کیفیت آموزش پیش از مدرسه بررسی می شود / خیلی چیزها پیش از مدرسه آغاز می شود...

آموزش پیش دبستانی، توسط فردریک فروبل، پدر آموزش پیش دبستانی در سال ١٨٣٨ میلادی بنیان گذاشته شد. وی نخستین باغ کودکان را در شهری کوچک در آلمان تاسیس کرد و از این طریق، مبنای دوره پیش دبستانی نهاده شد. بعدها دانشمندان بزرگی مثل مونته سوری، در این زمینه کار کرده اند. در ایران باغچه بان موسس آموزش پیش دبستانی و نخستین کودکستان است که در سال ١٣٠٣ هجری شمسی در شهر تبریز و در سال ١٣٠٧ در شیراز، دومین پیش دبستانی را تاسیس کرد.

به طور کلی، آموزش پیش دبستانی بسیار ضروری است، زیرا زمینه های آموزش دبستانی در این دوره تشکیل می شود. درواقع آموزش پیش دبستانی، کودکان را برای دوره دبستان آماده می کند و یک مرحله انتقال و گذار است که اگر این مرحله گذار نباشد، کودک قادر به تطبیق با مقررات مدرسه نیست.

بدون شک دوره کودکی سرآغاز آموزش های بسیاری است که باید در مسیر پرورش مهارت های اجتماعی و ارتباطات کسب شود. اگر چه نقش خانواده در آموزش مجموعه ای از مهارت هـای اجتماعی کودک موثر است، اما در مراکز پیش دبستانی، کودکان ارتباطات وسیع تری دارند و با افراد بیشتری ارتباط برقرار می کنند.

درنتیجه به رشد اجتماعی لازم دست می یابند و برای ورود به مدرسه و ایفای نقش در جامعه آماده می شوند. در این گزارش «فرصت امروز» وضعیت و سطح آموزش های پیش از مدرسه در کشور و نقش دولت و مجلس را در این حوزه بررسی کرده است.

***

حبیب الله دهمرده:

سرمایه گذاری در بخش آموزش اثر گذار است

حبیب الله دهمرده، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سیاست های دولت در بخش آموزش های پیش از مدرسه دارای اشکال است، معتقد است که آموزش و پرورش باید روی سرمایه گذاری در مقاطع ابتدایی و پیش دبستانی تمرکز کند.

به عقیده شما آموزش های پیش از مدرسه از چه جایگاه و اهمیتی برخوردار است؟

آموزش های پیش از مدرسه یک مطلب اساسی است و هر کشوری اگر بخواهد به جایی برسد، باید روی نیروی انسانی خود سرمایه گذاری کند. بنابراین آموزش وپرورش باید روی سرمایه گذاری در بخش نیروی انسانی به ویژه در مقاطع ابتدایی و پیش دبستانی توجه و تمرکز کند و خروجی آن قطعا مثبت و اثرگذار خواهد بود.

اثرگذاری این نوع آموزش ها در جامعه منوط به چه مواردی است؟

در دنیا هر کشوری برای اینکه بتواند توسعه پیدا کند، باید روی نیروی انسانی خود به ویژه در بخش آموزش و پرورش دوران ابتدایی و پیش دبستانی سرمایه گذاری کند؛ برخلاف آنچه امروز در ایران متداول است. در کشور ژاپن بعد از بمباران مسائل و گرفتاری هایی که پیش آمد، برای اینکه بتوانند کشور خود را پیش ببرند، دست به دست هم دادند و راه را در سرمایه گذاری در بخش آموزش و آموزش های مقطع ابتدایی پیدا کردند. نتیجه این شد که موفق شدند و سایر کشورهایی هم که در این زمینه سرمایه گذاری کرده اند، به موفقیت دست یافته اند.

مجلس دهم چه برنامه ای در این زمینه دارد؟

ما در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس بر این موضوع تاکید و اعتقاد داریم و هر کمکی در این حوزه لازم باشد، انجام می دهیم. بنابراین آموزش وپرورش باید طرح و برنامه خود را در این حوزه ارائه کند تا مجلس روی آن کار کارشناسی کند. معمولا به این صورت است که آموزش و پرورش طرح و برنامه خود را در کمیسیون آموزش و تحقیقات مطرح و کمیسیون مباحث را جمع بندی می کند. اجرای موارد مطروحه اگر نیاز به قانون داشته باشد، تبدیل به لایحه و در مجلس درباره آن رای گیری می شود. گاهی اوقات هم ممکن است نیاز به قانون هم نداشته باشد و باید از اختیارات خود جهت تصمیم گیری استفاده کنیم.

آیا سیاست هایی که دولت برای آموزش های پیش از مدرسه در پیش گرفته است، مناسب است یا باید اصلاحاتی در آنها انجام گیرد؟

این سیاست ها در بسیاری از قسمت ها دارای اشکال و گرفتاری است. هفته گذشته وزیر آموزش و پرورش در مجلس حضور یافت و مسائل و نکات مختلفی در این حوزه مطرح شد که هم مجلس و هم دولت باید دست به دست هم بدهند و کمک کنند تا مسائل حل شود.

عمده ترین موانعی که وزیر آموزش و پرورش برای توسعه آموزش های پیش از مدرسه به آن اشاره کرد، چه مواردی بود؟

در این بخش بیشتر از کمبود بودجه و درخواست کمک پیرامون بودجه از جهات مختلف به آموزش و پرورش صحبت شد که البته من صرفا به کمبود بودجه اعتقاد ندارم. درنهایت این صحبت ها مسیر خوبی طی کرد و برای برنامه ششم هم چند برنامه در نظر گرفته شده و امیدواریم کم کم گشایشی شود تا از این وضعیت نجات پیدا کنیم.

***

فاطمه آجرلو:

فضای آموزش پیش دبستانی جامع و کامل نیست

فاطمه آجرلو، کارشناس روانشناسی و عضو هیأت رئیسه شورای شهر کرج معتقد است: فضای آموزش در دوره پیش دبستانی کشور جامع و کامل نیست و لازمه آموزش پیش از دبستان، داشتن مربیان متبحر، توانمند و متخصص در این زمینه است.

نقش و اهمیت آموزش های پیش از مدرسه را چطور ارزیابی می کنید؟

اگر تمام سیستم های آموزشی جهان را در رابطه با آموزش پیش از دبستان بررسی کنیم، می بینیم که این آموزش ها به چندین مرحله تقسیم می شود. یکی از این مراحل آماده سازی برای پذیرش فضایی به نام مدرسه است. یعنی نخستین گام برای اجتماعی شدن کودکان و پذیرش موضوعی به نام آموزش و ورود به فضای تربیت اجتماعی.

نوع آموزش در این فضا با آموزش دوران مدرسه متفاوت است. یعنی در این بخش آموزش ارتباط گیری با همسالان و برقراری ارتباط با خود آموزش دهنده و معلم مطرح است. بحث بعدی به کارگیری دستگاه های مختلف برای ورود به فضای نقاشی و رنگ آمیزی و نیز آماده سازی برای هوش فنی و هوش نظری کودکان است.

در این میان آن مربی ای که می خواهد کودکان را وارد این فضای آموزشی کند، خود باید دوران آموزشی خاصی را سپری کرده باشد و آمادگی این را داشته باشد که با کودکانی ارتباط بگیرد که این کودکان در نخستین مرحله اجتماعی شدن قرار دارند. پس لازمه آموزش پیش از دبستان، داشتن مربیان متبحر و توانمند و متخصص در این زمینه است.  

این آموزش ها در ایران از چه جایگاهی برخوردار است؟

متاسفانه می بینیم که این فضا در دوره پیش دبستانی ما فضای جامع و کاملی نیست و بچه ها به نوعی درگیر یک سری بحث هایی هستند که یا شبیه به دوره دبستان یا مشابه مهد کودک است، تا آموزش های پیش از دبستان. البته چالشی که در اینجا تحت عنوان مربیان مطرح شد، چالشی است که ما در کل نظام آموزشی امروز کشور با آن مواجه هستیم.

ما قبلا دانشگاه های تربیت معلم داشتیم و معلمان برای معلم شدن تربیت می شدند. یعنی انتقال مطلب را یاد می گرفتند، راه های ارتباط با دانش آموز را می آموختند و به طور کلی به عنوان معلم تربیت می شدند. در حالی که این فضا را از دست دادیم و این چالش باعث شد که افت تحصیلی را هم شاهد باشیم. هم اکنون این فضا دقیقا در فضای پیش از دبستان قابل مشاهده است و می توانیم حس کنیم که نبود مربیان کارآزموده چه آسیب هایی را در همان نخستین مراحل آموزش به کودکان وارد می کند.

برای اینکه این آموزش ها بیشترین اثرگذاری در جامعه را داشته باشند، چگونه باید تهیه و تدوین شود؟

تدوین این آموزش ها به هر حال یک فرآیند است. یعنی همه دستگاه های آموزشی باید دست به دست هم بدهند و بسیاری از مباحث فرهنگی باید از همین ریشه و اساس شروع شود. دستگاه های فرهنگی باید مداخله کنند و یک بخش مهم در ارتباط با آموزش مربیان، بحث اهمیت دادن به آنها است. اینکه به هر حال جایگاهی را برای مربیان در قانون و در برنامه ریزی بودجه ببینیم که این مربیان واقعا خودشان را در امر تربیت باور کنند.

نیروی انسانی آینده این کشور و این نظام هستند و اگر این موضوع را در چند قسمت ببینیم، یک بخش مهم نیروی انسانی کارآمد برای آموزش های پیش دبستانی است. بخش دیگر به بحث نظام آموزشی و نظام در حال طراحی و دروسی برمی گردد که برای این حوزه تبیین می شود. بحث بعدی قوانین این حوزه است که باید به صورت ویژه به آنها نگاه شود.

***

علی کرد:

 دولت اقدامات اجرایی انجام نداده است

علی کرد، نماینده مردم خاش و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس دهم معتقد است که کیفیت آموزش های پیش از مدرسه در شهرها بالاتر است و اگرچه دولت در برنامه های خود به صورت کامل بر این موضوع تاکید دارد، اما نتوانسته اقدامات اجرایی در این حوزه انجام دهد.

به نظر شما در حوزه آموزش های پیش از مدرسه چه ضعف هایی وجود دارد؟

اگرچه آموزش های پیش از مدرسه در کشور اجرایی می شود، اما کیفیت آن در شهرها بیشتر است. متاسفانه در روستاها مشکلاتی در این حوزه وجود دارد و آموزش و پرورش هنوز نتوانسته آن را برای والدین جا بیندازد و مرتب کلاس ها و دوره هــای پیش دبســتانی راه اندازی  کند. البته به طور کلی راه اندازی می کند، اما کیفیت لازم را ندارد.

به نظر می رسد برای اینکه کیفیت این آموزش ها ارتقا یابد، ضمن اینکه باید قبل از شهریورماه، کلاس های ضمن خدمت همان طور که برای مدارس در نظر می گیرند، برای مربیان و آموزگاران دوره پیش دبستانی در نظر بگیرند و آن را به صورت یک قانون مصوب در مقطع پیش دبستان اجرایی کنند. همچنین کتاب های لازم و مفیدی ارائه کنند که بتواند کودکان را برای ورود به دبستان و مدارس اصلی آماده کند.

به نظر شما آیا سیاست های دولت برای آموزش های پیش از مدرسه مناسب است یا نیاز به تغییر دارد؟

اگرچه دولت در برنامه های خود به صورت کامل بر این موضوع تاکید دارد که این برنامه ها باید انجام بگیرد، اما به علت کمبود اعتبار و عدم تخصیص اعتبارات آموزش و پرورش به صورت متعادل، این موضوع قابل اجرا و عملیاتی نیست. درواقع هرچند دولت نسبت به این موضوع نظر مثبتی دارد، اما نتوانسته اقدامات اجرایی انجام دهد.

اساسا این نوع آموزش ها باید چگونه تدوین شود تا بیشترین اثرگذاری را در جامعه داشته باشد؟

در این بخش باید فرهنگ سازی انجام شود و تا زمانی که فرهنگ سازی صورت نگیرد، این امر اجرایی نمی شود. همچنین تبلیغات صداوسیما و نقش آفرینی رسانه های ملی در این حوزه الزامی است. یعنی در کشور باید با روش های مختلف و از طریق شبکه های تلویزیونی لزوم آموزش پیش دبستانی برای کودکان تبلیغ شود و همچنین این موضوع باید از تریبون های مساجد و محافل اعلام شود.

علاوه بر این باید دوره های آموزشی برای کودکان پیش دبستانی اجباری شود. یعنی حضور دانش آموزان در مدرسه منوط به حضور در کلاس های پیش دبستانی باشد و اگر دانش آموزان در این کلاس ها شرکت نکرده باشند، به هیچ وجه آنها را ثبت نام نکنند. یعنی این موضوع را باید به صورت یک قانون اصلی به نام پیش دبستانی ها و آمادگی برای مدارس لحاظ کنیم.