقوقی منتظرند که ابهامات برطرف شود مثلا روند سوددهی صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی مانند سال‌های گذشته است یا سودهای آنها بیشتر یا کمتر خواهد بود. طبیعی است درصورتی‌که سودهای این شرکت‌ها کمتر از سال‌های گذشته باشد با اقبال چندانی روبه‌رو نخواهند شد و این برای هر صنعتی که در بازار وجود دارد به همین صورت خواهد بود زیرا حقوقی‌ها به سود شرکت‌ها توجه می‌کنند و دیدگاه کوتاه‌مدت ندارند و به سودهای آتی توجه دارند. این ابهاماتی که در مورد سود شرکت‌ها وجود دارد حقوقی‌ها را کمی محتاط و محافظه کار کرده است. 

در بازار شنیده شده که قیمت‌ها به کف رسیده و گفته می‌شود که احتیاط حقوقی‌ها به همین علت است. آیا می‌توان بر این اساس این‌طور استدلال کرد که بازار با رشد مواجه خواهد بود؟ 

به نظر من نمی‌توان پیش‌بینی کرد که بازار در سال 94 با رشد خوش‌بینانه‌ای روبه‌رو باشد و نظرات کارشناسی در بازار سرمایه مختلف است زیرا اگر مختلف نباشد و همه افراد و متخصصان در بازار سرمایه نظرات یکنواختی داشته باشند در بازار عملا هیچ‌گونه خریدوفروشی اتفاق نخواهد افتاد و همیشه یا خریدار خواهیم بود یا فروشنده. بنابراین نظرات متفاوت است، ولی به نظر من سال 94 برای بازار بورس سال بسیار سختی خواهد بود. اما برای سال 95 بستگی به دو عامل مهم دارد؛ یکی عامل سیاسی و اتفاقاتی که در منطقه می‌افتد و عامل دیگر مسائل کلان اقتصادی است که اگر امید به آینده بیشتر باشد می‌توان گفت که سال 95 امیدواری به بازار سرمایه باز‌خواهد گشت و نکته مهم دیگری که شاخص را نزولی کرده این است که نوعی عدم اعتماد به بازار سرمایه به‌وجود آمده است که باید با تمهیداتی این اعتماد به بازار سرمایه بازگردانده شود. به‌عنوان مثال ابهامات در بازار سرمایه رفع شود و انتظارات از آینده بازار خوش‌بینانه شود. اگر انتظارات آتی از بازار خوش‌بینانه باشد قطعا اعتمادها به بازار باز‌خواهد گشت و اشخاص حقیقی و اصطلاحا نوسان‌گیران تنها به دنبال نوسان‌گیری و فرصت‌های کوتاه سودآوری نخواهند بود و مجددا اعتمادها به بازار باز‌خواهد گشت. 

وزیر اقتصاد وعده داده است که بانک‌ها از بورس حمایت خواهند کرد. از خرداد ماه باید منتظر این حمایت‌ها بود. به نظر شما می‌توان به تحقق آنها امیدوار بود؟ 

به نظر می‌رسد سیاستی که برای بانک‌ها اعمال می‌شود متناقض است. از سویی گفته می‌شود که بانک‌ها بنگاه‌داری را رها کنند و به سمت بانکداری بروند و از طرفی نیز گفته می‌شود که بانک‌ها به کمک و حمایت بازار سرمایه بروند و از بازار سهام و سهم‌های تحت پوشش خود حمایت کنند. با وجود این تناقض‌ها به نظر نمی‌رسد که بتوان به خرداد ماه و بانک‌ها امید زیادی داشت ضمن اینکه بانک‌ها از نظر نقدینگی هم با مشکلاتی روبه‌رو هستند که باعث می‌شود چندان قادر نباشند از بازار سهام حمایت کنند و مسائل بانکی مانند مشکلات مطالبات معوق بانکی و سایر مشکلات تخصصی بانکی که در درون بانک‌ها وجود دارد بخش زیادی از توان آنها را می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد بتوانند به بازار سرمایه برسند. 

به نظر شما آیا بازار سهام می‌تواند با تزریق نقدینگی به مدارصعودی بازگردد؟ 

این احتمال وجود دارد اما درصورتی‌که اعتمادها به بازار باز‌نگردد این اتفاق نخواهد افتاد. صندوق توسعه بازار اگر به‌صورت مستقل عمل کند و اگر براساس فلسفه‌ای که تشکیل شده است حامی بازار سهام باشد و هر کدام از سهامداران آن مقداری پول به این صندوق تزریق کنند و یک مدیر مستقل تحت نظر هیات امنا انتخاب شود، به نظر می‌رسد که این صندوق حامی بسیار خوبی خواهد بود البته به شرطی که صندوق به جای اینکه به‌دنبال سهم‌های شاخص‌ساز باشد، دنبال سهم‌هایی برود که اگر به بالاتر از ارزش بازار رسیدند اقدام به خرید کند و زمانی که به کمتر از ارزش بازار رسید در بازارعرضه کند. در این صورت و درحالی‌که شاخص را در نظر نگیرد قطعا صندوق یکی از عواملی است که به بازار سرمایه ایران کمک خواهد کرد و برای عملی شدن این کار مانعی وجود ندارد و امکانپذیر خواهد بود. 

یکی از ریسک‌های مهم بازار سهام، ریسک سیاسی حاصل از مذاکرات هسته‌ای است. با توجه به روند مذاکرات و مسائل کنگره آمریکا چه چشم‌اندازی را پیش‌روی بازار می‌بینید و آیا دید شما به آینده بازار مثبت است یا منفی؟ 

من فکر نمی‌کنم حتی درصورتی‌که توافق نهایی نیز انجام شود اثرات واقعی آن بر بازار چندان زیاد و چشمگیر باشد. ممکن است مدتی در بازار شاهد اثرات روانی حاصل از این توافق باشیم اما مجددا بازار به حالت واقعی خود باز خواهد گشت. زمانی پس از توافق هسته‌ای بازار به آینده امیدوار خواهد شد که مردم چشم‌انداز مثبتی روی متغیر‌های اقتصاد کلان مشاهده کنند. نظر من همیشه نسبت به آینده بازار سرمایه در درازمدت مثبت است اما در کوتاه‌مدت خیر و هیچ‌گاه به بازار سرمایه دید کوتاه‌مدتی ندارم. 

با توجه به اینکه اخیرا بحث افزایش دامنه نوسانات پیش آمده، به نظر شما افزایش دامنه نوسانات از هفته جاری و حذف آن چه تاثیری بر بازار سرمایه خواهد داشت؟ 

این حرکت، حرکت مثبتی است و باید به سمتی برویم که به تدریج دامنه نوسانات از بازار سرمایه حذف شود و حاکمیت را به‌دست عرضه و تقاضای واقعی بسپاریم وبه نظر می‌رسد که این اقدام موجب حرکت مثبت بازار خواهد شد، مثلا ممکن است تحرکی در بازار ایجاد کند و حجم بازار را افزایش دهد اما کاملا قابل پیش‌بینی نیست که تا چه حد اثر‌گذار خواهد بود و مسئله را حل می‌کند. 

به نظر شما در صورت بازگشت شاخص کل به مدار صعودی کدام یک از گروه‌های بازار امکان لیدر شدن را دارند؟ 

در میان بازیگران عرصه بورس همیشه سهامداران حقوقی می‌توانند لیدر بازار باشند اما در میان صنایع بورسی، به نظر من صنعت پتروشیمی و پالایشی به دلیل مزیت نسبی که در کشور دارند می‌توانند لیدر بازار قرار گیرند.